Killer Joe (2011)
De enorm heftige en sterk uiteenlopende reacties maakt Killer Joe natuurlijk al ’n must-see voor mensen die film durven te zien als iets dat de morele grenzen opzoekt (en in sommige ogen dus overschrijdt). Alhoewel shockeren niet William – The French Connection, The Excorsist – Friedkins doel is met deze film. Ik denk eerder dat hij ons uitdaagt om mee te kijken voorbij dat dunne laagje beschaving, om ons zo na te laten denken over onze eigen moraliteit. Maar daarvoor moet je je dus wel ‘durven’ open te stellen voor het nogal verontrustende verhaal en ’n paar scènes die bijna pijnlijk zijn om te zien, en dát zal niet iedereen durven. En als je dus niet mee kunt of durft te gaan, dan ga je deze film waarschijnlijk trachten onderuit te halen, om maar niet toe te hoeven geven dat ie gedachten en gevoelens opriep waar je liever niet mee geconfronteerd wordt…
Het verhaal
Vanaf de eerste scènes – met flink veel naakt, zeer grof taalgebruik en nogal lompe omgangsvormen, om even wat eufemismes te gebruiken – is het al duidelijk dat Friedkin met dit verhaal, gebaseerd op ’n toneelstuk van Tracy Letts (waarmee Friedkin eerder Bug maakte), tere zieltjes niet zal sparen. Chris (Emile Hirsh) is door z’n moeder het huis uit geschopt en hij zoekt de hulp van z’n vader Ansel (Thomas Haden Church) en zusje Dottie (Juno Temple). Pa is echter opnieuw getrouwd met Sharla (Gina Gershon), en de relatie tussen Chris en z’n stiefmoeder is niet veel beter dan die met z’n eigen moeder. Alhoewel: vanwege ’n stevige schuld bij ’n medogenloze crimineel en ’t feit dat mama ’n flinke levensverzekering heeft, heeft Chris het plan opgevat om z’n moeder te laten omleggen. Enter Joe Cooper (Matthew McConaughey), een daytime rechercheur en nighttime huurmoordenaar.
Deze killer Joe doet echter niks zonder voorschot, en omdat Chris en Ansel dat nooit kunnen betalen, doet Joe ’n nogal controversieel voorstel. Nou ja: controversieel voor ‘beschaafde’ mensen dan, maar die wereld hebben we al lang verlaten. En hoe verder de film vordert, hoe dieper we meegaan in de afgrond waarin zo’n beetje alle karakters tuimelen. Gelukkig wordt de naargeestigheid af en toe gebroken door zeer zwarte humor, vooral ’n gevolg van Ansels stupiditeit, want dat geeft je een aantal momenten om je even te ontworstelen uit de alsmaar groeiende misère die zich op het scherm ontvouwt…
Career-changing performance?
Een film met vrijwel alleen verdorven karakters valt of staat niet alleen bij die occasional comic relief, maar wat deze film boven bv. films van Larry Clark uit doet stijgen zijn, naast de production value, de vertolkingen van eigenlijk de gehele cast. Matthew McConaughey toont dat hij véél meer kan dan het continue uittrekken van z’n shirt in romantische komedies, want hij laat z’n softe imago met één rol compleet achter zich. Z’n in sommige films irritant aanwezige Texaanse accent past in deze film helemaal, want de film is gezet in het gebied waar McConaughey toevallig vandaan komt. Daarnaast speelt hij de bij vlagen charmante maar net zo goed in grof geweld uitbarstende Joe met precies de juiste ondertonen. Gina Gershon toont eindelijk weer eens dat haar kwaliteiten eigenlijk veel te weinig gebruikt worden en Emile Hirsh toont ’n kant die ik niet echt kende. Mogelijk dat ik daarom ’t meeste ‘moeite’ had met zijn vertolking, alhoewel “moeite” een veel te groot woord is.
Thomas Haden Church, bekend van goede maar wat dipshit-bijrollen in o.a. Sideways en Easy A, valt dus vooral op vanwege z’n domheid, iets dat hij geweldig speelt. De halve film heeft ie maar amper door wat er aan de hand is, en als hij het al door heeft, dan weet ie heel goed dat Joe een stuk hoger in de ‘voedselketen’ staat dan hij. Maar ook Juno – Atonement, Greenberg – Temple speelt erg verrassend de naïeve, slaapwandelende, dromende, beïnvloedbare maar cruciale rol van Dottie, die je maar beter niet boos kunt maken. De scène waarin ze zich laat verleiden door Joe combineerde ’n geilheid met ’n onmacht die menigeen zal doen walgen, maar die in haar beleving mogelijk heel anders was. Nu begeef ik me trouwens wel wat op glad ijs, maar gelukkig heb ik opgelet en bedoelde ze die “I’m 12 years old” niet letterlijk, maar refereerde ze daarmee aan ’t moment dat ze voor ’t eerst liefde (of iets dat daarop leek) voelde. Dus nee, buiten alles wat Joe mogelijk is, ’n pedofiel is hij niet.
Hicksploitation
In de vele reacties die ik op bv. IMDb las kwam ik de geweldige term ‘hicksploitation‘ tegen: films waarin de domheid van bepaalde groepen Amerikanen (hillbillies, hicks, rednecks, christenfundamentalisten, en meestal ’n combinatie hiervan) juist geëxploiteerd wordt (denk bv. aan God Bless America, Red State en Texas Killing Fields). In dat genre past Killer Joe zeker wel, maar het is ook veel meer dan ’n exploitationfilm. Ik vind het erg gedurfd wat Friedkin (en Letts) neergezet hebben, en moest ook meerdere keren denken aan Michael Winterbottoms The Killer Inside Me, met Casey Affleck in die verontrustende hoofdrol.
En naast de intense ervaring die deze film biedt wil ik afsluiten met ’n compleet irrelevant maar ander zeer positief punt aan de film: ik denk dat mensen na het zien van deze film mogelijk ’n tweede keer na zullen gaan denken als ze weer eens zin krijgen in ’n kippenpootje van KFC, waarschijnlijk het meest dieronvriendelijke bedrijf ter wereld…