Only God Forgives (2013)

Toen ik op de aftiteling zag dat Nicolas Winding Refn deze film opdroeg aan cultheld Alejandro Jodorowsky, werd ik nog meer gesterkt in m’n interpretatie dat Only God Forgives wel eens één van de interessantste en ‘diepste’ films van het jaar zou kunnen zijn. Want waar mijn interpretatie van deze film wel degelijk te koppelen valt aan de diepere laag die z’n voorganger Drive bevatte, wil ik iedereen waarschuwen die met hoge ‘Drive-verwachtingen’ naar deze film gaat. Want natuurlijk is dat voor marketeers de ideale manier om de zaal vol te krijgen, maar dan zal waarschijnlijk hetzelfde gebeuren als wat bij mijn voorpremière gebeurde. Daar liep namelijk zo’n 25% van de zaal tijdens de film weg en nog eens 50% van de zaal zat te morren of juist op de verkeerde momenten te lachen. Only God Forgives mist namelijk die toegankelijke en oppervlakkigere laag, die van Drive ook gewoon een vette gangsterfilm maakte, ook als je de diepte van die film niet zag/voelde. Maar ik was enorm geïntrigeerd door Only God Forgives, zeker toen het laatste shot van de film mijn meer metafysische interpretatie van wat Refn wil vertellen aardig perfect leek af te ronden…

Het verhaal
Al vrij aan het begin van de film wordt de tagline “Time to meet the devil” letterlijk uitgesproken door Billy (Tom Burke), broer van Julian (Ryan Gosling), die samen één of ander drugshandeltje hebben in Bangkok, Thailand. Dat was ook het moment dat ik al hoopte dat de film dieptes in zou duiken die ik uit Refns eerdere films kende, vooral uit Valhalla Rising. En je hoeft niet letterlijk in zaken als “god” en “duivel” te geloven, als je maar wel open staat voor het bestaan van “Goed” en “Kwaad”, want anders kan ik me voorstellen dat je nooit bij die ‘diepte’ uit gaat/wilt komen. Hiermee hoop ik overigens niemand voor zijn of haar hoofd te stoten, maar ik heb de laatste jaren ontdekt dat veel van de grootste filmmakers zich wel op dat metafysische niveau begeven om hun verhalen te vertellen. Dat doet Winding Refn nu dus ook/weer, maar dan zonder zich ogenschijnlijk iets aan te trekken van wat jij mogelijk van hem verwacht…

Maar terug naar het verhaal. Billy heeft nogal wat issues, vooral op seksueel vlak. Iets wat hem duur komt te staan, en omdat Julian niet direct ver genoeg gaat in z’n wraak, komt mama Crystal (een vrijwel onherkenbare en über-bitcherige Kristin Scott Thomas) wel even naar Bangkok om orde op zaken te stellen. Er blijkt namelijk ook een nogal harde politie-commissaris (Vithaya Pansringarm) bij Billy’s dood betrokken te zijn, en Crystal eist niets minder dan zijn hoofd op een dienblad. Julian is initieel wat huiverig en probeert eigenlijk de hele film problemen (en verliefdheden en z’n moeders rare aanhankelijkheid) te vermijden. Maar de invloed van z’n moeder is niet gering, waardoor hij het gevecht met deze commissaris Chang aan gaat.

Referenties
Nee, meer vertel ik niet over de plot. Dat hoeft ook niet, want Only God Forgives is helemaal geen plotfilm. Bij vlagen wel een gruwelijk gewelddadige film, met shots die niet voor niets de gedachte aan Kubrick-films oproepen. Cameraman Larry Smith werkte eerder aan Refns Fear X, maar ook in diverse functies aan Kubricks Eyes Wide Shut, The Shining én Barry Lyndon. Daarnaast doen de neon-verlichte en over-verzadigde kleuren in de onderwereld van Bangkok denken aan Gaspar Noé’s Enter the Void, door Winding Refn ook aangeduid als één van z’n inspiratiebronnen.

Mijn interpretatie
Ik weet niet in hoeverre de ode aan Jodorowsky ook inhoudelijk stand houdt (daarvoor ken ik Jodorowsky’s films gewoon niet goed genoeg), maar dat Winding Refn veel meer wil zeggen dan wat je aan de oppervlakte ziet, dat was me al snel duidelijk. Waar velen nog lachten tijdens de karaoke-belevenissen van Chang (vaak direct volgend op gruwelijk geweld), daar trachtte ik vrij amechtig om de door hem gezongen teksten te koppelen aan mijn interpretatie van de film. SPOILER ALERT – Want in mijn ogen gaat Only God Forgives over iemand die door heeft dat hij ‘het kwaad’ beter kan vermijden, omdat er anders geen weg meer terug is. En Chang kan zowel als duivel, maar ook als een vrij lompe reddende engel gezien worden. Want nadat z’n moeder hem zo ver heeft dat hij wél de strijd aan gaat met Chang (mogelijk dat z’n eigen dromen hem ook nog een zetje gaven), beseft hij in de thaiboks-arena al snel dat hij never nooit van hem kan winnen. Maar hij weet zich ook gevangen in die duistere wereld, en de enige manier om niet wederom die strijd aan te hoeven gaan, is door zich letterlijk te laten ‘onthanden’. En dáár zie ik dan wel een duidelijke overeenkomst met Drive, waarin Goslings karakter ook wéét dat hij z’n liefde voor Carey Mulligans karakter nooit kan verenigen met het kwaad dat in hem huist..
En staat het laatste shot van de film, waarin Chang wederom een karaoke-liedje zingt, maar nu met als decor kerstversiering, niet symbool voor Julians nieuwe leven? Als in: is Kerst niet het feest waarin het nieuwe leven wordt gevierd..? – EINDE SPOILER ALERT

Final credits
Ik weet zeker dat ik Only God Forgives nog vaker ga zien, zeker om bovenstaande interpretatie nogmaals te ’testen’. Zoals vaker vind ik het bewonderenswaardig als een regisseur zich weinig tot niets aantrekt van wat ‘wij’ van hem/haar verwachten, en dat is bij Only God Forgives misschien wel ’t meest zichtbaar. Hij heeft nooit het doel gehad om een conventioneel verhaal te vertellen, of om jou te geven wat jij wilt/verwacht – en wat jij verwacht van deze film zal vrijwel zeker zijn beïnvloed door het succes van Drive en de misleidende marketing die hierdoor voor deze film is opgezet – maar ik vermoed dat Winding Refn, ondanks dat Only God Forgives waarschijnlijk geen commercieel succes wordt, wel degelijk tevreden is met de uiteindelijke film…
En ik eigenlijk ook wel, want hij blijft erg lekker nasudderen en ‘prikkelt’ me nog altijd. Misschien ook wel omdat ik ‘m nog niet helemaal door heb…

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt1602613