Cloud Atlas (2012)

Cloud Atlas zal de geschiedenisboeken in gaan als één van de meest ambitieuze films ooit, en alleen daarom al moet je deze film in de bioscoop gaan zien. Dat de film officieel de titel “independent” mag hebben is opmerkelijk, maar aan de andere kant: hoe onafhankelijk mag je ’n film nog noemen als het budget rond de 100 miljoen dollar lag (en er heel duidelijk ’n Samsung-gadget in de film te zien is)? Overigens ’n schijntje als je ziet hoe groots alles is opgezet, want de film vertelt maar liefst zes verhalen in zes verschillende periodes, met een groot aantal acteurs die ook nog eens veel verschillende rollen spelen, en daarin zelfs ras- en sekse-overschrijdend te werk gaan. Ook dat is ‘vet’, maar hoe langer ik over de film nadenk, hoe meer m’n initiële awe vertroebelt. Terwijl ik, volledig in lijn met de thematiek van de film, op twee momenten toch ook ’n behoorlijk stevige koude rilling over m’n rug voelde kruipen. Maar dat is mogelijk net zo persoonlijk als deze recensie…

De verhalen
Ik zal in ’t kort trachten de zes verhalen achter elkaar te zetten, in chronologische volgorde. In de film worden deze vakkundig en volledig door elkaar heen getoond, dus ik heb niet ’t gevoel hier iets mee te spoilen…
Allereerst is daar de oceaanreis aan boord van ’n 19e eeuws schip, ergens tussen Polynesië en Amerika. Het verhaal van deze reis wordt gelezen door iemand in Cambridge in 1936, waar ’n jonge componist in de leer gaat bij ’n oudere. Het verhaal van de jongere componist wordt via brieven (en ’n muziekstuk?) ‘doorgegeven’ aan ’n onderzoeksjournalist in San Francisco in de jaren 70 van de vorige eeuw, die op haar beurt (ik weet deze connectie zo niet meer concreet) weer invloed heeft op ’t verhaal dat zich in 2012 afspeelt. Dit komische verhaal, over ’n uitgever die nogal in a pickle geraakt vanwege z’n financiële malversaties, vormt de basis voor ’n film, die in een science-fiction setting in 2144 in “Neo Seoul” een ‘gekweekte’ serveerster aanzet tot zo’n grootse spirituele openbaring. En ’n eeuw of drie later wordt deze serveerster als soort God vereerd, in ’n verhaal waarin de mensheid weer grotendeels is teruggeworpen in het Stenen Tijdperk…
Zo, meer vertel ik niet, maar mogelijk heb je effe nodig om dit allemaal te bevatten ;).

Thematiek
In het boek van David Mitchell, met dezelfde titel, worden deze verhalen schijnbaar chronologisch verteld, en dan gaat Mitchell weer in omgekeerde volgorde terug naar het eerste verhaal. Om uiteindelijk aan te tonen dat de mensheid in de loop der jaren weinig leert, ondanks onze technologische vooruitgang? En dat we, spiritueler gezien, allemaal met elkaar verbonden zijn..? Deze ‘boodschap’ wordt namelijk meerdere keren overduidelijk herhaald…
De vele verhalen, die qua basisthematiek vrijwel allemaal gelijk zijn, worden in de film op vrij ingenieuze wijze, en in verschillende ritmes, door elkaar heen geknipt. De film zal rationeel gezien dan ook mooi ‘in elkaar te puzzelen’ zijn, maar ik vond de spirituele boodschap eigenlijk veel interessanter. Helaas raakt deze, o.a. door de grootsheid van de productie, toch wat ondergesneeuwd. Mogelijk dat ze er daarom voor gekozen hebben deze zo overduidelijk en in your face te tonen. Ik moest meerdere keren aan Darren – Black Swan – Aronofsky’s The Fountain denken, die dit beter doet, omdat je daar wat meer ‘ademruimte’ krijgt. Niet dat Cloud Atlas je niet de mogelijkheid geeft om lang na te praten, maar ik kreeg dus meer ‘n Lord of the Rings– dan ‘n The Fountain-gevoel, als in: de grootsheid van de productie is adembenemend, maar uiteindelijk is dit meer techniek dan intrigerende cinema…

Allesomvattend
Maar laat ik niet teveel zeiken, want ik werd af en toe ook aardig weggeblazen door het epische karakter van de film. Alhoewel het me ook opviel dat, ondanks dat het me amper opviel dat de film bijna drie uur duurt, ik best vaak ‘uit de film’ ging om effe iets tegen m’n buurman te zeggen. Als in: de film greep me niet volledig bij m’n lurven. Maar de film bevat zo’n beetje elk genre dat er is, van een historisch avontuur à la Amistad tot ’n soort Amadeus-achtige intrige, en van ’n liberal thriller uit de 70’ies tot ’n dramatische komedie in onze tijd, om uiteindelijk af te sluiten met ’n science-fiction verhaal dat overgaat in ’n soort Waterworld-achtige post-apocalyptische vertelling. Daarbij is de make-up voor 95% ook geweldig, want ik was zeer aangenaam verrast toen ik bij de aftiteling pas sommige acteurs herkende. Zo speelt één acteur zelfs drie verschillende rassen…

Best Make-up nominatie..?
Maar daarin schuilt ook meteen ’n zwakte van de film t.o.v. het boek, want je ziet een aantal keer ook erg duidelijk dat ’n blanke acteur als Aziaat is geschminkt (zie Jim Sturgess hierboven), of ’n Chinese actrice als ’n blanke Engelse. Ik neem aan dat er in het boek connecties worden gelegd die je dan in je hoofd kloppend maakt, maar omdat dat in film anders werkt, hebben ze het opgelost door acteurs meerdere rollen te laten spelen. Al zal deze film wel ’n Oscarnominatie voor Best Make-up ontvangen hoor, want vooral Hugh Grant en Halle Berry zijn ’n paar keer zó geweldig veranderd dat je ze écht niet herkent. Er zijn zelfs meerdere acteurs die in verschillende rollen van sekse wisselen, wat ’n paar keer onopvallend gebeurt, behalve in het geval van Hugo Weaving. En hoe apart moet dit voor Lana Waschowski zijn geweest, de regisseur die ten tijde van The Matrix nog ‘gewoon’ Larry heette..?

Koude rilling…
Zoals je hieronder kunt zien ging m’n vorige recensie over Soylent Green, een sci-fi classic uit 1973. Dat ik Cloud Atlas ’n dag na Soylent Green zag gaf mijn beleving ’n ontzettende extra boost, zeker omdat de spirituele boodschap van Cloud Atlas over de verbondenheid van alles op deze aarde (en daarbuiten) gaat. Ik voelde tijdens de film namelijk zeker twee keer ’n aan kippenvel-grenzende koude rilling over m’n rug rollen, omdat er ten eerste letterlijk uit Soylent Green wordt geciteerd, maar ook omdat de film de remake van Soylent Green bevat waar ik gisteren wat over las..!! Volledig passend bij de boodschap van ‘verbondenheid’ zag ik dus ’toevallig’ deze films achter elkaar, wat me nogal verraste, to say the least.

Ik kan fans van Soylent Green overigens direct geruststellen, want één van de voordelen van de (over-the-top) grootsheid van Cloud Atlas is dat het amper op zal vallen dat de ‘gevreesde’ remake van die sci-fi classic dus ’n onderdeel van deze film is geworden. Geen onbelangrijk onderdeel, btw, maar wel ‘slechts’ een onderdeel. Al moet ik dan wel afsluiten met het prijzen van de production design van Cloud Atlas, want ik kan me niet voorstellen dat de vele geweldige futuristische gadgets uit Cloud Atlas er over 40 jaar net zo ‘schattig’ uit ziet als die in Soylent Green nu over komen…

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt1371111