L’envahisseur (a.k.a. The Invader – 2011)
The Invader is het lange-speelfilm-debuut van beeldend videokunstenaar Nicolas Provost, en deze Franstalige Belg toont ook weer aan dat onze zuiderburen zoveel ‘verder’ in cinema zijn dan wij. Na een geweldige openingsscène (zie trailer) maakt hij een poëtisch drama dat het genre “vluchtelingendrama” in een heel ander daglicht zet.
Maar juist door deze film in ’n genre te willen stoppen mis je mogelijk iets van de rijkheid van dit kunstwerk(je).
De film opent met de cinematografische variant van l’Origine du monde, het beroemde schilderij van Gustave Courbet met als onderwerp een naakte en behaarde vagina. Door de muziek en het opvolgende shot verdween m’n zeer korte gedachte “Oh, wil hij shockeren?” direct als sneeuw voor de zon die het strand verwarmt waarop een naakte vrouw opstaat omdat ze van iets schrikt. In één take zien we haar naar de waterlijn lopen, waar een aantal Afrikaanse bootvluchtelingen letterlijk aanspoelen. Haar blik is uitnodigend mysterieus en strak gericht op één van de aangespoelden die ’n ander helpt aan land te komen. Het is deze Amadou wiens verhaal de film verder volgt. Maar niet voordat hij indringend oogcontact had met deze naturiste, gespeeld door ’t Belgische topmodel Hannelore Knuts (ook de vriendin van de regisseur).
Na de interessante openingcredits zien we Amadou werkzaam in de illegaliteit van Brussel. Een makkelijk slachtoffer voor mensenhandelaren, maar al snel blijkt dat Amadou niet alleen erg sterk, maar ook zeker geen ‘standaard’ politiek vluchteling blijkt. Waar deze mensen de laatste jaren vaak als anonieme, arme en hulpeloze mensen worden neergezet in films, daar ontpopt Amadou zich, ondanks of juist dankzij z’n grote wanhoop, tot een indringend personage, waarbij het niet echt duidelijk wordt of hij nou je sympathie verdient of niet. Want wordt hij gemotiveerd door iets meer dan enkel overleven, zoals wij westerlingen dat mogelijk altijd verwachten in een film? Of is dit juist een teken van (mijn?) decadentie; het niet willen zien dat een film puur om zoiets basics als puur overleven kan gaan?
De film gaf me wel een licht rotgevoel, waarvan ik op ’n gegeven moment besefte dat dit waarschijnlijk ’n soort ‘identificatie’ met Amadou’s wanhoop was. Daarbij wordt dat gevoel van onbehagen ook zeker versterkt doordat Provost weinig antwoorden geeft. Als beeldend kunstenaar lijkt hij film toch net iets anders te benaderen, maar het heeft voor mij wel zó goed gewerkt dat ik nu drie dagen later de film nog altijd ‘voel’.
Ja, Provost levert met L’envahisseur een behoorlijk interessante film af, die je vrij laat je eigen interpretatie te geven. Provost is een kunstenaar, dat is wel duidelijk. Een film over het bestaan, de verleidingen van de westerse wereld, de wanhoop in een zoektocht naar iets van een menswaardig bestaan, maar ook de gevaren van deze wanhoop.
En droomt die mooie zakenvrouw nou Amadou’s droom..?