Promised Land (2012)
Gus Van Sants nieuwste is mogelijk wat te rustig voor het grote mainstream-publiek, terwijl ik van mening ben dat het onderwerp van de film – fracking, oftewel het boren naar schaliegas – juist bij iedereen bekend zou moeten zijn. Want waar jij mogelijk denkt dat ’n film over de problemen die ontstaan in ’n klein Amerikaans plattelandsstadje als er ’n groot energiebedrijf vele miljoenen komt beloven een beetje een ‘ver-van-je-bed-show’ is, laat ik die bubbel dan doorprikken, want in Nederland wordt fracking ook als serieus alternatief voor olie gezien. En daar mag je in mijn ogen best bang van worden…
Het verhaal
Subtiel en af en toe ongemerkt scherp geschreven door Matt Damon en John – Away We Go, The Office US – Krasinski, die beiden ook ’n belangrijke rol in de film spelen, vertelt Promised Land over de manier waarop een groot energiebedrijf de groeiende wanhoop in kleine Amerikaanse stadjes misbruikt om de inwoners contracten te laten tekenen waardoor ze het energiebedrijf niet alleen toestemming geven om op hun land te boren naar schaliegas, maar ook een geheimhouding tekenen in geval dat er iets mis gaat. En laat ik hier nu ook niet direct de demonstrant uithangen door op de gevaren van schaliegas te wijzen, maar lees daarvoor de informatie op Wikipedia en oordeel zelf dat die grote koperen ploert die elke dag gratis schijnt ’n 1000x beter alternatief is.
Steve Butler (Damon) is de beste ‘contract-binnenhaler’ voor Global, een 9 miljard omzettend energiebedrijf. Interessant om te zien hoe Steve wordt neergezet als iemand die z’n achtergrond gebruikt om succesvol te zijn in het bedrijfsleven, want op Manhattan wordt hij door iedereen geprezen vanwege z’n gehaalde targets. Door al het succes is hij zelf ook heel comfortabel vergeten wat hij mensen eigenlijk flikt, en dat kun je natuurlijk wel wat breder ook naar andere branches trekken (zie bv. ook één van de onderliggende thema’s van Killing Them Softly).
Steve trekt met collega Sue (Frances –Fargo – McDormand) naar het fictieve McKinley, Pennsylvania en ze zijn eigenlijk vrij verbaasd over het gemak waarmee de inwoners zich om laten praten. Het subtiel scherpe aan de film is dat bijvoorbeeld de “delusional self-mythology” van dit soort stadjes, waar ze zich vaak vastklampen aan hetgeen het dorp in steeds langer vervlogen tijden zo succesvol en interessant maakte, wordt ingezet in de onderhandelingen die Steve voert met de bewoners van McKinley. En dat het een fictief stadje is heeft waarschijnlijk als reden dat het juist model kan staan voor 80% van dit soort stadjes in Amerika, want lijkt alles op 100 kilometer van een grote stad niet op Kentucky, zoals Steve en Sue grappen..?
Succesvolle aanpak?
Natuurlijk voel je dan al lang aan dat de makers van de film kritisch betrokken zijn bij het onderwerp, dus dat het niet voort zal blijven kabbelen naar ’n voorspelbaar einde, dat weet je al direct. Daarom vond ik het des te knapper dat de film me alsnog wist te verrassen. Maar dat rustige kabbelen werkt zowel positief als negatief in mijn ogen. Zoals ik al zei vrees ik dat de film voor de mensen die hem eigenlijk moeten zien te rustig is, maar aan de andere kant hebben films met ’n ‘schoner milieu-agenda’ vaak nogal snel de neiging om zeer gepassioneerd te gaan schreeuwen, waarmee ze natuurlijk vrij snel de mensen wegjagen die ze eigenlijk willen beïnvloeden. Hier gebruiken ze dus ’n omweg, wat ik wel begrijp, maar wat helaas toch ook niet 100% succesvol zal zijn. En nu moet ik ineens aan Barry Levinsons The Bay denken, een compleet andere film, maar ook ’n film met ’n ecologisch doel, maar dan verpakt als ’n vieze horror…
Productietechnisch zit de film overigens erg goed in elkaar. Ook voel je dat de acteurs waarschijnlijk ook allemaal mee hebben gewerkt vanuit hun passie voor het onderwerp. Naast Damon, McDormand en Krasinki komen we in het stadje ook Rosemarie – Your Sister’s Sister – DeWitt en Hal – Lincoln – Holbrook tegen. Daarnaast toont Scoot McNairy wederom dat hij graag kritische films kiest, want hij speelde eigenlijk ook al de hoofdrol in eerdergenoemde Killing Them Softly.
Final credits…
Zoals je hebt gemerkt vind ik het onderwerp zo belangrijk dat ik de film sowieso aan iedereen aan wil raden, ook al zal ie dus niet iedereen direct aanspreken. Ondanks dat de film ook appelleert aan een thema als hoe mensen in een klein stadje of dorp zich vaak in de steek gelaten voelen door stadsmensen (denk “Ja, daar in Den Haag denken ze alleen aan zichzelf..!” en zie wat ik bedoel). Eén van de boeren in de film vraagt namelijk terecht “Why aren’t you fracking in Manhattan?“. En dat brengt me bij de reden waarom ik in de openingsalinea vertelde dat je best bang mag zijn voor deze manier van energiewinning, want het is volgens mij nog geen jaar geleden dat ‘men’ in Boxtel (Noord-Brabant) naar schaliegas wilde gaan boren. Daar werd gelukkig ’n stokje voor gestoken door bezorgde inwoners, sterk geholpen door de Rabobank, die één van haar twee server-gebouwen in Boxtel heeft staan en uit angst voor aardbevingen tegen de plannen was.
Maar hoeveel dorpen in Nederland hebben zo’n sterke partner..?