Woody Allen: A Documentary (2012)

Als steeds groter wordende fan van Woody Allen stoorde het me eigenlijk niet dat de grootste kritiek op de ‘hardest working auteur in cinema‘ in deze documentaire van Allen zelf komt. Eén van de redenen dat Allen documentairemaker Robert B. Weide toestemming gaf om deze openhartige documentaire te maken was z’n respectvolle behandeling van Lenny Bruce in het geweldige Lenny Bruce: Swear to tell the Truth, die ik toevallig ’n paar weken geleden zag. En daardoor krijgen we ’n uitermate interessante kijk in het leven en de manier van werken van één van de nog levende ‘masters of cinema‘.

De bioscoopversie die ik zag was overigens meer dan een uur korter dan de tweedelige Amerikaanse TV-versie. Mogelijk dat die versie iets meer kritische noten bevatte, en ik moet ook eerlijk toegeven dat ik dat extra uur er graag bij had gehad. Niet dat deze versie geen afgerond geheel vormt hoor, maar als er zoveel sterren voorbij komen, aangevuld met interviews met Woody’s zus (en producent) en met de meester zelf, en ook nog eens grotendeels gezet in misschien wel de gaafste stad van de wereld, dan voel ik weinig gevaar voor overload. Zeker ook omdat deze documentaire making of-beelden bevat van o.a. You Will Meet a Tall Dark Stranger (zowel setbeelden als ’n kijkje in de edit-room) en Midnight in Paris, iets wat Woody eigenlijk nooit toelaat. En dan zie je dus waarom acteurs soms gek van ‘m worden, maar ook dat ze zich bijna als scholier willen bewijzen voor ’n leraar die ze enorm waarderen, en dat was voor de liefhebber in mijn heerlijk smullen.

Allan Stewart Konigsberg
Zoals het een goede biografie betaamt begint ie bij ’t begin. Als Allan Stewart Konigsberg (z’n grootouders kwamen uit Duitsland) schreef hij tijdens z’n middelbare schooltijd al grappen voor columnisten en later ook voor komieken. Hij werd ingehuurd voor 25 dollar per week, en verzon buiten school om meer dan 50 (!) grappen per dag. Niet veel later werd hij zelf ’t podium op gestuurd, iets wat hij in ’t begin gruwelijk haatte, maar na initiële problemen vond ie op ’n gegeven moment z’n spreekwoordelijke stem.

Ongelooflijk productief
Nadat z’n eerste kennismaking met Hollywood (hij schreef ’t scenario voor What’s New Pussycat?) teleurstellend was verlopen – hij zag namelijk hoe z’n scenario werd ‘verkracht’ door de studiobazen – wilde hij bij z’n regiedebuut direct final cut en geen inmenging van de studio. Dat kreeg ie en heeft ie ook nooit meer afgestaan. Sindsdien maakt hij dus al 41 jaar elk jaar (!!!) een film in behoorlijk ongekende vrijheid. Commercieel succesvol was hij nooit écht (tot Midnight in Paris dan), maar hij had ook altijd ’t gevoel dat als de film maar geen verlies zou opleveren hij wel weer ’n volgende kon maken. Want ideeën had en heeft hij genoeg, wat één van de leukere scènes uit de documentaire oplevert, als hij z’n stapel papiertjes en blaadjes met ideeën voor verhalen toont waar hij af en toe iets uit vist ter inspiratie. Als iemand zonder geduld en nogal wat neuroses werkt ie zich ’t apezuur, ook al staat ie erom bekend dat hij het liefste zo snel mogelijk werkt zodat hij op tijd thuis is om de wedstrijden van de New York Knicks te kunnen volgen…

Ik weet niet hoeveel nieuwe informatie deze documentaire bevat voor mensen die Allen al jaren volgen. Op Wikipedia kun je ook gruwelijk veel vinden, maar dat kan natuurlijk net zo goed aangevuld zijn met wat je in deze documentaire ziet. Wat de documentaire bij mij bewerkstelligde was dat ik dus nóg meer fan van ‘m werd en ook enorm veel zin heb gekregen om alle films van hem die ik nog niet gezien heb – en dat zijn er toch nog beschamend veel – snel te gaan kijken; het liefste in chronologische volgorde.

Mist ie wat scherpte..?
Toch is de documentaire niet 100% bevredigend, en dat komt dus doordat Weide zelf nergens écht kritisch wordt. Natuurlijk wordt ’t grootste schandaal uit z’n leven – z’n relatie met Soon-Yi, pleegdochter van z’n toenmalige partner Mia Farrow (en in principe dus ook zijn pleegdochter) – even aangehaald, maar in exacte tegenstelling van het krantenkopgeile gedoe van de media tijdens die periode gaat Weide er eigenlijk vrij kritiekloos aan voorbij. Als fan van Allen vond ik dat ook helemaal niet zo erg, maar hier had wel iets scherper op ingegaan mogen worden.

Zelfkritisch ten top
De kritiek op Woody en z’n films komt dus vooral van hemzelf. Zelfs ’n meesterwerk als Manhattan is in zijn ogen nog steeds niet wat hij wilde. Maar de eventuele kritiek op deze documentaire, dat je nog niet echt erachter komt wie Woody nu écht is, die begrijp ik wel ten dele. Ook al wist Allen, dat toen hij eenmaal toestemming had gegeven voor deze docu, dat deze documentaire ook alleen goed kon worden als hij echt openheid gaf, toch lijkt hij dat niet helemaal te doen. Je krijgt ’n geweldig inzicht in z’n werkwijze (de typmachine waar hij de laatste 50 jaar ALLES op schreef gebruikt ie nog steeds), waar hij is opgegroeid, en als toetje de editroom van You Will Meet a Tall Dark Stranger, maar hij blijft toch altijd nog afstand houden, bv. door veel grappen te maken (“How’s your relationship with death? – I’m still against it!“). Hij is zeker wel wat minder mysterieus dan bv. David Lynch (zie daarvoor trouwens de geweldige documentaire Pretty as a Picture: the Art of David Lynch), maar ik denk dat je ‘m uiteindelijk toch ’t beste leert kennen door gewoon (al) z’n films kijken, want dat is doorspekt met gruwelijk veel autobiografisch materiaal. En daar noem ik misschien ook wel weer ’t beste aan deze docu: Weide heeft deze autobiografische scènes erg goed door de interviews heen geknipt.
Maar dat deze documentaire een must is voor iedereen die fan is of meer over deze neurotische New Yorker wil weten, daarvoor hoefde je deze recensie natuurlijk niet te lezen ;).

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt2397619