Plan C (2012)

Ik ging gisteravond zonder enige voorkennis – buiten het zien van de hilarisch droogkomische trailer – naar Plan C. Als ik namelijk had geweten hoe persoonlijk deze film voor schrijver en regisseur Max Porcelijn was geweest, dan was ik er sowieso al anders ingestapt. Dan had ik namelijk zeker geweten dat die wat ongemakkelijk aanvoelende authenticiteit ‘echt’ was. Nu schoof ik het wat af op “misschien ligt deze humor mij net niet“, want de overige filmliefhebbers in de zaal lachten zich behoorlijk de ballen uit hun spreekwoordelijke broek. Maar Plan C is vooral een passieproject van de makers, dat zonder steun van het Filmfonds tot stand is gekomen. En inhoudelijk is de film niet echt geweldig, maar de gedurfde rust (en het daaruit voortvloeiende absurdisme), in combinatie met de vertolkingen van de hoofdrolspelers, zorgde er dus wel voor dat Plan C een opmerkelijke en eigenzinnige Nederlandse misdaadkomedie is geworden…

Zoals ik wel vaker zeg: er is geen genre zo persoonlijk als humor. Daarbij is mijn eigen stemming ook altijd erg van invloed, en gisteravond was ik waarschijnlijk wat te onrustig om optimaal te genieten van deze film. Maar laat ik niet verder gaan voordat ik eerst iets over het verhaal vertel.
Plan C gaat namelijk over Ronald Plasmeyer (Ruben van der Meer), agent bij de Amsterdamse politie, maar vooral ook verslaafd aan pokeren. Hij heeft flink wat schulden opgebouwd en als de Chinese maffia aan z’n ex-vrouw (Rifka Lodeizen) en zoontje duidelijk maakt dat er nu echt betaald moet gaan worden komt Ronald met een gedurfd plan: hij vraagt z’n nog sulligere maatje Gerrit (René van ’t Hof) om het illegale pokerhuis te overvallen terwijl hij zelf aan een toernooi meedoet. Zo heeft hij zelf tenminste een goed alibi. Gerrit haalt echter z’n zwager Bram (Ton Kas) erbij, en dat blijkt achteraf niet zo’n goed plan. Natuurlijk gaat de overval gruwelijk mis, en langzaam verdwijnt Ronald steeds dieper in ’t drijfzand. Zal het hem lukken om uiteindelijk uit deze netelige situatie te ontsnappen en in the process ook nog z’n ex-vrouw te imponeren dat hij nu eindelijk z’n eigen problemen op kan lossen..?

Ja, opmerkelijk is Plan C zeker. Doordat eigenlijk alle karakters zichzelf zo serieus nemen (ook de collega’s op ’t bureau, waaronder Victor Löw, zijn eerder karikaturaal dan realistisch), betreedt Porcelijn wel gevaarlijk ijs. Af en toe doet de film namelijk wat theatraal aan (“larger than life“, in de woorden van Porcelijn zelf), en daarmee vergroot hij het risico dat je de humor niet trekt. Best gedurfd, maar ergens waardeer ik dat ook wel.

Porcelijn en Van der Meer werkten in 2006 al samen aan Porcelijns afstudeerfilm van de Filmacademie, waar ook Ton Kas in meedeed. En vooral Ton Kas blinkt in Plan C uit in z’n rol van onverwacht-psychopatische overvaller. Zijn droge dialogen (“Nou moet je niet de mooie jongen uit gaan hangen hè. Nee, nee, nee, niet de mooie jongen uithangen jij.“) zorgden voor de grootste glimlachen op m’n gezicht, en ik denk dat ik zelfs ‘met geluid’ heb gelachen om hem. René van ’t Hof gooit (wat mij betreft) z’n Flodder-imago volledig van zich af, en hij toont z’n ontbrekende snuggerheid hier vooral door z’n manier van praten en het veel te veel herhalen van wat anderen zeggen.
Ruben van der Meer komt in het begin wat onwennig over, maar ik weet niet zeker of je nu aan hem went tijdens de film, of dat ’t juist ’n sterk staaltje regie is. Ik neig steeds meer naar ’t laatste. Z’n karakter ontwikkelt gedurende de film namelijk meer ‘zelfbewustzijn’, waardoor in de tweede helft van de film z’n spel in mijn ogen wel ‘klopt’. Je ziet in z’n ogen dat hij zich steeds bewuster wordt van z’n eigen sulligheid en hij kan de flinke dosis geluk (en zelfs naastenliefde) die hem ten deel valt eigenlijk niet geloven. En dan klopt het weer, want waar het mij in ’t begin weinig uitmaakte wat er met hem zou gebeuren, was dat aan het einde wel ’t geval. Nog niet voor 100%, maar toch. En als dat een bewuste regiekeuze is geweest: petje af..!

Natuurlijk kan ik niet uit onder ’t noemen van de topper in dit genre van droge tragi-komedies. Waar sommige mensen deze film het liefste vergelijken met Fargo (doe dat aub niet, want dat vind ik niet echt fair), daar moest ik vooral aan Welcome to Collinwood denken: een film die ik echt op een gegeven moment op pauze moest zetten omdat ik niet meer uit een slappe lach kon komen. Dat was bij Plan C (helaas) niet ’t geval. Gelukkig maar, want dat was me in de bioscoop ook niet gelukt ;).

Dat de film geen subsidie van ’t Filmfonds heeft gekregen zorgt er wel voor dat ik meer respect voor de makers en de film heb. Maar was ie dan commercieel of artistiek niet interessant genoeg voor ’t Filmfonds? Als het Filmfonds films afwijst vanwege commerciële redenen, dan dansen ze misschien al harder naar de pijpen van Halbe Z. dan dat ik dacht. Maar als de film om artistieke redenen is afgewezen, dan kan ik me daar wel deels in vinden. Aan de ene kant is het scenario zeker niet perfect, en hier zal toch een groot deel van de beoordeling van hebben afgehangen. Mogelijk dat Porcelijn z’n regieplan ook niet duidelijk of persuasief genoeg heeft kunnen overbrengen, want het is dus juist zijn regie waardoor deze film wél ’n (opmerkelijke) plek verdient in de Nederlandse cinema. De film heeft een authenticiteit waarvan ik vind dat deze sowieso aangemoedigd moet worden door instanties als ’t Filmfonds, onafhankelijk van de persoonlijke smaak van intendanten. En inderdaad: vooral in het genre van de lach moet je voorbij je eigen smaak kijken.
Daarom vind ik het toch (extra) jammer dat ik ook nét niet in de juiste stemming was gisteren…

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt1922689