Bloed, Zweet & Tranen (2015)
Bloed, Zweet & Tranen is een perfect voorbeeld van de manier waarop wij Nederlanders zo’n biopic (moeten) maken. Niks geen opsmuk – wat gezien het onderwerp ook dubbel ongepast zou zijn – recht-door-zee, rauw en zonder extra dramatisering. En vooral dat laatste doet me wat ‘vrezen’ dat deze film het in bijvoorbeeld Amerika een stuk minder zou doen, juist omdat ze daar teren op groots drama, wat hier naar goede Nederlandse traditie behoorlijk is ingetogen.
Maar het feit dat ik wel wíl dat deze film in het buitenland gezien wordt bedoel ik juist als groot compliment, want (dit (gefragmenteerde) levensverhaal over) André Hazes verdient misschien wel een veel groter publiek dan enkel de mensen die zijn teksten kunnen verstaan…
Het verhaal
Opgedeeld in drie tijdlijnen vertelt Diederick – De Marathon – Koopal op af en toe ingenieuze wijze over de ontdekking van kleine Dré op de Albert Cuyp-markt in de jaren 60, de start van z’n enorme succes begin jaren 80 én over z’n laatste maanden, rondom een megagroot concert in de Amsterdam Arena in 2004. De overgangen zijn natuurlijk flink muzikaal omlijst, maar wat vooral knap is hoe deze overgangen volgens mij ook goed ondersteund worden door de teksten in Hazes’ nummers. Of daarin wat ‘creatieve vrijheid’ is genomen weet ik niet – ik ben niet echt fan van Hazes, dus ken zijn levensverhaal niet 100% – maar die vrijheid moet een filmmaker zichzelf sowieso toe-eigenen. Al is dat in geval van Hazes dus mogelijk extra tricky, terwijl allereerst veel van z’n fans wijzigingen (ten faveure van een grotere dramatische spanning) niet zullen pikken, maar ten tweede ook omdat Hazes zelf bekend stond als iemand die zó gewoon is gebleven, waarmee hij eigenlijk de ideale Nederlandse artiest bleek (zeker als je Herman Pleij’s Moet kunnen hebt gelezen).
Maar natuurlijk zat Hazes’ leven van zichzelf al vol met drama. De scènes uit z’n jeugd, waarin Matheu Hinzen de kleine Dré overtuigend mooi neerzet in iets wat me meerdere keren aan Ciske de Rat deed denken, tonen hoe het alcoholisme van Dré’s vader Joop (Raymond Thiry) een wissel trokken op het gezin en op Dré’s opvoeding (en mannelijkheid?). Pijnlijk om te zien dat eenzelfde alcoholisme er uiteindelijk voor zorgde hoe Hazes (Martijn Fischer) op 53-jarige leeftijd zelf veel te vroeg overleed, terwijl hij uiteindelijk nét nog een succes had weten te maken van z’n Arena-concert. In de tussenliggende verhaallijn zien we hoe Hazes achterin de 20/begin 30 in contact komt met manager/producer Tim Griek (Fedja van Huêt), waarmee hij dus pas écht doorbreekt. Zeker op het gebied van production design/art direction en make-up & haar verdient de film daar de hoogste Nederlandse filmonderscheiding voor, want naast heerlijke herkenbaarheid en af en toe wat plaatsvervangende schaamte ziet dat er toch vooral erg authentiek uit allemaal…
Juiste drama?
In m’n tienerjaren (eind jaren 80, begin jaren 90) was ik met wat middelbareschoolvrienden behoorlijk fan van Hazes. Ik weet nog hoe we op skivakantie met school een cassettebandje of CD compleet grijs draaiden en met wat Oostenrijks bier in de hand keihard mee trachten te zingen. Daarna is dat allemaal wat verwaterd, en ondanks dat ik Hazes altijd een gaaf bijna-cult-figuur ben blijven vinden (juist vanwege z’n ‘gewoonheid’?), mocht ik mezelf eigenlijk geen fan meer noemen. Van John Appels Zij gelooft in mij heb ik zeer hard genoten, maar aangezien ik een lichte afkeer voel tegen ‘massagedrag’ kon ik niet echt opgaan in de grootsheid van Hazes’ begrafenis, waarna ik ook nooit de behoefte voelde om de musical over z’n leven te bezoeken. Wat ik hier vooral mee wil aangeven is dat ik niet echt heel hard stond te springen toen ik over deze film hoorde. Ik kwam er echter snel achter dat de film m’n wat mindere verwachtingen zwaar zou gaan overstijgen, want qua emotie trok Koopal me direct in het verhaal. Natuurlijk geholpen door het guitige gezichtje van Hinzen, maar daarmee zou ik Koopal tekort doen. Ik voelde namelijk bijna direct een wat Ray-achtige link, als in: ik begon wat te hopen op zo’n wat ‘grootser’ opgezet drama – iets waarover ik eerder schreef inzake Roel Reiné’s (Amerikaanse) dramatisering in Michiel de Ruyter – al voelde ik ook direct dat dat helemaal niet zou passen bij Hazes, als pure volkszanger misschien wel het exponent van die nuchtere Hollandse volksaard. Dus ook al zat ik ergens te hopen op een grootse emotionele climax (de manier waarop Zeg maar niets meer is gebruikt tijdens een ‘weerzien’ met André’s vader had daar de ‘kapstok’ voor kunnen zijn), was dat mogelijk ook wat respectloos geweest ten aanzien van het al zo heftige leven dat Hazes geleid heeft…
Cast & crew
Martijn Fischer deed me serieus vergeten hoe André Hazes er in het echt uit zag, zó goed neemt hij die rol over. Natuurlijk geholpen door de grote ervaring die hij opdeed in de musical, waarin hij als tegenspeelster overigens Chantal Janzen had. Hier wordt de bijrol van Rachel gespeeld door Hadewych – Borgman – Minis, wat ze meer dan voldoende doet. Haar rol hier is echter niet zo heel groot, evenals die van Hazes’ kinderen Roxeanne en André Jr.. Hazes’ overige twee kinderen (Nathalie en Melvin) komen overigens helemaal niet in de film voor. Meest opvallende rollen zijn die voor eerdergenoemde Hinzen én voor Thiry (goede ‘karakterkop’), Van Huêt, Marcel Hensema (als ‘ontdekker’ Johny Kraaijkamp) en Eric Corton, als mede-muziekliefhebber die de jonge Dré voor het eerst meeneemt naar een écht optreden.
En als ik dan over al deze karakters nadenk, dan bekruipt me weer het gevoel dat de film nóg ‘groter’ en/of ‘rijker’ had kunnen zijn, maar om de volledige potentie van Hazes’ leven in een film ‘uit te buiten’, daarvoor had je dan minstens een (mini-)serie nodig gehad. Mede daarom is het best knap dat scenarist Frank – In Oranje, Bloedlink, Hij gelooft in mij – Ketelaar het meer dan bevredigend onder de twee uur heeft weten te houden. Ik ben zelf ooit zeer direct betrokken geweest bij het omzetten van het boek Stenders Leesvermaak naar een filmscenario, wat overigens een geweldige ervaring in scenarioschrijven was (ondanks dat het project later door wildgroei ten onder ging), dus ik begrijp goed hoe lastig het is om zo’n verhaal lean te krijgen. Naast het feit dat ik het wel lichtjes trotsmakend leuk vond dat het door mij geschreven scenario best wat structurele (en licht thematische) overeenkomsten vertoonde met het verhaal van Bloed, Zweet & Tranen.
Final credits
Ja, juist doordat m’n verwachtingen zo overtroffen werden zou ik op een ‘hoger’ niveau nog wel wat kritisch kunnen zijn over deze biopic, maar dat toont dan mogelijk vooral ook mijn conditionering inzake dit soort films (door ‘grootse’ Amerikaanse biografieën). En ondanks dat ik dus allang geen ‘fan’ meer ben van Hazes voelde ik hem op het einde toch behoorlijk stevig (denk dat ik toch wel één keer ‘nep-gaapte’ om m’n waterige ogen wat te verdoezelen), dus eigenlijk heb ik vooral complimenten voor Koopal en kompanen. Al past het natuurlijk net zo goed bij de Nederlandse volksaard om toch óveral ook weer kritiek op te hebben…