Detachment (2011)
Regisseur Tony Kaye begeeft zich met Detachment op verschillende randjes, waardoor het logisch is dat dit zo’n ‘love it or hate it‘-film is geworden. Ik vond ‘m behoorlijk indrukwekkend en geweldig, ondanks de zeer bekende verhaallijn. Denk Dangerous Minds meets Dead Poets Society meets Precious meets Half Nelson meets …, maar dan van de hand van de regisseur van American History X.
En Adrien Brody gooit zichzelf gelukkig weer eens voor de schijnwerpers van de Academy of Motion Pictures Arts and Sciences…
Als substitute geeft Henry Barthes (Brody) telkens kort les op middelbare scholen in de greater New York area. De school waar hij tijdens deze film les geeft krijgt veel van de rejects uit de gehele omgeving, dus het is niet zo raar dat de directrice (Marcia Gay Harden) nogal onder zware druk staat. Maar zij is zeker niet de enige, want gedurende de film kom je erachter hoe dicht bijna iedereen tegen het randje van ’n zeer serieuze burnout zit. Ik voelde direct ’n fijn relativerend gevoel dat het in Nederland dus nog niet zo slecht gaat in het onderwijs, maar hoop ook dat de staat van het Amerikaanse onderwijssysteem wel ietwat aangezet wordt, want ik kreeg tijdens de film meerdere keren ’t gevoel dat wat er in bv. Elephant gebeurde helemaal niet zo onverwacht zou zijn.
Documentaire-stijl
Het geheel krijgt ’n nog realistischere toon doordat Kaye kiest voor veel close-ups en de film niet alleen opent met interviews met ogenschijnlijk échte leraren, maar ook tussendoor ’n interview met Brody’s karakter toont. Hoe en waar die precies ‘horen’ in de filmwerkelijkheid wordt nergens echt duidelijk, en waar je dat als raar of onnodig kunt betitelen, vond ik het vooral expositie-wijs een respectvolle manier om met ons (de kijkers) om te gaan.
Overvol, maar toch in balans…
Visueel is de film overigens ook best verfrissend, bijvoorbeeld door ’t verrassende gebruik van korte animaties, waarvan de één qua metafoor beter uitpakt dat de ander, maar het breekt (en versterkt) op de juiste manier de sombere heftigheid van ’t verhaal. En dan mag de film misschien wel wat veel kanten op willen gaan, jou aan behoorlijk wat andere films doen denken en probeert Kaye er wel erg veel onderwerpen en thema’s (en Albert Camus en Edgar Allen Poe) in te stoppen, misschien is het meest opmerkelijke wel dat een aardig ontspoorde madman als Tony Kaye toch nog ’n balans heeft weten te vinden, waardoor de film mij op diverse momenten behoorlijk stevig raakte. Mogelijk dat hij iets te eager was om goed terug te komen, na z’n ontsporing na de release van American History X, waarna hij zelfs door Marlon Brando verstoten werd omdat hij zich in real life nogal megalomaan misdroeg, maar wat mij betreft slaagt hij wel degelijk voor de test. Hij toont in elk geval dat hij gelukkig niet zo cynisch is geworden dat hij verlamd is geraakt, maar strijdbaar tegen de ubiquitous assimilation waar ‘het systeem’ ons naar toe drijft. En Lucy Liu geeft in de film ’n nogal heftige speech die mogelijk zelfreflectief is voor Kaye, die ook z’n dochter ’n rol en kans gaf om behoorlijk goed te ‘stralen’.
On the edge…
Vrijwel de gehele cast speelt overigens erg sterk, al zoeken de acteurs ook behoorlijk naar het randje. Eerdergenoemde speech van Lucy Liu zal bij mensen die niet ‘in het verhaal zitten’ mogelijk over-the-top overkomen, maar ik voelde ‘m wel. Daarnaast doet James Caan ’n opmerkelijke improvisatie (althans: dat verwacht ik), zou je Tim Blake Nelsons karakter bijna vergeten, ware het niet dat dit bij z’n rol hoort, en had er mogelijk ’n hele film gezeten in de relatie tussen Barthes en Christina – Mad Men, Drive – Hendricks karakter. Maar ook in de relatie tussen Barthes en ’t jonge hoertje dat hij wil helpen (ook al ’n mooie debuutrol, btw).
Ja, ik vond Detachment een erg indrukwekkende film, waarover het ook goed napraten was met iemand die zelf in ’t onderwijs werkt. Denk dat zij door deze film ook een stuk tevredener is geworden met haar baan…