The Wolf of Wall Street (2013)
Voor mij persoonlijk is dit nieuwe meesterwerk van Martin Scorsese nu al de belangrijkste film van het jaar, maar ik durf er daarnaast ook wel wat op te zetten dat deze film in mijn top 5 van 2014 gaat komen. Mogelijk een beetje vroeg voor zo’n grote conclusie, maar zoveel indruk maakte The Wolf of Wall Street op mij. Vier dagen na het zien ‘zit’ ik er nog altijd behoorlijk in en voel ik nog altijd de getoonde gevaarlijke excessen van The American Dream, een droom die zeer veel mensen over de gehele wereld nog altijd onbewust, onwetend en/of blind najagen. Waarbij ze vanuit deze verblindende ambitie om rijk te worden (voor velen toch een ultiem doel) niet door hebben dat ook zij bijdragen aan een in mijn ogen steeds rotter wordende wereld.
En als mijn interpretatie de juiste is, dan toont Scorsese met deze verleidelijke en bij vlagen ook zeer grappige film (wederom) dat hij één van de grootste filmmakers aller tijden is. Voor mij althans…
Het verhaal
De “wolf van Wall Street”, zo wordt Jordan Belfort (Leonardo DiCaprio in z’n beste rol ooit?) genoemd in een artikel in Fortune magazine als het door hemzelf opgerichte Stratton Oakmont toch wel erg groot begint te worden en steeds meer de aandacht trekt van de grote jongens op Wall Street. In dit waargebeurde verhaal zien we namelijk allereerst de opkomst van deze jonge ambitieuze inwoner van Queens, die na een ontslag bij één van de grotere jongens op Wall Street ergens in Brooklyn z’n eigen broker firm opricht, met een paar van z’n shady vrienden van vroeger. Door grove commissies te innen op zogenaamde penny stocks, die ze allereerst verkopen aan nietsvermoedende “sukkels” maar later ook aan echt rijke mensen, weet Belfort z’n bedrijf in korte tijd uit te bouwen tot een erg grote speler. Mogelijk stevig gemotiveerd door z’n wat bescheiden afkomst kan het goed zijn dat alle excessen die zich in Belforts leven afspelen extra heftig zijn, om aan die Ivy League-Wall Street-spelers te tonen hoe succesvol hij is. Maar al die excessen leveren wel een bijna duivels verleidelijke wereld én film op. Want wát een seks, wát een drugs, en wát een gruwelijke decadentie toont Scorsese met deze film.
Of en hoe lang dat allemaal goed gaat, dat ga ik natuurlijk niet verklappen, maar Scorsese weet tot aan het allerlaatste shot toe zo’n enorme scherpte in dit ogenschijnlijk oppervlakkige verhaal te stoppen, dat ik wel zo ‘groots’ over deze film durf te schrijven…
Mijn interpretatie
Weet je, voordat ik deze film zag, heb ik werkelijk elke keer dat ik de trailer in de bioscoop voorbij zag komen m’n ogen dichtgeknepen en vingers in m’n oren gestoken. Ik wilde vooraf echt niks weten over deze film, en mede doordat zelfs een grootmeester als Scorsese niet altijd de macht heeft om zelf z’n eigen trailers te maken/bepalen, was ik bang vooraf al teveel te zien. Dus zo’n recensie als deze zou ik vooraf sowieso niet gelezen hebben….
Dat gezegd hebbende volgt hier, na een – SPOILER ALERT – natuurlijk, een uiteenzetting van mijn interpretatie van de film. Want Scorsese heeft z’n film niet voor niets zo verleidelijk vormgegeven, met de vele grote en excessieve feesten vol in beeld. Hij wil met deze film niet alleen tonen hoe groot de verleiding van het snelle geld is, maar hij is daar waarschijnlijk nog veel subtieler en scherper in dan ik nu door heb. In de eindscène komt eigenlijk alles samen, en misschien zelfs wel in het eindshot. Want zijn wij in potentie niet allemaal Jordan Belforts? Zijn wij niet allen verblind in onze gedachte dat rijk worden iets ‘goeds’ is, en laten we daarvoor veel van onze moraliteit niet met gemak varen? In elk steken velen van ons met gemak onze kop in het zand als het aankomt op het ten koste van anderen veel geld verdienen. Gewoon geloven in de illusie dat daar niks mis mee is, en juist door het niet tonen van de slachtoffers van Belfort toont Scorsese hoe wij allen waarschijnlijk veel goed kunnen praten, als we ons maar niet bewust hoeven te zijn van de gevolgen voor anderen. In dat licht heeft ook de lengte van de film volgens mij een functie, want de niet-aflatende mix van humor en excessieve decadentie zorgt ervoor dat die 180 (!!) minuten vrijwel ongemerkt voorbijvliegen. En dat is zeker een onderdeel van de gekozen thematiek en daarmee van Scorsese’s visie op onze (financiële) wereld – EINDE SPOILER ALERT.
Vlijmscherp
Bovenstaande interpretatie riep bij mij ook herinneringen op aan o.a. The Master, waar Scorsese mogelijk nog even een laag (deels) overheen gooit. Maar ik moest net zo goed heel even aan A Few Good Men denken, en zeker ook aan Oliver Stone. Natuurlijk aan Stone’s eigen Wall Street (“Gordon Gekko” maakt in een dialoog een goede ‘cameo’, maar The Wolf of Wall Street toont dat “The Wolf” ook een vergelijkbare geuzennaam is geworden op Wall Street), maar zeker ook aan Savages. Want waar Stone daarmee een bepaalde scherpte toonde, juist door wát en hoe hij het allemaal liet zien, daar tilt Scorsese dat nog naar een hoger plan.
De scherpte is ook terug te vinden in de dialogen. Zoals het “Stratton Oakmont ís America!“, wat Belfort verkondigt. Waarmee Scorsese z’n cynische kritiek op mogelijk de hele Corporatocracy die Amerika is geworden concentreert in een verhaal over de plek waar in mijn ogen de ultieme rotheid van onze wereld te vinden is: de financiële markten. Een vriend van me deed dit werk ook ooit, en de verhalen waar hij mee kwam, maar vooral ook de immoraliteit waarmee dit gepaard ging, kan me nog altijd kippenvel bezorgen. Hoe je succesvol wordt met het figuurlijk naaien van andere mensen.
Cast
Zoals ik al zei, DiCaprio speelt mogelijk z’n beste rol ooit. In elk geval z’n beste in z’n inmiddels vijf films die hij met Scorsese maakte. Die intensiteit, passie, rotheid, gedrevenheid en overall lelijkheid, maar dan deels verpakt als ‘perfectie’. Terugdenkend aan z’n rotte kop na het nemen van al die grote hoeveelheden drugs: damn..! Daarin krijgt hij overigens goed tegenspel van Jonah Hill, die zich echt geweldig aan het ontwikkelen is. Dat zag je natuurlijk al in Cyrus en Moneyball, maar hier verdient ie een Oscarnominatie voor Beste Mannelijke Bijrol mijns inziens meer dan voor z’n rol in Moneyball. Jean – The Artist – Dujardin heeft ook een goede bijrol als medewerker van een Zwitserse bank, die heel cynisch de gevaren van een ‘neutraal’ Zwitserland achter een hele vieze grijns verbergt.
Matthew McConaughey’s kleine rol is erg belangrijk en toont ook weer wat voor een geweldige carrièreswitch hij heeft gemaakt. Zijn uitleg, als soort van mentor van een jonge Belfort, over hoe de wereld van Wall Street werkt, toont precies hoe rot die wereld is, maar ook de reden waarom de paniek zo gruwelijk groot is als er ook maar iets mis gaat in die wereld. Daarnaast herken je mogelijk Shane uit The Walking Dead en komen er nog wel wat bekende en interessante gezichten voorbij (o.a. de acterende regisseurs Jon Favreau én Rob Reiner), waarbij de meest opvallende de echte Jordan Belfort zelf is. En ook in de manier waarop Scorsese hem inzet zit een bepaalde cynische sneer, mogelijk zelfs naar Belfort zelf (die dat dan mogelijk niet door heeft gehad).
Final credits
The Wolf of Wall Street is een stuk grappiger dan alle andere films die ik van Scorsese ken – waarbij ik eerlijk moet toegeven dat ik nog altijd niet z’n gehele oeuvre heb gezien, shame on me ja – en op een persoonlijk vlak, samen met Gangs of New York (eveneens van Scorsese), gruwelijk belangrijk.
Daarnaast is het feit dat Belforts handelen in de film in mijn ogen enkel een uitvergroting is van iets dat ik dagelijks tegen kom de reden waarom de film zo’n grote indruk op mij heeft gemaakt. Want plaatsen wij economische groei én onszelf niet allemaal wel eens boven het gemeenschappelijk belang, en laat Scorsese niet zien dat we dit in een bepaalde gradatie allemaal zouden doen, mochten we de kans krijgen? Dat in velen van ons een Jordan Belfort schuilt, of we dat nou toe willen geven of niet..?
En dat een film mij dit überhaupt allemaal laat denken en/of voelen, dat is mogelijk het grootste ‘bewijs’ van de kracht en het belang van deze geweldige film…