Nebraska (2013)
Nebraska is een prachtige en bij vlagen ook erg leuke film over illusies, teloorgang, melancholie, hebzucht én dromen. Gezet in een deel van Amerika dat ook opgegeven lijkt, had ik initieel het gevoel dat Alexander – Sideways, The Descendants – Payne een wat treurige film over gemiste kansen wilde maken, maar nu de film wat is bezonken heb ik toch vooral het gevoel dat hij met Nebraska iets over de noodzaak van dromen en zelfgecreëerde illusies wil zeggen.
En de geweldige Bruce Dern én June Squibb, beiden ook genomineerd voor een Oscar voor hun rol, zijn nog eens niet de grootste verrassing in de cast, die overigens bewust en functioneel low key is gehouden…
Het verhaal
Woody Grant (Dern) is een gepensioneerd alcoholist die ogenschijnlijk wat aan het dementeren is. Althans, zo wordt hij redelijk hard beschreven door z’n vrouw Kate (Squibb), die niet echt een blad voor haar mond neemt. Maar misschien heeft ze ook wel gelijk, want als Woody zo’n brief in de bus krijgt waarin staat dat hij 1 miljoen dollar gewonnen heeft, gelooft hij dat vóórdat hij bij de kleine lettertjes aan komt waar natuurlijk staat dat hij daarvoor eerst een aankoop moet doen om überhaupt kans te maken op dat geld. Maar Woody heeft toch weinig te doen en lijkt graag nog één keer een droom na te jagen, want heeft hij dat in z’n hele leven wel ooit gedaan?
Omdat z’n rijbewijs is afgenomen besluit Woody in z’n eentje naar Lincoln, Nebraska te vertrekken, waar het hoofdkantoor van de afzender van de brief is gevestigd. Nadat hij lopend op de snelweg door de politie is opgepakt pikt z’n zoon David (Will – Saturday Night Live – Forte) hem op het bureau op. Koppig als hij is luistert Woody echter geen seconde naar z’n vrouw en twee zoons, waardoor David maar besluit om z’n pa’s wens in vervulling te laten gaan en samen in de auto op weg te gaan naar Lincoln. Geeft David ook de mogelijkheid om z’n eigen leven even te ontvluchten, plus dat ze onderweg in pa’s geboorteplaats kunnen stoppen om wat familie te zien. Maar ja, als die familie op een gegeven moment wél gaat geloven dat Woody miljonair is, dan is het voor de ‘verstandigen’ in de cast vrij lastig om hen uit deze zo gewilde droom te praten. En zie je dus ook vrijwel iedereen veranderen op het moment dat er geld om de hoek komt kijken…
Dromen
Nebraska is zeker ook een portret van een stuk Amerika dat misschien wel opgegeven is in ons huidige economische systeem. Gekoppeld aan een soort ‘opa-melancholie’ over een alcoholist wiens ‘nut’ in het leven ook voorbij lijkt, die samen met z’n vrouw gedurende de film terugkijkt op hun leven en de fouten die ze gemaakt hebben. Maar als hij z’n illusie/droom – dat hij wel eens ineens miljonair zou kunnen zijn – deelt met z’n omgeving, dan willen zij maar al te graag meedromen. Want willen (of moeten?) ze niet allemaal iets hebben om in te geloven, en waarom zou je niet kiezen om in een illusie te geloven? Want doen we dat stiekem niet allemaal, bewust of onbewust..?
Cast & crew
Nebraska is Payne’s eerste film waarvoor hij niet zelf het scenario schreef. Maar na z’n uitstapjes naar Californië (Sideways) en Hawaii (The Descendants) is hij nu wel weer terug in z’n eigen vertrouwde thuisstaat. En waar de link met David Lynch’ The Straight Story meerdere keren voelbaar is, moest ik ook wel even terugdenken aan Payne’s eigen About Schmidt. Deels qua thematiek, maar ook vanwege Squibbs aanwezigheid in beide films. Zij speelt hier echter een veel grotere rol, waarvan een paar scènes me nu wederom een glimlach op m’n gezicht tovert, als ik eraan terugdenk.
Goed dat Payne z’n eerste keus voor de hoofdrol – Gene Hackman – heeft laten varen voor Dern, die precies ingetogen genoeg is om z’n Woody zowel kwetsbaar als strijdvaardig te laten zijn. Een bekendere acteur had waarschijnlijk iets teveel aandacht naar zichzelf toegetrokken, en met Dern werkt dit beter. Evenals Payne voor de bijrollen geen grote namen heeft gekozen. Stacy Keach is natuurlijk geweldig als die geniepige lokale vent die ooit bevriend was met Woody, en pas na het horen over de prijs ineens écht vriendelijk wordt. Of toch niet..? Meest verrassende castlid is echter Forte, die in Saturday Night Live vooral excelleerde in de meest onnozele rollen, maar hier precies genoeg tragiek in z’n spel laat doorschemeren. Natuurlijk is dat waarschijnlijk vooral de verdienste van Payne, maar wie weet lukt het Forte om z’n carrière wat om te gooien…
Final credits
Ja, Nebraska is een prachtige film met een paar geweldige acteurs en een zelfverzekerde regisseur, die ook veel rust in de film durft te stoppen. Daarnaast is de film geschoten in zwart-wit, wat mogelijk juist het ‘grijze’ van het verhaal accentueert, plus dat de film mooie tragiek combineert met heerlijk droge en af en toe lekker lompe humor.
En omdat ik dus initieel dacht dat ie over gemiste kansen ging, dacht ik aan het eind nog: “Jammer, had ‘m net één shot eerder laten eindigen“, maar ik ben nu van mening dat de film juist over dromen gaat. Of in elk geval over de noodzaak van het hebben van dromen, iets wat in onze huidige wereld mogelijk voor steeds meer mensen weer een (noodzakelijke?) uitvlucht wordt..?