The Lighthouse (2019)
Nom de dieu, wat een film..! Ik werd letterlijk bijna bang van mezelf tijdens het kijken van The Lighthouse, een film over gek worden in isolatie, mannelijkheid (whatever that may be) en een vuurtoren in the middle of nowhere. Ik ging zo mee in de waanzin van de fantastisch acterende Robert Pattinson én Willem Dafoe, dat het m’n beleving van de huidige corona-crisis ook aardig ‘mensheid-eindig’ maakte. Inmiddels kan ik zulke angsten wel aardig relativeren/loslaten (‘vroeger’ zou ik deze film niet afgekeken hebben en dan waarschijnlijk ‘stom’ hebben gevonden, denk ik), waardoor ik deze film van Robert – The Witch (!!) – Eggers gelukkig kon waarderen om wat het is: een ART-house film die toont dat film inderdaad Kunst kan zijn.
Het verhaal
Waar de film gezet is, dat is niet precies duidelijk, maar we zien – in 1,19:1 movietone-ratio (dus bijna vierkant!) – al direct hoe onze hoofdrolspelers (Pattinson en Dafoe) op een erg afgelegen eilandje worden gedropt, waar ze voor vier weken een vuurtoren moeten beheren. Degenen die ze aflossen groeten onze protagonisten helemaal niet, maar door het monochrome (en werkelijke prachtige) zwart-wit beeld, heb je dan allang door dat je niet naar een standaard film gaat kijken. Dus het rare van die ontbrekende groet, valt dan al bijna niet meer op.
Zodra de mannen tegen elkaar beginnen te praten, voel je ook direct dat dat beeld goed past bij de tijd waarin ze leven, want vooral Dafoe spreekt in een soort oud-Engelse zeemanstaal. Pattinson laat ons horen dat het wel degelijk ergens uit de kust van Noord-Amerika zal zijn, maar we weten dan allang: dit is niet de plek waar je heel hard voor je plezier gaat werken, gezet in een tijd waarin mensen die vrij luxe keuzevrijheid ook helemaal niet hadden.
Al snel is duidelijk dat Dafoe de baas is, en Pattinson in opleiding (ik gebruik bewust hun karakternamen niet, want daar zit een plot-spoilertje in – al hoeft deze film het helemaal niet van het plot te hebben). Ze doen beiden hun dagelijkse taken, al vindt Pattinsons karakter het wel direct raar dat hij het licht niet mag ‘doen’, en enkel de shit-klusjes op mag knappen. Als na vier weken een heftige storm opsteekt, blijkt hun aflossing niet te komen, en zullen ze waarschijnlijk nog wel wat langer met elkaar opgescheept zitten. En dan is allang duidelijk dat Dafoe niet de meest vriendelijke baas is, toch..?
Verwarring alom
Deze film zit zo prachtig in elkaar, dat ik al vrij snel niet meer wist wat ik kon vertrouwen. Niet “wie”, maar “wat”. Want wat zien we eigenlijk? ‘Cabin fever‘ in het extreme..? En wie van de mannen is er nou het gekste? En maakt dat uit..? We volgen voornamelijk Pattinson point-of-view (waarin zeker ook de ‘fantasy’ als genreduiding aan te danken is), maar Dafoe weet Pattinsons paranoia met een paar woorden ook weer om te draaien. Of toch niet?
Damn, als ik zo terugdenk, dan voel ik wederom heerlijke verwarring over een film die zo enorm rijk is aan interessante elementen, dat ik me afvraag of ik – net zoals ik dat in m’n recensie van Light of My Life typte – wel overduidelijke antwoorden wíl. Hoe langer de film duurde, hoe meer ik het gevoel kreeg naar een Lynchiaans kunstwerk te kijken. Want daar doet Eggers me momenteel het meeste aan denken: aan David Lynch. Zeker ook in het gebruik van geluid (zoals hard geschreeuw dat niet hoorbaar is doordat de ‘gekte’ oorverdovend is). Daarnaast versterkt het Oscargenomineerde camerawerk en de beeldratio het claustrofobische gevoel ook nog met een factor tig, wat mij bijna doet concluderen: ik heb werkelijk niks dan waardering voor dit verontrustende meesterwerk…
Cast & crew
Naast Robbert Pattinson en Willem Dafoe, die beide hun enorme klasse wederom onderstrepen (die twee zijn beiden gruwelijk on fire de laatste jaren, en Defoe misschien wel al z’n hele leven?), verdient eigenlijk alleen Valeriia Karaman een vermelding, als een passerend en creepy schreeuwend mythisch wezen. Vertellen dat Pattinson z’n Twilight-imago allang kwijt is, voelt wat gratuit, want volgens mij heb ik alleen deel 1 daarvan ooit half gezien. Maar na rollen in geweldige en/of gedurfde films als Cosmopolis, The Rover, Good Time en High Life (toentertijd niet in de gelegenheid geweest die te recenseren), laat ie hier z’n beste werk zien, if you ask me. Maar wat bij echte kunst natuurlijk ook past: ik voel me raar genoeg wat terughoudend om überhaupt te oordelen. Zo ook over de magnifieke Willem Dafoe, waarvan zulke rollen minder ongewoon zullen zijn, want overal waar hij te zien is, valt ie op met m’n karakteristieke kop. Hier mag ie heerlijk los met z’n expressieve gezicht, dat perfect past bij de waanzin in de film.
Robbert Eggers – die ondanks z’n achternaam geen directe Nederlandse achtergrond heeft, al wonen er in New England mogelijk wel wat voormalige NLse kolonisten? – schreef het scenario samen met z’n broer Max. Ze lieten zich inspireren door dagboeken van vuurtorenwachters in vergelijkbare afgelegen gebieden, en hoe gekte daarin vaak op de loer lag. Maar net als met The Witch (die ik toen té lastig vond om te recenseren) toont ie nu dus weer één van de meest poëtisch onderlegde en ‘vrije’ geesten in hedendaags cinema te zijn. Al heeft ie dus nog geen film gemaakt die zich ‘gewoon’ in onze tijd afspeelt. En ook z’n volgende, een Vikingfilm getiteld The Northman (met Alexander én Bill Skarsgård, Nicole Kidman en, daar issie weer: Willem Dafoe), speelt zich zelfs een heel millennium geleden af.
Final credits
Yes, deze zal niet meer uit m’n top 5 van 2020 verdwijnen, dat durf ik nu wel al te stellen. Ik heb serieus een beetje het gevoel, alsof ik in een museum van een geweldig kunstwerk heb genoten. Een kunstwerk dat nog lang zal nasudderen in m’n hoofd, en misschien ook nog wel een keer een nachtmerrie gaat veroorzaken. Maar ook een kunstwerk, dat ik over een tijdje nog wel weer een keer wil zien. Want weet nu al, dat er dan meer dingen op hun plek zullen gaan vallen. Maar tot die tijd, laat ik me lekker verwarren door de herinnering.
Al is het voor de balans vanavond wel tijd voor iets simpels/leuks/vermakelijks. Want hoe geweldig ook: een goede boog werkt natuurlijk het beste als ie soms ook ontspannen wordt…