Moonlight (2016)
Ik zag Moonlight reeds voordat programma’s als DWDD hier ontzettend enthousiast over berichtten, maar tijdens items ook (een groot deel van) de trailer lieten zien, die ik vooraf niet gezien had. Hoe dat mijn beleving van deze prachtige film verhoogde zal ik verderop uitleggen, maar juist dit lijkt me een film die zonder enige voorkennis eigenlijk nóg beter, interessanter en zelfs effectiever zal zijn, verwacht ik. Dus eigenlijk wil ik enkel zeggen: “Vertrouw me en ga deze terecht voor acht Oscars genomineerde film nu kijken, zonder verder te lezen of de trailer te kijken, want dan krijg je een prachtige karakterstudie van een opgroeiende zwarte Amerikaanse man die ontzettend veel verder gaat dan de zwarte stereotypes die je normaliter in films ziet.”
Omdat ik weet dat je nu toch doorgelezen heb, begrijp ik dat je dus waarschijnlijk wél eerst meer wilt weten, maar je hoeft niet te vrezen dat ik meer van de daadwerkelijke thematiek/inhoud zal vertellen dan de trailer al doet.
Het verhaal
Opgedeeld in drie fases in het leven van hoofdkarakter Chiron doet de film heel even denken aan Richard Linklaters meesterwerk Boyhood, maar eigenlijk houden de vergelijkingen daar wel op. De 9-jarige Chiron (Alex Hibbert), in het eerste verhaal Little genoemd, woont bij z’n moeder Paula (Naomie – Skyfall, Spectre, Pirates of the Caribbean 2 én 3 – Harris). Als hij op school wordt gepest durft hij niet zo goed naar huis, en dat trekt de aandacht van drugdealer Juan (Mahershala – The Place beyond the Pines, House of Cards, Marvel’s Luke Cage – Ali), die zich over hem ontfermt. Aan Little’s zwijgen is al duidelijk dat het jochie waarschijnlijk met nogal wat angsten rondloopt, en het is prachtig te zien hoe die stoere drugsdealer geraakt wordt door de ontwapenende onschuld van het manneke. Ook Juans vriendin Teresa (zangeres Janelle Monáe) voelt haar ouder-instincten opzwellen, al is Paula de volgende dag niet zo blij dat haar zoon bij wildvreemden onderdak heeft gevonden. Langzaam blijkt dat er ook een relatie tussen Paula en Juan bestaat, en dat levert wederom een prachtige scène op.
Totaal onverwacht (voor mij althans) zijn we ineens een jaar of zeven verder en wordt Chiron inmiddels bij z’n eigen naam genoemd. De pesters zijn nog altijd dezelfden, alhoewel het pesten wel naar een volgend en gewelddadiger niveau is getrokken. Als Chirons enige vriend Kevin (Jharrel Jerome) hier ook bij betrokken raakt besluit Chiron in een mooie gechoreografeerde scène tot een daad die de rest van z’n leven voor een belangrijk deel zal bepalen. Zo’n vijftien jaar laten zien we hoe Chiron, nu Black genoemd, een soort kopie van Juan is geworden: een flink opgepompte en wat opgefokte dealer, compleet met gouden grillz en vette wagen. Een telefoontje brengt hem echter terug naar z’n leven als puber en confronteert ‘m met iets waar hij z’n hele leven al mee worstelt: wat voor man wil hij uiteindelijk worden..?
Bewuste babysteps?
Misschien is het mooie aan Moonlight wel het beste te duiden aan m’n gevoel van teleurstelling toen het verhaal over Little voorbij was, en ik mezelf hoorde denken: “Hey, waar is dat jochie gebleven? Ik wil meer van zijn verhaal weten!” Gelukkig was het tweede verhaal zeker niet minder mooi, dus dat gevoel was vrij snel weer weg. Ik denk dat Moonlight vooral zoveel mensen aanspreekt omdat dit (eindelijk?) eens een film is over de worsteling van zwarte Amerikanen, zonder in stereotypes te vervallen. Zelfs drugdealer Juan, die initieel echt wel als bad ass gangster wordt neergezet, gaf Ali de kans om zo’n genuanceerde rol neer te zetten dat dit hem een Oscarnominatie opleverde. Ook Chirons verslaafde moeder heeft een gelaagdheid die je vaak enkel in American indies tegenkomt, en dan heb ik het dus nog eens niet gehad over Chirons eigen zoektocht naar wie hij is. En dan ‘ontkom’ ik er nu niet aan om ook over zijn homoseksualiteit te beginnen, omdat dit zorgt voor extra gevoeligheden, zeker in de wereld waarin de film gezet is. Maar hoe bepalend Chirons seksuele oriëntatie voor hemzelf ook is, de film lijkt daar bewust wat terughoudend in te blijven. Daarbij wordt het zo menselijk neergezet, dat ik mensen die mogelijk wat moeite hebben met het kijken naar homo’s in film, zonder enig voorbehoud deze film tóch aan wil raden. Misschien juíst wel. En ik begrijp het ongemak wel hoor, dat je kunt voelen als je twee mannen ziet zoenen of seks ziet hebben. Maar regisseur Barry Jenkins zet hier volgens mij bewust babysteps in, passend bij hoe je zo’n onderwerp mogelijk het beste plaatst in een door stoere mannen overheerste wereld. Het thema van de film zou ik ook eerder een kwetsbare zoektocht naar je mannelijke identiteit in een tough guy-wereld noemen, dan dit direct aan Chirons geaardheid te koppelen. Mogelijk dat ik het daarom ook wat jammer vind dat Pathé deze film in een speciale Gay Night vertoont, waardoor ik vrees dat er wel wat mensen zullen zijn deze film ineens niet meer willen (of vanuit homofobie mogelijk niet durven te) zien, terwijl ik deze film helemaal niet als ‘gay film’ zou betitelen.
Crew & cast
De reden dat ik zo op m’n tenen tippel in bovenstaande alinea komt doordat ik weet hoe gevoelig dit onderwerp ligt, maar ik kan me serieus geen betere en indrukwekkendere manier voorstellen hoe regisseur Barry Jenkins dit aan had kunnen pakken. Jenkins schreef het scenario overigens mét en op basis van het toneelstuk In Moonlight Black Boys Look Blue van Tarell Alvin McCraney, net als Jenkins opgegroeid in Miami, en mogelijk dus wel op de straten die in de film te zien zijn. McCraney schreef eerder overigens Day N Night Out, wat een korte film lijkt over hetzelfde thema, maar dan gezet tegen een hispanic achtergrond.
Dat ik lichtelijk baalde toen het verhaal van Little voorbij was is natuurlijk ook een compliment aan zowel Ali als aan Hibbert, want dat manneke speelde in mijn ogen misschien nog wel beter dan z’n Oscargenomineerde surrogaat-papa. Mogelijk dat Hibberts rol te klein was voor een Beste Acteur-nominatie (omdat hij maar in een derde van de film te zien is?), maar in datzelfde licht zou Ali’s rol ook bijna te klein zijn voor een bijrol-nominatie. Hoe het ook zij: het acteerwerk in deze film past perfect bij de schoonheid van de film. Dat Naomie Harris, bij het grote publiek vooral bekend als de nieuwe Moneypenny in de James Bond-films, ook genomineerd is, dat is volkomen juist, want ze laat hier wel even haar beste werk zien zeg, damn! Daarnaast zijn sommige acteurs die dezelfde rol, maar dan in verschillende leeftijden spelen, ook enorm goed gecast. En iemand die me zeer aangenaam verraste was ook Janelle Monáe, die als zangeres nog altijd bekender is dan als actrice, maar mogelijk dat daar met deze rol, en die in de upcoming Hidden Figures, wel verandering in gaat komen…
Final credits
Ja, nogmaals: ga deze film zien! Als mijn woord niet genoeg is, kijk ‘m dan omdat de plaatsing van zo’n verhaal, juist in die superstoere urban-wereld, niet alleen ontzettend opvallend en gedurfd is, maar het door de makers met zo’n gevoeligheid is aangepakt dat ik verwacht dat deze film ontzettend veel voor homo-emancipatie kan doen, misschien juist wel door hier geen nadruk op te leggen..?
Ik ga ‘m zeker nog een keer in de bioscoop kijken, want er zijn niet vaak films waarbij ik zo benieuwd (en hoopvol) ben naar hoe deze ontvangen wordt door een zaal vol (voor mij) onbekenden…