American Sniper (2014)
Iedereen die de laatste week het nieuws heeft gevolgd zal wel weten wat er uiteindelijk met Chris Kyle, de hoofdpersoon uit American Sniper, is gebeurd. Dat het NOS Journaal een ‘spoiler alert‘ had moeten plaatsen, zodat onwetenden eenzelfde suckerpunch to the gut hadden gekregen als ik die kreeg richting het einde van de film, dat gaat mogelijk wat ver. En al heeft die stevige klap zeker mijn beleving van deze film ‘positief’ beïnvloed, weet dat ik deze FILM zeer positief ga reviewen hieronder. Hoe gruwelijk oneens ik het ook ben met de manier waarop Amerika als een – en nu leen ik een term uit de Kyle-familie – hondsdolle herdershond de wereld via militaire acties naar z’n hand tracht te zetten en ik wel degelijk een dubbel gevoel heb bij Eastwoods fervente Republikeinse conservatisme, waarvan het makkelijk te stellen is dat die kant van de Amerikaanse politiek die hondsdolheid juist ook omarmt…
Het verhaal
Gebaseerd op Chris Kyles eigen boek vertelt American Sniper het verhaal van Kyles vier tours of duty in het post-Saddam-Irak: een grotendeels door de Amerikanen zelf gecreëerde hel in het Midden-Oosten. Opgegroeid in een streng patriottistisch gezin voelt Kyle (Bradley Cooper) na de aanslagen van 9/11 sterk de neiging om z’n land te gaan dienen in de strijd tegen terroristen. Dat Irak daar natuurlijk geen bal mee te maken had weten wij hier allemaal, maar in de toch wat bekrompener wereld die de VS heet deden de PR-machines hun werk zo goed, dat een groot deel van de bevolking daar nog altijd gelooft dat hun overheid enkel waarheden spreekt.
Tijdens zijn opleiding merkt Kyle al snel dat zijn vaders schietlessen ervoor gezorgd hebben dat hij nogal een goede sluipschutter is. En wat blijkt: tijdens zijn verblijven in Irak groeit hij langzaam uit tot de meest succesvolle sluipschutter uit de Amerikaanse geschiedenis. Voor velen een held en zelfs een legende, terwijl het officiële aantal mensen dat Kyle doodde nog een stuk lager lag dan wat Kyle zelf beweerde. Verschrikkelijk natuurlijk hoe iedere menselijkheid is weggefilterd uit zulke cijfers, maar een geïndoctrineerd iemand kan veel goed praten tegen zichzelf. Toch blijkt dat goed praten steeds lastiger te worden, waardoor Kyle steeds psychopatischer trekjes begint te vertonen. En daardoor merkt hij steeds duidelijker dat z’n hyper-patriottisme hem z’n menselijkheid heeft gekost. Lukt het hem om die terug te vinden, zodat hij nog ooit écht kan genieten van z’n vrouw (Sienna Miller) en kinderen..?
Onverwacht cynisme
Ik snap het heel goed als je zó tegen het buitenlandbeleid van de Amerikaanse regering bent, dat je niks van deze film wilt weten, of dat je direct denkt dat de film oorlog juist verheerlijkt. Toch vind ik dat ietwat kortzichtig, want ergens zit er een flinke dosis cynisme in vooral dat gutpunching einde, want net als ie z’n menselijkheid weer teruggevonden heeft wordt ie dus – SPOILER ALERT – vermoord door een doorgedraaide Irak-veteraan – EINDE SPOILER ALERT. En om dat neer te kunnen zetten begrijp ik het ook wel dat een filmmaker ervoor gekozen heeft om Kyle mogelijk niet 100% waarheidsgetrouw te portretteren. In het echt schijnt hij namelijk nogal harteloos en gemeen te zijn geweest, maar dat zou nooit een mooie dramatische ontwikkeling opgeleverd hebben.
Daarnaast leverde de film flink wat discussie op, zeker ook in Amerika zelf, dus mogelijk worden er toch steeds meer mensen ‘wakker’ daar, zoals wij dat mogelijk al wat langer zijn. Zoals de film ook laat zien dat er wel degelijk scheurtjes zitten in dat patriottistische beeld dat zij als bullebakken de wereld moeten redden. Dat lijken ze ook steeds moeilijker aan zichzelf verkocht te krijgen. Dat daarin babystapjes gezet worden is misschien wel de juiste manier, want door polariserend te schreeuwen bereik je waarschijnlijk minder.
Final credits
Weet je, ik verwacht dat de meesten in American Sniper zien wat ze erin willen zien. En alhoewel ik zeer kritisch aan deze film begon (ik verwachtte zeer pissig te worden van de oorlogsverheerlijking), zag ik uiteindelijk toch wel degelijk in dat Eastwood – hoe controversieel z’n eigen politieke opvattingen ook zijn – wel degelijk een film wilde maken over de gevolgen van oorlog voor degenen die hem moeten voeren. De hele film gaat namelijk over een man die z’n menselijkheid langzaam verliest door z’n patriottisme, en als ie eindelijk die menselijkheid weer teruggevonden heeft, wordt ie ‘gedood’ door één van de zij-effecten van dat sterke patriottisme. En daarmee ziet Eastwood Amerika misschien wel duidelijk in een spagaat zitten: het land voert oorlog, creëert ze mogelijk zelf wel vanwege commerciële redenen, maar verliest daarmee ook misschien wel haar meest belangrijke menselijke eigenschap. Of om weer terug te grijpen op die metafoor die Chris Kyles vader gebruikte: de herdershond wordt gedood door een hondsdolle wolf, maar is die hondsdolheid zelf niet vooral een Amerikaans fabricaat..?