Black (2015)
Black neerzetten als Romeo & Juliette in Molenbeek is mogelijk wat te makkelijk (zeker omdat er in de film ook letterlijk aan Shakespeare gerefereerd wordt), maar eigenlijk vertoont deze mogelijk wat controversiële Belgische film over strijdende Brusselse jeugdbendes wel wat overeenkomsten met Shakespeare’s inmiddels tot formule ‘verheven’ romantische tragedie. En ook al volgt de film dus een bekende formule, dat is wel goed en bij vlagen ook heftig gedaan. Zou deze film mogelijk de Belgische La haine blijken te zijn, en daarmee net zo’n voorbode voor Brussel zijn als dat die Vincent Cassel-film voor Parijs was? Al zit er schijnbaar wel wat ‘dramatische overdrijving’ in de heftigheid van vooral de Afrikaanse bende en wordt er weinig stilgestaan bij de beweegredenen van de verschillende karakters, waardoor juist dat drama nét niet zo goed uit de verf komt als ik eigenlijk hoopte. Mogelijk dat deze film, ondanks dat ik ‘m zeker aanraad hoor, net niet dezelfde impact op mij had als eerdergenoemde La haine of, wat recenter, ‘onze eigen’ Wolf.
Het verhaal
Marwan (Aboubakr Bensaihi) is lid van de bende van z’n oudere broer, genaamd de 1080, door de aanslagen op 13 november in Parijs ineens extra/onbedoeld (?) ‘scherp’ vernoemd naar de postcode van Molenbeek, één van de mindere buurten van Brussel waar veel kansarme jongeren van Noord-Afrikaanse afkomst wonen, rondhangen en wat kleine criminaliteit uitvreten. Nadat hij voor de zoveelste keer is opgepakt ontmoet hij in de wachtruimte op het politiebureau de mooie Afrikaanse Mavela (Martha Canga Antonio), die op haar beurt net steeds dieper ingewijd wordt in de Black Bronx-bende. De vonk slaat echter keihard over, en ook al weten ze dat hun bende-maten hun ontluikende relatie als verraad zullen zien, de hoop op een ‘liefdevolle ontsnapping’ is natuurlijk iets wat wij als kijkers in de loop van de film steeds harder koesteren. Maar als Mavela betrapt wordt, dan wordt ze als vrouw even gruwelijk lomp op haar ondergeschikte plek in haar bende gewezen. Terwijl Marwans plannen om een legale baan als garagehouder te nemen door z’n vastgezette broer keihard weggelachen worden, omdat hij ineens “een Vlaming” wil worden..?
Interessant, maar toch…
Allereerst: ik weet zeker dat alle fans van coole gang(ster)films én de in de intro genoemde films deze film sowieso willen (en deels ook wel “moeten”) zien. Maar ondanks de goed uitgevoerde formule, de lekkere snelheid in de vertelling en de interessante urgentie van de oncontroleerbaarheid van de verongelijkte Brusselse jeugd, ben ik niet zonder kritiek. Nu zag ik laatst op TV al een onderzoekster, die een jaar lang onderzoek had gedaan naar vooral Afrikaanse bendes, vertellen dat de makers de lompheid van vooral de Black Bronx wel aardig vergroot hebben. Nu vind ik dat niet zo erg, want het is natuurlijk een film, en daarin is dramatische overdrijving niet nieuw. Wat ik echter wel wat jammer vind, is dat zo’n beetje alle karakters wat ‘plat’ blijven. Terwijl er wel degelijk gerefereerd wordt aan onderliggende motivaties. Vooral de achtergrond van de leider van de Black Bronx, geïllustreerd door een paar shots die me direct aan Beasts of No Nation liet denken, was ontzettend interessant, maar eigenlijk ook het enige moment in de film dat er iets van ‘inzicht’ in het ontstaan van de problematiek wordt getoond. Natuurlijk zijn de sociaal-economische achtergesteldheid van grote groepen van oorsprong niet-Europese Europeanen en andere argumenten wel bekend bij velen, maar juist door het wat platter te houden, vrees ik dat bijvoorbeeld de ‘grote blonde leider’ en z’n gevolg deze film ook kunnen misbruiken om hun redenatie – dat alle niet-blanken in Europa op één of andere manier slecht zijn – te onderbouwen. Als in: ik vind het goed dat deze wereld een keer stevig, rauw, best cool en lomp wordt neergezet, maar kan me ook voorstellen dat zo’n film de polarisatie juist lichtjes in de hand werkt. Nu weet ik ook wel weer dat elk ietwat genuanceerd argument door de meeste PVV-stemmers als “intellectueel en elitair links gelul” wordt weggezet, dus of die groep mensen überhaupt op een positieve manier te bereiken valt betwijfel ik steeds meer, maar ergens blijf ik hoop houden dat er ook bij die groep iets van inzicht en ontwikkeling mogelijk is. Ik weet dus echter niet in hoeverre deze film in dat debat een positieve dan wel negatieve bijdrage levert…
Crew & cast
Iets wat de makers natuurlijk helemaal niet verweten hoeft te worden, want wie ben ik om ze die verantwoordelijkheid op te leggen? De regisseurs Adil El Arbi en Bilall Fallah maakten eerder al het door mij niet geziene Image en een kortfilm genaamd Broeders, en gezien de korte plotbeschrijvingen op IMDb zijn dat opmaten naar het wel degelijk geëngageerde Black. Grappig feitje: El Arbi won in 2014 de Belgische variant van De slimste mens ter wereld. Voor het scenario werden ze deze keer bijgestaan door Nele Meirhaeghe, die eerder samen met Oscarwinnaar Menno Meyjes diens geflopte De Reünie schreef, en door Hans Herbots, die vooral als TV-regisseur actief is, maar afgelopen jaar ook het zeer spannende De Behandeling regisseerde (die ik wel gezien heb, maar nog moet recenseren; denk S7ven meets Borgman).
Op acteervlak zie je dat de hoofdkarakters waarschijnlijk ook de meest getalenteerde acteurs zijn. Nu vind ik het altijd wat lastig om ‘stoere rollen’ te beoordelen, omdat bij zulke gastjes mijn eigen ego mogelijk wat op gaat spelen, waardoor ik door m’n testosteron zo’n types mogelijk ook wat wil dissen of zo. Iets wat natuurlijk perfect bij de film past en ook aantoont dat de sfeer van de film zeker goed is neergezet, maar het beperkt me dus wel wat in m’n ‘objectieve’ beoordeling van hun spel. Maar het is wel wat teleurstellend dat bijvoorbeeld de actrice die een Marokkaanse politie-agente speelt niet echt uitgedaagd wordt met haar ietwat te simpel neergezette rol. In dat karakter zat bijvoorbeeld flink wat potentie tot iets diepers, tot iets meer dan het enkel zijn van een ‘verrader’ in de ogen van Marwan en consorten.
Final credits
Weet je, ergens gun ik de makers wel succes met deze film. Je voelt wel hoe gepassioneerd ze zijn, dat ze echt wel iets willen vertellen, maar ergens misschien ook wel vooral een stoere gangsterfilm wilden maken. Door de sociale context waarin de film nu verschijnt roept ie mogelijk ook veel meer op dan ze vooraf verwacht hadden, en mogelijk ben ik daarom ook wel wat kritischer. Maar dat is eigenlijk meer omdat ik juist zo baal van die toenemende polarisatie in de samenleving, en verwacht ik onterecht dat deze film daar iets van nuance in zou kunnen aanbrengen. Dat doet ie ook wel wat, maar daar had meer in gezeten.
Heel even dacht ik als kritiek “Hollywood-wannabe” te moeten gebruiken, maar dat zou de film tekort doen. Plus dat ik positief wil eindigen, door je te wijzen op de zeer mooie versie van Amy Whinehouse’ Back to Black in de sountrack van de film…