Jodaeiye Nader az Simin (a.k.a. A Separation – 2011)
Door dit realistische Iraanse drama zo rijk te vullen met ’twists’ en ontzettend uitgebalanceerde karakters heeft regisseur Asghar Farhadi het voor elkaar gekregen dat de film als een thriller aanvoelt, en ik kan zelf amper verwoorden hoe knap dat is. Daarnaast krijg je ook nog een zeer genuanceerd beeld van een maatschappij waarvan wij enkel de morele verwerpelijkheid van z’n leiders te zien krijgen, wat mij ook direct doet denken hoe ongenuanceerd mijn kijk op de ‘gewone man in Teheran’ was voordat ik deze film zag. Wat een prachtige film is dit, of zoals m’n eerste reactie na afloop van de film: “Zo, die komt in mijn top 10 van ’t jaar”.
Ja, ik was keihard onder de indruk van A Separation, terwijl ik er gistermiddag eigenlijk helemaal géén zin in had. Het was zaterdagavond wat laat geworden, en eigenlijk had ik meer zin in een lekkere simpele politiefilm of flauwe romantische komedie. Maar omdat ik de Oscar-buzz rondom deze film natuurlijk ook mee krijg zette ik mezelf over die initiële weerstand heen, en vijf minuten in de film was deze ook compleet verdwenen. Op één of andere manier weet Farhadi het direct zó menselijk te maken dat je wel een grote filmhuisfilmhater moet zijn om daar niet iets van betrokkenheid bij te voelen.
Het verhaal gaat over Nader en Simin uit de titel, die aan het begin van de film aan een rechter vertellen dat ze willen scheiden. De reden is dat moeder Simin een beter leven voor haar dochter in het buitenland wil, en daarvoor wil verhuizen. Nader wil echter in Iran blijven om te zorgen voor z’n dementerende vader, en dat drijft de twee uit elkaar. Ze houden wel van elkaar, maar Nader is te koppig om dat toe te geven, en Simin wil zo graag dat hij haar gewoon vraagt om te blijven. Direct is duidelijk dat het hier om échte problemen tussen twee mensen gaat, en niet zomaar een gedramatiseerd conflict om de film aan op te hangen.
Simin heeft echter wel de toestemming van Nader nodig om haar dochter Termeh mee te mogen nemen naar ’t buitenland, en die toestemming komt niet zomaar. En wil Termeh eigenlijk wel? Ze lijkt met haar 11 jaar al erg volwassen, en daarnaast wordt er van haar een wijsheid verlangd die je van zo’n meisje eigenlijk nog niet mag verwachten, but hey, this is real life..!
Omdat Simin het huis uit gaat huurt Nader een werkster in, die voor zijn vader moet komen zorgen. Deze streng gelovige Razieh heeft echter zo haar eigen problemen, en de vraag of ze van haar geloof een 80-jarige seniele man wel mag verschonen nadat hij zichzelf heeft ondergepiest is de minste van haar problemen. Deze problemen hebben weer tot gevolg dat Nader haar wil ontslaan, en dat gaat vrij hardhandig. En dan, en dan, en dan, en dan dit, en dan dat, en dan….
Zoals ik al zei: de film bevat ontzettend goed uitgewerkte karakters, en zeker doordat ik voorafgaand aan deze film weinig wist van het leven van ‘gewone’ Iraniërs kwam dit extra goed binnen. Elk karakter heeft z’n goede en slechte kanten, en je wordt als kijker dan ook continu mee geslingerd van de ene point of view naar de andere. En telkens wordt het karakter zo goed neergezet dat je daar weer in mee wilt gaan. En dan weer met hem, en weer met haar. Totdat je eigenlijk maar één conclusie kunt trekken: wat een geweldige film is dit.
Mocht je de film ook een politieke lading mee willen geven, dan kan dat ook vrij eenvoudig. Je kunt de strijd tussen Nader, Simin, Razieh en haar man zeer goed als metafoor zien voor de strijd tussen ‘de elite’ en ‘het gewone volk’, maar natuurlijk voel je ook het bijna alledaagse ‘gevaar’ van een land waar de sharia wordt toegepast. Maar ook daarin zit geweldige nuance, want je ziet niet alleen het vrijwel ontbreken van criminaliteit op straat, maar als je alle xenofobie weg kunt nemen zie je dat ook deze religie in de basis uit gaat van menselijke normen en waarden. Dat er altijd mensen zullen zijn die misbruik maken van zoiets (zoals we als mensheid dat met alles doen), dat is een tweede. Dat dit in de islam nog meer gebeurt dan in het afkalvende christendom, dat is helemaal niet zo verwonderlijk natuurlijk. Maar ook op dat vlak laat deze film dus veel meer nuance zien dan wij hier gewend zijn.
En dat is inderdaad vrij pijnlijk om te moeten toegeven, want zei ik in de recensie van New Kids Nitro niet dat die film enkel hier gemaakt kan worden, omdat wij in het meest ‘vrije land’ van de wereld wonen? Maar zó vrij dus nog niet…
Oh ja, nog één argument om ervoor te zorgen dat jij deze film gaat kijken: de film viel stevig in de prijzen op bv. het filmfestival in Berlijn. Normaliter wint een film daar nooit meer dan één prijs, A Separation won er VIJF..! En hoeveel ik Rundskop die Oscar voor Best Foreign Language Film ook gun, van deze film zal ie niet gaan winnen, verwacht ik…
Prachtige film! Ik snap de prijzenregen ook helemaal.
Toch vond ik Rundskop net iets beter, maar dat heeft meer met persoonlijke smaak te maken.