Arbitrage (2012)
Ik ben niet 100% positief over deze film, maar of dat komt doordat de film me mee liet voelen met ’n type mens dat ik normaliter veracht of vanwege ’n schijnbaar wat afleidend ‘zijplotje’ weet ik niet zeker. Wat overigens niet wegneemt dat ik voor minstens 90% wél positief ben over deze film, want de broer van de man die ooit nóg indrukwekkender debuteerde met de zeer verontrustende en media-kritische documentaire Capturing the Friedmans debuteert nu zelf met ’n zelfvertrouwen en flair dat op z’n minst opmerkelijk is. Richard Gere verdiende al (terecht) ’n Golden Globe-nominatie voor z’n gladde hoofdrol, en wie weet zit hij eind februari ook wel als genomineerde in het Kodak Theatre, als de Oscars worden uitgereikt…
Het verhaal
In het kort gaat Arbitrage over ’n stinkend rijke kerel, Robert Miller (Gere), die niet alleen in business over de rand van het toelaatbare gaat, maar ook in z’n privé-leven nogal risico’s neemt. Het scherpe en cynische aan deze film is echter niet alleen dat Miller ’n uitermate charmante man is, wiens motivatie ook door regisseur Nicholas Jarecki niet zwart-wit en simpel zomaar als ‘slecht’ wordt neergezet, maar dat hij schijnbaar ook weg lijkt te komen met z’n wanprestaties. Hij zakt namelijk steeds dieper weg in de shit die hij zelf heeft gecreëerd, maar door z’n doortastendheid en aardig gebrek aan moraliteit, en vooral ook vanwege z’n positie als rijke miljardair, weet ie met vrijwel alles weg te komen. En mogelijk de grootste verdienste van Jarecki is dat ik ’t gevoel kreeg dat ik tijdens ’t kijken Millers uitzichtloosheid ’n stuk heftiger voelde dan hij zelf. Zou hij zichzelf zo goed voor de gek kunnen houden dat hij niet door heeft hoe amoreel zijn handelen is? En ook daarin schuilt ’n compliment voor Jarecki, want ik zag Gere’s karakter dus niet meer als filmpersonage.
Gere vs. Pacino
Maar ik wil niet aan Gere’s prestatie voorbijgaan door enkel Jarecki te prijzen. Miller zal in de ogen van iedereen ’n eikel zijn, maar juist doordat Gere zo’n charmant en charismatisch voorkomen heeft, gekoppeld aan de liefde die getoond wordt voor z’n familie (vooral voor kinderen en kleinkinderen), blijft het allemaal goed ‘grijs’. Gere heeft ook ’n wat aimabeler uitstraling dan bv. Al Pacino, die ooit in de race was voor deze rol. Maar goed dat Jarecki voor Gere gekozen heeft, want zijn het vaak niet juist de meest charmante en/of charismatische mannen die het makkelijkst hun ‘slachtoffers’ weten te overtuigen..? En net zo scherp is ’t feit dat je er langzaam achter komt hoe meerdere mensen met medeweten participeren in Millers ‘con‘ (het gaat verder dan slechts fraude), zelfs de personen waarvan je verwacht dat ze hier júist tegenin zouden gaan…
Medeplichtig
Dat zorgde er overigens ook voor dat ik wat irritatie op voelde komen, omdat ik deels ook wilde dat Miller er mee weg zou gaan komen. Je voelt je als kijker dus bijna medeplichtig worden, en dat is erg knap gedaan. Helaas zal dit mensen, die mogelijk wat minder bewust zijn van de oorsprong van hun eigen emoties, mogelijk doen besluiten dat het daarom ’n slechte film is, omdat ze irritatie of ’n plaatsvervangend schuldgevoel voelen, en niet door hebben dat dit misschien wel de intentie van de makers was, om ons gedeeltelijk ’n spiegel voor te houden.
Marling, Sarandon, Roth en Casta…
Naast Gere wordt er overigens door meer acteurs aardig geschitterd. Susan Sarandon heeft de ‘pech’ dat ze altijd geweldig is, maar mede daarom had ik haar rol, als vrouw van Miller, wel wat groter willen zien. Daarnaast speelt Tim Roth de rol van ‘pitbull-rechercheur’ onopvallend goed, alhoewel dat hem, met z’n ervaring in de TV-serie Lie to Me, vrij makkelijk af heeft moeten gaan. Laetitia Casta blijft best fijn om naar te kijken, zeker in haar rol als heetgebakerde kunstenares/maîtresse. Brit Marling verraste vorig jaar alles en iedereen met haar bijdrage aan Another Earth, maar ik ben er nog niet over uit of ik haar hier wel zo goed gekozen vind. De gevoelige scènes speelt ze prachtig (de film bevat ’n paar werkelijk geweldig mooi geacteerde scènes, en volgens mij zit zij in al deze scènes) en ze laat hier wederom zien dat ze ’n interessante nieuwe actrice is, maar om haar nu hoofd-accountant/controller van ’n groot Wall Street-bedrijf te laten spelen, dat voelde wel wat onrealistisch. Al kan ik me voorstellen dat ze als dochter van Miller langzaam in die positie is gerold, haar voorkomen is toch wat te liefjes, if you ask me…
Toch wat kritiek..?
De film start als drama dat zich in de wereld van de Wall Street brokers en hedgefunds afspeelt. Daarmee toont Jarecki ook vrij gedetailleerd hoe groot en ‘normaal’ de frauduleuze praktijken die daar plaatsvinden zijn. Maar halverwege verandert de film wat in ’n soort van politiethriller, en dat voelde wat onnodig aan. Aan de andere kant: het geeft Jarecki wel de kans om te laten zien hoe vermogende mensen lichtelijk onschendbaar blijken. Ik snap wat hij daarmee wil, maar deze wat geforceerde zijstap werkt de film echter ook ietwat tegen, en dat is jammer…
Regisseur Nicholas Jarecki is dus de broer van Andrew, die in 2005 Capturing the Friedmans maakte: een prachtige documentaire over de macht van beeldvorming door o.a. de media. Zeven jaar later debuteert Nicholas bijna even indrukwekkend, en wat vooral opvalt is ’t zelfvertrouwen waarmee hij debuteert. Want hij durft voor ’n afwikkeling te kiezen die misschien wat onbevredigend aanvoelt, maar wat mogelijk wel de meest realistische afwikkeling is.
Of we dat nou leuk vinden of niet…