Pina (2011)
Wim Wenders en Pina Bausch zijn schijnbaar decennia lang vrienden geweest, en met Pina toont Wenders aan dat hij z’n enorme cinematische talent perfect gekoppeld heeft aan zijn vriendschap voor Bausch. Hij brengt de choreografieën van Bausch niet alleen in beeld zoals alleen een soulmate/vriend dat kan doen, hij is ook één van de eersten die 3D op een positieve manier inzet in een live action film. Natuurlijk is er op een podium mogelijk makkelijker mee te ‘spelen’ dan in een grote metropool die wordt overspoeld door water, aliens of wat dan ook, Wenders weet tenminste dat 3D iets anders is en meer kan zijn dan enkel een manier om de prijs van een toegangskaartje te verhogen. Hij zet het functioneel in, niet om te ‘patsen’. En ook al begon de bril halverwege de film m’n neus en slapen te irriteren, de 3D-beleving heeft uiteindelijk wat weg van het beste acteerwerk: het is zo goed (en) geïntegreerd dat het niet meer opvalt. Zo goed zelfs dat enkele van m’n mede-bioscoopgangers zich naderhand afvroegen wat het nut van die 3D was geweest, maar dat ze wel gruwelijk intens ín de film hadden gezeten. Inderdaad: het grootste deel van het antwoord op hun eigen vraag lag besloten in wat er na de “maar” in de vorige zin kwam…
Okay, laat ik eerst zeggen dat Pina een documentaire is over moderne dans. Als je ‘niks hebt’ met moderne dans, dan kan ik me goed voorstellen dat je deze documentaire niks vindt. De 3D is zeer goed gebruikt, maar het zal je beleving niet redden als je niet open staat voor moderne dans, verwacht ik. Nu ben ik geen echte fan van moderne dans, maar kan ik wel van vrijwel elke kunstvorm genieten, vanwege de passie van de makers die je in het werk terug kunt vinden of ‘voelen’. Klinkt mogelijk wat zweverig, maar ik denk wel dat je me begrijpt.
Een paar weken geleden was ik bij een moderne dansvoorstelling van een vriendin van me, zelf danseres en choreografe. Pina leek me dan ook vooral geschikt om met haar te kijken, en er gingen ook nog twee dansers uit haar voorstelling mee. Hun beleving van deze documentaire zal zeker intenser zijn geweest dan de mijne, want zij doken nog makkelijker en dieper in de verschillende dansen.
Voordat ik te diep in het wel of niet willen begrijpen van abstractie duik, kan ik het beter over de film zelf hebben. Het meest opmerkelijke is namelijk dat op het moment dat Wenders aan deze film/documentaire begon, mevrouw Bausch nog springlevend was. De documentaire is echter uiteindelijk een postume ode aan Bausch geworden, want ze overleed onverwacht in 2009.
Niet om cru te klinken, maar de dood van Bausch is geen dramatisch gegeven in deze film. Ik denk dat Wenders daarvoor al te ver was gevorderd in z’n werkzaamheden, maar aan de andere kant is Bausch door haar dans-choreografieën al lang onsterfelijk natuurlijk. In de film zegt één van haar dansers letterlijk dat ze allemaal een deel van Pina zijn, en dat Pina ook een deel van hen is geworden. Een documentaire waarin veel van haar choreografieën getoond worden is dan sowieso al een portret van Pina Bausch als mens. En dan is de aan- of afwezigheid van haar sterfelijkheid niet zo belangrijk…
Sow, ik blijf wat vaag, of niet? ;)
Wat ik echter ook wil zeggen, is dat de documentaire niet echt een beeld geeft van wie Pina Bausch nu werkelijk was en wat haar zo dreef om decennia lang met dans bezig te zijn. Natuurlijk kun je veel uit haar dansen halen (zoals haar moeizame relatie met mannen bv.), maar verwacht geen ‘standaard’ opzet en dramatische ontwikkeling zoals je bijvoorbeeld in films als Ray, Sweet and Lowdown, Walk the Line, e.v.a. wel tegenkomt. Dat is voor een groot deel niet erg, omdat de verschillende dansen zo geweldig uitgevoerd (en gefilmd) zijn, maar ik miste het wel een beetje. Dat kun je afdoen als “Ja, je bent gewoon over-geconditioneerd; laat dat eens los!”, maar zeker voor mensen die het wat moeilijk vinden om 100 minuten naar moderne dans te kijken zou de film interessanter/toegankelijker zijn als we een duidelijkere kijk kregen in wie zij als persoon was.
Maar ja, als je je dan herinnert dat het meer een film over dansen zou worden dan over Pina zelf (omdat ze nog leefde bij de start van de productie), dan is dat ook wel weer te begrijpen.
Dus…