Turist (a.k.a. Force Majeure – 2014)
Twee weken na het zien van Turist ben ik er eigenlijk pas achter gekomen dat deze film de verschillen tussen mannen en vrouwen een stuk scherper neerzet dan ik initieel dacht. Direct na het zien van deze film tijdens een PAC-festival vond ik hem eigenlijk vooral leuk, plus dat ik het nogal opmerkelijk vond dat ik – alsmede de hele zaal – op een gegeven moment zat te lachen bij het zien van een paar huilende kinderen. Als vijfde film van de dag zag ik waarschijnlijk vooral de vermakelijke oppervlakkige laag, met overigens ook zeer vette dialogen, maar nu achteraf snap ik best goed waarom deze film maar nét buiten de genomineerden voor Best Foreign Language Film bij de Oscars viel. Regisseur Ruben Östlund verraste namelijk eerder ook al…
Het verhaal
Tomas en Ebba zijn met hun twee kinderen op skivakantie in de Franse Alpen. Ik typte bijna “Tomas en Ebba zijn gelukkig getrouwd…”, maar aan alles voel je wel al dat deze vakantie mogelijk veel eerder genomen had moeten worden, want Tomas is continu met z’n mobieltje bezig, waarschijnlijk z’n laatste werk-mailtjes aan het checken. En dat levert direct aan het begin al een zeer ongemakkelijk fotomoment op, want hoe hard de fotograaf het ook probeert, écht gelukkig staan ze niet op de foto’s.
Tijdens een lunch op een terras op de piste worden ze opgeschrikt door een flinke knal. Aangezien die wel vaker hoorbaar zijn, weet Tomas te vertellen dat het waarschijnlijk het opwekken van een lawine is geweest, om gevaarlijke situaties juist te voorkomen. Even later zien ze de lawine ook de berg af komen, en waar Ebba direct al wat bezorgd wordt, is Tomas natuurlijk macho-stoer en zegt hij dat er niets aan de hand is. Als de lawine echter steeds groter begint te worden en de rest van de terrasbezoekers ook wat paniekerig worden, groeit de spanning vrij snel. En net voordat het moment komt dat de lawine wél tegen het terras aan knalt, staan ze in paniek op, grijpt Tomas z’n handschoenen en natuurlijk z’n mobieltje en rent het terras af, Ebba met de kinderen achterlatend.
Niet veel later blijkt het vooral poedersneeuw te zijn geweest, dat op het terras terecht is gekomen. Langzaam lopen de gasten weer terug naar hun tafeltjes, maar wel aardig verbouwereerd. Net als Ebba weer gaat zitten met de kinderen komt Tomas ook terug en gaat ook weer aan tafel zitten, ogenschijnlijk helemaal niet beseffend dat hij zojuist z’n vrouw en kinderen in doodsangst heeft achtergelaten om z’n eigen hachje te redden. En ja, hoe ga je daar als gezin dan mee om..?
Scherpte
Ik werd gisteren aan deze film herinnerd door een vakantieverhaal dat ik hoorde, waarin ook duidelijk een vergelijkbaar (maar gelukkig minder impactvol) verschil tussen mannen en vrouwen getoond werd. En dat deed me dus inzien dat de manier waarop Östlund dit verschil in zijn film laat zien een stuk scherper is dan ik eerst dacht. Het is grotendeels nog maar een theorie van me, maar is het grote verschil tussen mannen en vrouwen (of beter gezegd: tussen mannelijke en vrouwelijke energie) niet dat het mannelijke veel individualistischer gericht is, en het vrouwelijk veel meer op het sociale? Een voordeel van mannelijke energie is mogelijk dat succesvol zijn makkelijker gaat als je allereerst aan je eigen belang denkt ten opzichte van het belang van een ander. En is die vrouwelijke energie niet veel meer op het ‘samen leven’ gericht, waarin je je eigen belang mogelijk wat wegcijfert ten faveure van anderen? Als je op zo’n manier naar deze film kijkt, toont de film dan mogelijk ook niet vrij scherp dat de grootste problemen in onze maatschappij, dat we continu maar ‘meer meer meer’ willen en ongebreideld verder willen (en willen blijven groeien), juist komt door die overheersende mannelijke energie, die eigenlijk onze hele (westerse?) maatschappij al eeuwenlang domineert? Dat we mogelijk juist wat meer vrouwelijke energie nodig hebben, waarin het eigen belang secundair is aan het belang van de groep?
Nu ga ik mogelijk al dieper dan wat Östlund met deze film wil zeggen, maar als ik de film zo terug haal, dan valt eigenlijk best veel op een interessante plek. Want Tomas en Ebba zijn niet het enige stelletje in de film, maar eigenlijk zijn alle mannetjes veel meer ego-gedreven, terwijl de vrouwen wel iets sullerig over komen. Maar ja, dat sullerige wordt dan natuurlijk weer gezien door mijn mannelijke ogen…
Crew en cast
Ruben Östlunds vorige film, Play, heb ik nog niet gezien. Ik las er een tijdje geleden wel goede dingen over, en als die het niveau van Turist en z’n eerdere De ofrivilliga ook haalt, dan moet ik die zeker nog zien. Want De ofrivilliga liet ook al zien dat hij niet alleen zeer strakke dialogen weet te schrijven, maar ook dat hij een goede analytische kijk heeft op de (Zweedse) samenleving.
Hoofdrolspelers Johannes Kuhnke (Tomas) en Lisa Loven Kongsli (Ebba) waren mij totaal onbekend, maar dat – in combinatie met hun vrij onopvallende uiterlijk – draagt er mogelijk alleen maar aan bij dat je onbevooroordeeld het verhaal in gezogen wordt. De enige die ik herkende was Kristofer Hivju, die ik uit Kon-Tiki meende te herkennen, maar ik dus waarschijnlijk herkende uit The Thing (die Matthijs van Heijningen Jr.-remake) of After Earth. Daarbij heeft hij wel een behoorlijk opvallend uiterlijk, dus ik verwacht dat hij bij meerderen wel een bel zal doen rinkelen.
Final credits
Mogelijk dat ik twee alinea’s hierboven iets teveel mijn persoonlijke ’theorie’ als leidraad heb genomen om deze film te waarderen, maar gezien Östlunds carrière zou daar best wel eens wat van kunnen kloppen. Turist is dus heel wat meer dan enkel een film die af en toe lachwekkend pijnlijk is en vol ongemakkelijke situaties en best vette dialogen zit, wat waarschijnlijk ook de reden is dat ie vooral in filmhuizen draait.
Leuke én interessante film!