Who Is Harry Nilsson? (And Why Is Everybody Talkin’ About Him? – 2010)

Voordat ik deze vrij rechtlijnige documentaire over singer/songwriter Harry Nilsson zag kende ik ‘m eigenlijk alleen van die bloody indrukwekkende scène uit The Rules of Attraction, waarin we een meisje zelfmoord zien plegen in een badkuip terwijl de soundtrack Without You (YouTube, maar wees gewaarschuwd) van meneer Nilsson laat horen. Daarnaast wist ik dat een vriend van me, wiens smaak ik altijd behoorlijk waardeer, nogal groot fan van Harry Nilsson is, dus toen ik deze documentaire tegen kwam hoefde ik niet lang na te denken of ik ‘m wilde zien.
En na het zien weet ik vooral hoe ‘groot’ hij eigenlijk was, dat ik veel meer nummers van hem kende dan ik vooraf dacht, dat ik nu zeker ook een paar albums van hem in m’n iTunes ga zetten en dat ik misschien wel fan ben geworden. Daarnaast weet ik nu in grote lijnen hoe z’n leven is verlopen, maar wat ik een beetje mis wordt ironisch gezien misschien wel het beste gezegd in de titel, want wie was Harry Nilsson nou echt? Waarschijnlijk zal ik daarvoor toch meer in z’n songteksten moeten duiken…

Laat vooraf wel één ding duidelijk zijn: deze documentaire is een must voor iedere fan van Nilsson, en zeker ook interessant als je meer over hem te weten wilt komen. Maar doordat regisseur John Scheinfeld eigenlijk alleen vrienden aan het woord laat, bekroop me lichtjes het gevoel dat ik ook bij Anton Corbijns Control had: kenden degenen die zo dicht bij ‘m stonden hem wel écht? Bij Control resulteerde dat in een visueel weliswaar geweldige film, maar de reden voor Ian Curtis’ zelfmoord weet ik nog steeds niet. Als in: die film is gebaseerd op een boek, geschreven door zijn vrouw. En doordat zij mogelijk zijn redenen niet wist, zit dat ook niet echt in de film.
Effe een zijspoor, maar Who Is Harry Nilsson? (And Why Is Everybody Talkin’ About Him?) toont vooral mensen die zeggen hoe geweldig hij was als muzikant, hoe verliefd hij was op z’n derde vrouw, maar inzicht in de redenen voor z’n zelfdestructieve gedrag wordt nergens gegeven. En natuurlijk hoeft dat ook niet concreet te worden uiteengezet, maar iets meer onderzoek daarnaar, alsmede wat meer inzicht in hoe hij ooit zo’n geweldige zanger en pianist is geworden had ik wel gewild.

Maar nogmaals: ik heb teveel genoten van de documentaire (en vooral ook de muziek) om negatief te zijn. Zo’n dertig jaar voordat Cee-Lo Green zelfs bij Saturday Night Live z’n Fuck You opkuiste naar Forget You zong Nilsson de pijn van z’n eerste scheiding al weg met You’re breakin’ my heart, You’re tearin’ it apart, So fuck you (YouTube). Commercieel niet bijzonder slim om zo’n nummer op de follow up op z’n doorbraakplaat (Nilsson Schmilsson) te zetten, maar Nilsson was te eigengereid en authentiek om zich daar iets van aan te trekken. Dat was wat hij voelde op dat moment, dus fuck you.

Wat ik niet wist, en wat ik opmerkelijk vond, was dat Nilsson zeer goed bevriend was met zowel Ringo Starr als John Lennon. Ringo was zelfs getuige op z’n bruiloft, en Lennon noemde hem gekscherend in ’68 niet alleen de beste Amerikaanse band, hij produceerde later ook één van z’n platen. Daarnaast waren het behoorlijk drank- en drugs-maten, en één van hun beruchtste uitspattingen gebeurde in de Troubadour-club in Los Angeles, waar Lennon en Nilsson een concert van de Smothers Brothers verstoorden (alhoewel zij vonden dat ze het concert hielpen). Nilsson wordt ook genoemd als Amerikaanse tegenhanger van The Beatles, en sommigen gaan zelfs zo ver om hem de vijfde Beatle te noemen.
Zelf ken ik hem dus niet goed genoeg om daar iets zinnigs over te zeggen, maar wat Nilsson kenmerkte was dat hij na de moord op John Lennon z’n muziekcarrière effe aan de kant schoof en een stichting oprichtte die lobbyde tegen het bezit van handvuurwapens in Amerika. Misschien carrièretechnisch niet zo’n slimme move, maar dat was wat hij voelde dat hij moest doen, dus deed hij dat.

Maar hij dronk dus heel veel. Berucht zijn de opnames in een studio waar hij een hele bar liet aanleggen, en ze constant onder invloed waren van drank en drugs. Tijdens de bruiloft met Una (z’n derde vrouw waar hij zo verliefd op was) was ie gruwelijk coked up, en toen z’n levensstijl hem zo’n tien-vijftien jaar later een eerste zware hartaanval opleverde, zei hij dat het allemaal wel meeviel, en dat hij katers had die zwaarder waren geweest. Maar zoals ik eerder al opmerkte: hoe groot de mate van zelfdestructie was wordt nergens echt uitgediept. Dat hij gebukt ging onder bv. het verlaten zijn door z’n vader op z’n derde wordt enkele keren genoemd, maar hoe en of dat bijgedragen heeft aan het zelfdestructieve van de laatste 20 jaar van z’n leven wordt nergens verder uitgewerkt. En daardoor miste ik wel wat ‘dramatische spanning’…

Het gaafste aan deze documentaire is natuurlijk de muziek van Nilsson, die zeer fijn door de film verwerkt is. Als leek zou ik Without You (misschien onterecht?) een veel grotere plaats hebben gegeven, dat wel. Daarnaast begint de documentaire met een speech van Dustin Hoffman op de dag van Nilssons overlijden, waardoor direct duidelijk is dat hij dat prachtige nummer uit Midnight Cowboy (Everybody’s Talking (YouTube)) heeft ingezongen. Verder komen er zeer grote namen voorbij als Yoko Ono, Eric Idle, Terry Gilliam, Robin Williams, John Lennon, Randy Newman en Ringo Star, en hun lof voor Nilsson geeft deze documentaire extra waarde.

Zoals ik al zei: een must voor fans van Nilsson, en voor leken zoals ik ook zeker een goede introductie op zijn muziek en z’n vrienden. Dat het onderwerp zelf interessanter is dan de documentaire is dan misschien wat jammer, maar om hem écht te leren kennen zul je toch en vooral naar z’n muziek moeten luisteren. En ik heb tijdens het kijken van deze documentaire ontdekt dat dat helemaal geen straf is…