Double Take (2009)
Ik zal eerlijk toegeven dat ik tijdens het kijken naar Double Take niet helemaal door had wat de Belgische media-artiest-met-een-zeer-bovengemiddelde-interesse-voor-Alfred-Hitchcock Johan Gimonprez nu precies wilde, maar nu deze documentairefilm een paar dagen in m’n hoofd heeft rondgedoold lijkt hij toch vooral een zeer interessante bijdrage te hebben geleverd aan de al overvolle ‘bibliotheek’ aan onderzoeken, essays en boeken over de geniale Alfred Hitchcock. En langzaam beginnen er zich wat ’theorieën’ in mijn hoofd te vormen, maar om die te verifiëren zal ik deze film toch zeker nog één of twee keer moeten kijken. Ik denk ook dat ze met deze film wel een paar weken aan theorielessen op de filmacademie kunnen vullen, of ga ik nu te ver?
Zoals je ziet ben ik er nog niet helemaal uit. Misschien ook wel de reden waarom de ondertitel van deze site “eerlijke filmrecensies” is: ik geef het namelijk – zij het met lichte tegenzin – toe dat ik niet alles weet/begrijp. Toen ik de trailer zag – de film is hier namelijk twee weken geleden op DVD uitgebracht – wist ik zeker dat ik deze film/documentaire moest zien. Ik ben een vrij groot fan van Hitchcock, algemeen bekend om Vertigo, North by Northwest, Psycho, The Birds, The Man Who Knew Too Much, Topaz, Rope, en vele, vele andere, en in de trailer wordt geïnsinueerd dat dit een film met Hitchcock in één van de rollen is. Daarnaast worden er diverse Hitchcock-impersonators getoond, en zelfs een Hitchcock die zichzelf tegenkomt op straat…
Veel van de dingen die je in deze documentaire (want dat is het officieel toch) tegenkomt zullen misschien wel al bekend zijn bij de échte fans. Er wordt namelijk veel geput uit de Alfred Hitchcock Presents-tv serie, waarmee Hitchcock eind jaren 50, begin jaren 60 ook bij het TV-publiek bekend werd. Met deze serie bracht hij ’terror in the privacy of your home’, zoals de tagline zou kunnen hebben geklonken. En mogelijk gaat daar een groot deel van deze documentaire wel over: de raakvlakken tussen wat Hitchcock met z’n tv-serie en films veroorzaakte en de manier waarop de media (vooral tv) door de machthebbers uiteindelijk gebruikt worden om de bevolking bang te maken en te houden, zodat het hebben van een sterk militair apparaat gelegitimeerd wordt. Er worden niet alleen tv-beelden getoond van het beroemde “kitchen-debate” tussen toenmalige USSR-leider Chroestsjov en vice-president Nixon, maar uiteindelijk komt ook Donald Rumsfeld aan ’t woord met z’n “known knowns, known unknowns en unknown unknowns”-toespraak. Als je ‘m niet kent (zoals ik vóór deze documentaire), dan zijn al die links mogelijk wat verwarrend, maar uiteindelijk heeft Rumsfeld het met z’n “known unknowns” (de manier waarop de massavernietigingswapens van Irak werden gemeld, bv.) het over iets dat bekend is als een anekdote van Hitchcock over een “macguffin”: een plotelement in een verhaal waarvan het bestaan niet wordt betwist, maar waarvan niet belangrijk is wát het is. Als het maar zo belangrijk is dat het de karakters in het verhaal motiveert om actie te ondernemen.
In Double Take lopen meerdere ‘verhaallijnen’ langs elkaar heen. Zo is er de verhaallijn over de koude oorlog en de toenemende spanning tussen de VS en de Sovjet-Unie. Daarnaast worden er veelvuldig beelden getoond uit de Alfred Hitchcock Presents-serie, maar zien we ook diverse Hitchcock-lookalikes vertellen over hun ervaringen. De hierboven beschreven anekdote over de “macguffin” wordt door meerdere stem-imitatoren verteld, en ook die herhaling lijkt uiteindelijk een functie te hebben, naast het tonen van al die Hitchcock-lookalikes, waarbij Chroestjov er zelf – in de ogen van Gimonprez – ook één is: iemand die angst oproept, want zonder vijand is de militair-georiënteerde wereld van de Rumsfelds, Cheney’s, ‘Bushen’ e.d. lastiger in stand te houden. En is Hitchcock nu zelf een marionet, of hij is de marionet-bespeler?
Ja, ik kan nog veel langer doortypen over deze gruwelijk interessante maar initieel (voor mij) verwarrende documentaire. Ik zou er echter graag een college over volgen, of iets dergelijks. Of met jullie erover discussiëren hieronder, want ik ken sowieso een aantal mensen die meer van Hitchcock weten/begrijpen dan ik, en ik ben erg benieuwd naar hun mening over deze film. Maar iedereen is natuurlijk vrij om zijn/haar visie hieronder te delen, want deze documentaire verdient een interessante discussie…