Dog Day Afternoon (1975)
Het is veel te lang geleden dat ik weer zo’n geweldige klassieker kon ontdekken, en ondanks dat ik deze film ooit wel ‘half’ op TV had gezien, zag ik ‘m afgelopen vrijdagavond eigenlijk pas voor ’t eerst écht.
En damn, wat was Sidney Lumet toch een geweldige regisseur..!
Maar naast Lumet verdient Al Pacino net zoveel credits voor de hoofdrol van Sonny, die met twee partners-in-crime besluiten om een bank te gaan overvallen. Binnen een minuut trekt één van z’n kompanen het al niet meer en zit Sonny alleen opgescheept met Sal (John Cazale), een nogal trigger happy en ogenschijnlijk psychotische kerel. Maar wat een snelle overval moest worden verandert al vrij snel in een mediacircus als er lang niet zoveel geld in de kluis aanwezig blijkt en de politie ook sneller dan verwacht ter plaatse is. De ontstane gijzelingssituatie ziet er al vrij snel hopeloos uit, maar langzaam maar zeker weet Sonny het inmiddels toegestroomde publiek (en de vele camera’s) achter zich te krijgen en ontvouwt zich een spel waarvan lange tijd niet duidelijk is hoe het uiteindelijk af gaat lopen…
Het realisme waarmee Lumet (en schrijver Frank Pierson, die een Oscar won voor deze film en eerder ook al het geweldige Cool Hand Luke schreef) z’n karakters neerzet is zó goed inleefbaar dat je ook wel begrijpt waarom de gegijzelden op een gegeven moment sympathie krijgen voor de overvallers, of in elk geval met Sonny. Pacino verdwijnt letterlijk in z’n rol van gevoelige overvaller die onder enorme druk komt te staan. Je staat eigenlijk te wachten tot hij gaat knappen, maar hij is geen meedogenloze killer, maar eerder iemand waarvan langzaam duidelijk wordt hoe z’n problemen hem tot deze daad hebben gedreven. En z’n motivatie om de bank te gaan overvallen is een ontzettend onverwachte, die ik waarschijnlijk nog eens niet hoef te verklappen (en ook niet ga doen)…
Ja, de sfeer die Lumet weet op te roepen is zó treffend dat ik direct ook aan een paar andere klassiekers van hem moest denken, waarin hem dat ook zo geweldig lukte. Denk aan Network, Serpico en 12 Angry Men, waarin hij karakters van vlees en bloed weet neer te zetten waar 96% van de hedendaagse regisseurs een puntje aan kunnen zuigen. Toevallig maakte Lumet Dog Day Afternoon tussen Serpico en Network in, en ik kan me bijna niet voorstellen hoe geweldig ik het had gevonden als ik deze films in die tijd had kunnen zien. Hij vangt namelijk niet alleen de sfeer van die periode geweldig (bijvoorbeeld de openingsscène zou nu waarschijnlijk zonder nadenken eruit geknipt worden), maar ook de sociale spanningen in New York/Amerika in die tijd. Hierin wordt Lumet mogelijk geholpen door ’t feit dat deze film is gebaseerd op een werkelijk plaatsgevonden bankoverval, maar hoe Sonny het publiek weet op te hitsen door te verwijzen naar een gruwelijk lomp neergeslagen gevangenisopstand in Attica toont een spanning waarvan ik niet zeker weet of die in onze tijd ontbreekt, of dat we ons gewoon wat meer hebben neergelegd bij onze onmacht om überhaupt iets te veranderen…
Ik kan mezelf tegen m’n kop slaan dat ik deze film niet eerder zag, maar zit daarvoor nog veel te veel in ’t lekkere gevoel dat ik ‘m nu eindelijk wel echt gezien heb. Wederom een klassieker van meneer Lumet. Jammer dat hij net iets meer dan een jaar overleden is, ook al maakte hij vijf jaar geleden (na een carrière van meer dan 50 (!!!) jaar) nog altijd het sterke Before the Devil Knows You’re Dead.
En gelukkig heb ik er nog een paar meer te ontdekken.