The Searchers (1956)
Ik moet eerlijk bekennen dat ik afgelopen zondag weer in de valkuil trapte, doordat ik veel te analytisch deze klassieke western bekeek. Ik voelde direct na afloop dan ook ’n lichte teleurstelling, bedacht me ook dat ik The Treasure of the Sierra Madre, The Wild Bunch en Rio Bravo veel ‘vermakelijker’ vond, maar moet óók toegeven dat de film wel erg lang nasuddert in m’n hoofd. De film staat natuurlijk ook niet voor niets op nummer 7 in de 2012-versie van BFI Sight & Sounds top 50-lijst van beste films ooit gemaakt. Maar mogelijk dat dát me teveel aan ’t analyseren zette, waardoor ik me er niet in kon verliezen…
Als filmliefhebber laat ik ’t daar dan natuurlijk niet bij zitten, en hoe meer afstand ik weet te nemen en de film terughaal, des te beter ik begin te begrijpen waarom deze film zo’n grote invloed had op bijvoorbeeld Martin Scorsese, Paul Schrader, Wim Wenders en via Buddy Holly zelfs op The Beatles (door ’t beroemd geworden “That’ll be the day!“). Ik kan dan ook niet wachten om ‘m te bestellen op Blu-ray, want wat wel al vanaf ’t eerste shot duidelijk is: dit is een film die je in de allerbeste kwaliteit moet zien, want wát een prachtige beelden bevat deze film.
Lone outsider
Zowel het eerste als het laatste shot van de film toont niet alleen de schoonheid van de film, maar zet John Wayne’s Ethan Edwards ook neer als een lone outsider waarvoor mogelijk geen plek is in de beschaafde wereld. Het lukt Ethan niet om afstand te nemen van de verloren Amerikaanse Burgeroorlog (als Texaan vocht hij voor the South), maar al snel blijkt ook heel subtiel dat hij niet emotieloos staat tegenover ’t huwelijk van z’n broer Aaron met Martha. Daarbij was de oorlog bij z’n thuiskomst al jaren voorbij, maar er wordt nergens uitgelegd waar hij is gebleven. En daar voel je wel ook het zelfvertrouwen van regisseur John Ford, want qua expositie ‘durft’ hij zoveel dat hij mij mogelijk meer uitdaagde dan ik zondagavond verwachtte.
Racisme
Het duurt niet lang voordat de problemen toeslaan, want na een murder raid van een groep Indianen blijken Aaron, Martha en hun zoon gedood, terwijl de twee dochters zijn meegenomen door de Indianen. Niet alleen het startpunt van een Homeriaanse zoektocht die ongemerkt jaren gaat duren en de ‘eerstelaags’ titelverklaring biedt, maar ook een kapstok voor Ethans ongeremde haat jegens de Indianen. In z’n zoektocht wordt ie bijgestaan door ’n geadopteerde zoon van de familie, maar doordat hij één achtste Cherokee is ie in Ethans ogen ook niets waard.
Ja, Ethan is nogal een antiheld, maar wel een rol waar Wayne zelf gruwelijk trots op was (één van z’n zoons kreeg zelfs “Ethan” als tweede naam) en die een complexiteit toont die ik mogelijk niet direct door had. Daarnaast inspireerde Ethan Schrader en Scorsese bij de creatie van Taxi Drivers Travis Bickle. Maar de overeenkomsten tussen beide films gaat nog veel verder. De meisjes-ontvoerende war chief in The Searchers heet bijvoorbeeld Scar, en de meisjes-misbruikende pooier die Harvey Keitel in Taxi Driver speelt heet Sport, die door Travis volgens mij niet toevallig ook chief wordt genoemd. Verder zal ik qua overeenkomsten en diepgang (nu) nog niet gaan zoeken, want dan schiet ik mezelf waarschijnlijk in m’n spreekwoordelijke voet…
Metafysisch
Scar is dus Ethans antagonist, maar in feite toch ook de Indiaanse versie van hem. Gedreven door wraak en haat jegens ’t andere volk, en nu achteraf doet die terloopse dood van Scar me ineens denken aan de terloopse dood van Josh Brolins karakter in No Country for Old Men. Ook daar was ’t bij diens dood al duidelijk: het gaat allemaal om iets groters/metafysischer, dus het sterven van dat karakter was ook niet belangrijk genoeg om met meer tamtam in beeld te brengen.
Ik weet niet of ik er nog niet klaar voor ben of was, of dat ik teveel werd afgeleid door de overdreven stompzinnige/irritante bijrollen, maar ik kwam er zondag dus niet genoeg in. Zo achteraf zie ik echt wel dat er veel meer in zit, en met die bijrollen zal Ford ook wel ’n duidelijke bedoeling hebben gehad. Mogelijk dat hij de gekte of stupiditeit van de wereld om ons heen wil tonen, of dat de rauwe wereld van ’t wilde westen je wel gék (of gewelddadig) moest maken, maar zoals je ziet: ik ben ook nog teveel ’n searcher…