Rundskop (2011)
De plattelandsomgeving waarin Rundskop zich afspeelt is mij niet geheel onbekend. Dat maakt het voor mij ook extra onvoorstelbaar om het te zeggen, maar geef die Matthias Schoenaerts alvast een Oscar. Of in elk geval een nominatie. Want als hij deze rol in een Amerikaanse of Britse film gespeeld zou hebben, dan zou hij nu al getipt worden als grootste kanshebber. Volgens mij hoeft hij vrij weinig meer te doen dan voldoende Engels te spreken om zeker te zijn van een grote internationale carrière.
En gelukkig is Rundskop als film ook een ongelooflijk goed speelfilmdebuut van Michaël Roskam. Damn..!
Rundskop is gezet in de wereld van de hormonenmaffia in België (losjes gebaseerd op de moord op ‘hormonenjager’ Van Noppen halverwege de jaren 90 van de vorige eeuw), maar eigenlijk is dat niet meer dan context. Alhoewel: in die wereld moet je ballen hebben om je staande te houden, want “gekloot zeit ge altijd”, aldus Jacky Vanmarsenille (Schoenaerts) in voice-over aan het begin van de film. Maar de film is veel intrigerender en ‘groter’ dan je vooraf verwacht, ook al zal ik daarover verder niks vertellen. Rundskop is meer een intieme karakterstudie dan een misdaadfilm, en lijkt eerder op Raging Bull (niet alleen vanwege de titel) en Taxi Driver dan op bv. Goodfellas.
Ik haal die drie Scorsese-films aan omdat Roskam door sommige recensenten reeds de Belgische Scorsese genoemd wordt. Nu is dat mogelijk net wat teveel credit, maar je kunt wel zien dat Roskam de relatie met z’n vrouw op het spel heeft gezet om minutieus aan het scenario te werken voordat ie daadwerkelijk met filmen begon. En dat hij koos voor Schoenaerts is wel een stuk opmerkelijker dan dat Scorsese voor Raging Bull voor De Niro koos, want zij hadden toen al een flinke geschiedenis samen. Maar moet je hieronder eens kijken wat voor metamorfose die Schoenaerts heeft ondergaan. Je kent hem overigens mogelijk als één van de vijf ‘vreemdgangers’ uit het originele Loft. Voor Rundskop kwam ie echter 27 kilo aan spieren en vet aan, en dat doen weinigen hem na. En dan is het ook nog functioneel op meerdere niveaus…
Okay, kort iets meer over het verhaal. Als jochie is Jacky slachtoffer van een ‘ongelukje’, zoals dat in de film wordt afgedaan. Maar dat ongeluk zal hem de rest van z’n leven tekenen. Hij vertelt aan het begin dat er sommige dingen zijn waar je met niemand over praat, ook met jezelf niet. Langzaamaan wordt duidelijk dat hij er dan wel niet over hoeft te praten, hij torst de last elke seconde van z’n leven met zich mee. En één van de gevolgen is dat hij langzaam is uitgegroeid tot die enorme spiermassa, die bijna wel als een stier door het leven moet razen.
Waar de Belgische veehouders hun runderen met hormonen veel harder dan natuurlijk laten groeien, daar wordt Jacky als het ware ook onnatuurlijk vetgemest. Natuurlijk zit daar een duidelijke metafoor in, maar ben wel nog een beetje aan het uitvogelen hoe precies en diep die vergelijking doorgetrokken kan worden. Ik verwacht dat ie nog wel verder gaat dan ik nu door heb, want de film ‘voelde’ heel goed, en dat lukt alleen als ook de dingen die je niet meteen bewust door hebt wél kloppen…
Ja, wat moet ik nog meer zeggen over deze film? Naast Matthias Schoenaerts zien we ook Barbara Sarafian in een bijrol, die je mogelijk kent uit Aanrijding in Moscou, en Sam Louwyck, die je mogelijk ken als de ‘windman’ in Any Way the Wind Blows. Er is echter ook een rolletje weggelegd voor onze eigen Frank Lammers. Ik ken de Belgische accenten niet goed genoeg, maar hij schijnt het Limburgse accent erg goed onder de knie te hebben. En ergens voelde ik ook wel een soort van trots dat hij meedoet. Of zoals hij zelf op een filmfestival zei: “Het is wel eens fijn om een keer in een goede film mee te spelen”. Natuurlijk een directe sneer richting onze Nederlandse filmwereld, waardoor ook de recensent van de Filmkrant zich hardop afvroeg waarom dit soort films wel in België gemaakt kunnen worden, en niet in Nederland. Naast de door hem aangevoerde reden (“In NL denken we vaak: ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg'”), lijkt hier onze vrijheid ons teveel parten te spelen, om Raymond van het Groenewoud maar eens aan te halen.
Ik bedoel het echter wel iets anders dan die Belgische chansonnier, want ik durf bijna te stellen dat wij hier moeilijker goede films maken doordat we misschien wel in het meest vrije land ter wereld wonen, maar daarmee misschien ook wel de frustratie en/of pijn missen om ons écht te moeten uiten. Wij kunnen alles zeggen en we mogen alles doen, en is geluk niet funest voor creativiteit? Zonder strijd/pijn geen vooruitgang, maar zonder strijd en pijn missen we misschien ook wel die échte drive om iets te MOETEN uiten.
Ach, hier zou ik graag met je over discussiëren (want ik ben ook zeker niet 100% zeker van mijn standpunt hierover), maar wat ik er enkel mee wil aanstippen: zou dat de reden zijn dat ze in het katholiekere en ‘nettere’ België meer goede films maken?
Zoals ik in de eerste zin al liet doorschemeren: ik kom oorspronkelijk ook uit een klein dorp, dus de omgeving voelde mij extra bekend aan. Dat zal best iets bijgedragen hebben aan de intensiteit van mijn beleving, maar denk niet dat ik daarmee iets af wil doen aan de kwaliteit van Rundskop.
In de top 10 van het jaar, daar durf ik me wel alvast aan te wagen…
Inderdaad, dit lukt ons nooit in Nederland. Zou inderdaad kunnen komen door wat je schrijft, maar voor een groot deel heeft het denk ik ook te maken met die eindeloze Nederlandse handelsgeest waarin we alles zien als een product dat geld op MOET leveren. Risico nemen laten we maar aan andere landen over. Rundskop zal uiteindelijk vast en zeker z’n geld opgebracht hebben maar de film is zo rauw en eigenzinnig dat dat van tevoren vast niet gegarandeerd geweest zal zijn.
Maar laten we de Nederlandse filmindustrie niet helemaal met de grond gelijk maken, Reinout kan hier vast een slechte remake van maken die nederlanders dan uiteindelijk liever willen zien als de betere belgische versie. Barry Atsma on steroids anyone?
Wat misschien wel een verbetering van de NL film zou kunnen worden is het project CineCrowd, waar o.a. Eddy Terstall het budget voor zijn nieuwe film gehaald heeft. Mooi project. Kijken waar het schip strandt.