A Place at the Table (2012)

A Place at the Table is uiteindelijk toch een zeer interessante documentaire over wat armoede te maken heeft met obesitas, waarbij eigenlijk een veel dieper liggende oorzaak wordt blootgelegd, die de cynicus in mij wederom deed denken dat de Verenigde Staten enkel nog door een soort van burgeroorlog gered kan worden. Maar het is ook een rustige en genuanceerde documentaire die, in tegenstelling tot veel ‘reldocumentaires’, niet zomaar terzijde geschoven kan worden omdat de makers te gepassioneerd en/of grof hun boodschap in je gezicht gooien. En dan is het ook goed om te zien dat bijvoorbeeld Jeff Bridges zich al zo’n 30 jaar inzet om het hongerprobleem in Amerika op te lossen. Maar kan hij daar überhaupt in slagen, want hij zal toch dezelfde tegenstand ondervinden als die president Obama ondervond toen hij hier iets serieus aan wilde doen..?

Het verhaal
Het knappe is niet alleen de rust en nuance, maar ook het feit dat er doodnormaal ogende Amerikanen gevolgd worden, die vanwege diverse redenen niet genoeg geld hebben om gezond te eten en daardoor aangewezen zijn om slecht voedsel te eten, met veel koolhydraten, suikers en andere zwaar gesubsidieerde producten. En daarmee toont de documentaire ook dat het probleem een stuk ingewikkelder is dan ik vooraf dacht.

Eén op de zes Amerikanen schijnt honger te hebben, in deze documentaire aangeduid met “voedselonzekerheid”, wat betekent dat je het regelmatig meemaakt dat je niet weet hoe/waar je je volgende maaltijd regelt. En het opvallende is dan dat de staat Mississippi het hoogste percentage voedselonzekerheid van Amerika heeft, maar ook het hoogste percentage obesitas. De relatie tussen die twee wordt ook inzichtelijk uitgelegd, wat helemaal terug gaat naar het overheidsingrijpen tijdens de recessie van de jaren 30 van de vorige eeuw.

‘Saai’
Door diverse wetenschappers aan het woord te laten oogt A Place at the Table misschien wat saai, maar juist die wetenschappelijke onderbouwing, gekoppeld aan het volgen van een aantal doodnormaal ogende mensen die lijden onder honger, dat maakt dus dat deze documentaire veel beter blijft hangen dan ik initieel dacht. Want onder die voormalige middenklasse-mensen zien we ook een fulltime politie-agent, die gewoon niet meer rond kan komen van z’n salaris. Of het schrijnende geval van Barbara Izquierdo, die amper rond kan komen en na een lang bureaucratisch proces voedselbonnen krijgt. Maar als ze dan volledig gepassioneerd en vol ambitie een baan vindt waarin ze anderen met soortgelijke problemen kan helpen, dan verdient ze ineens net teveel om niet meer in aanmerking te komen voor voedselbonnen, maar ook lang niet genoeg om haar twee kids te kunnen voeden. En dan wordt de documentaire ook wel even aangrijpend…

Onoplosbaar?
De onderliggende reden voor eerdergenoemde voedselonzekerheid is de groeiende inkomensongelijkheid in Amerika, waarbij de top zichzelf steeds maar blijft verrijken, ten koste van mensen die ooit de middenklasse vormden. En dan ga ik me afvragen: hoe lang blijven mensen dat nog pikken? De Occupy Wall Street-beweging startte ooit met het geweldige idee dat geld uit de politiek gehaald moet worden, maar die beweging lijkt allang bezworen te zijn door de powers that be. Maar zolang de macht van de lobbyisten zo groot blijft dat president Obama zijn plan – om 10 miljard dollar te steken in het verbeteren van de voedselprogramma’s op scholen – niet uit kan voeren, verwacht ik dat het risico dat dat land een soort van burgeroorlog tegemoet gaat alleen maar groter wordt. Mogelijk draai ik dan wat door, maar als zelfs de man die zich in de ogen van velen de machtigste man van de wereld mag noemen er niks aan kan doen, dan is het probleem groot. Obama’s plan, dat gefinancierd moest worden door te bezuinigen op de overheidssubsidies op de grote landbouwbedrijven die hun geld verdienen met suikers en granen (de koolhydraatbommen die je in de supermarkt terugvindt in chips e.d.), is inmiddels afgezwakt tot 4,5 miljard, waarvan de helft wordt gefinancierd door te korten op voedselbonnen (broekzak-vestzak, anyone?). Dus ook hier weer een overwinning voor de lobbyisten…

Final credits
Met een wat opzichtige liefdesverklaring aan de schoonheid van Amerika als land (door te openen met mooie weidse helicoptershots van zowel natuur- als landbouwgebieden) willen de makers volgens mij tonen dat ze wel degelijk het landsbelang voorop hebben staan (iets wat later in de docu door Jeff – The Dude – Bridges letterlijk aangehaald wordt). Daarbij is A Place at the Table wel echt een op het Amerikaanse publiek gerichte documentaire en dacht ik meerdere keren: “Oh, maar hier is dit toch nog niet zo’n probleem?“. Maar als je hier dan in de supermarkt kijkt, dan zie je hier ook dat de zwaar bewerkte en daarom slechtere producten (met veel suikers en andere koolhydraten) veel goedkoper zijn dan de rauwe groente en fruit? Hebben wij hier dan eenzelfde subsidieprobleem als in Amerika, of is de markt zó geglobaliseerd dat wij hier ook last hebben van die anti-recessie-maatregel uit de jaren 30 van de vorige eeuw, die nu stevig wordt misbruikt door mega-landbouwbedrijven om niet alleen hun producten zo goedkoop mogelijk aan te kunnen bieden, maar ook om met een geweldig sterke lobby het politiek onmogelijk te maken hier iets aan te doen..?
Mooi hoe de hoop wordt uitgesproken dat deze documentaire eenzelfde effect zal hebben als een CBS-reportage uit de jaren 70, waardoor men zó heftig reageerde dat president Nixon toen uiteindelijk het voedselbonnensysteem besloot te introduceren. Ik hoop met de makers mee, maar ben de laatste jaren toch wat cynisch geworden…

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt1736049