Medium Cool (1969)
Het regiedebuut van de Oscarwinnende cameraman Haskell Wexler is mogelijk wat minder imponerend dan Network (en vooral ‘de speech’ daarin) en wat minder toegankelijk dan Dennis Hoppers vrijwel gelijktijdige regiedebuut Easy Rider, maar qua relevantie in onze huidige tijd mogelijk wel de ‘winnaar’ van die twee klassiekers (alhoewel Network op een iets ander vlak nog altijd urgentie heeft). Maar Medium Cool is ook een zeer experimentele en radicale film, waarin echte documentairebeelden moeiteloos vermengd zijn met in scène gezette shots, met een charismatische maar ‘grijze’ Robert Forster in de hoofdrol van een cameraman die z’n geweten begint te voelen…
Maar misschien wel het meest opvallende aan deze film is dat Wexler na de release van de film door de politie (of FBI?) werd aangeklaagd voor het aanzetten van de rellen die in de documentairebeelden te zien zijn, maar die later bekend werden als de “Democratic Convention riots“.
Het verhaal
Oorspronkelijk was Medium Cool bedoeld als een film over een jochie dat met z’n moeder vanuit West-Virginia naar Chicago trok. Maar toen Wexler tijdens de pre-productie in z’n geboortestad Chicago merkte dat er een bepaalde spanning hing (die uiteindelijk dus zou culmineren in bovengenoemde rellen in 1968), wilde hij dáár z’n verhaal omheen bouwen. Het jochie en z’n moeder zitten er overigens nog altijd wel in en hebben ook een belangrijke rol in de dramatische ontwikkeling van onze protagonist John Cassellis (Robert Forster).
De film begint echter met een discussie tussen media-mensen op een feestje, waarin iedereen zijn of haar eigen mening uit over het spanningsgebied tussen verslaglegging en mensen in nood helpen. Direct daarna wordt geknipt naar Cassellis, die samen met z’n geluidsman een auto-ongeluk vastlegt. Ik voelde flink wat woede opkomen toen ze enkel het naar adem happende lichaam van een slachtoffer vastlegden, en pas besloten om toch maar een ambulance te bellen toen ze wegreden.
Daarnaast zitten er aan het begin ook nog wat scènes in met een aantal zwarte militanten, maar dat komt in het verdere verloop van het verhaal niet echt terug. Waarschijnlijk was het verhaal dat Wexler wilde vertellen zó actueel dat hij aan het begin aannam dat de culminerende spanning zou uitbarsten in rassenrellen (zeker doordat dr. Martin Luther King een paar maanden eerder vermoord was), maar tijdens het filmen bleek dat niet rassenspanningen de instigator zouden zijn, maar de anti-oorlogdemonstraties van hippies en ‘yippies’. Die eigenlijk overbodige scènes zitten er waarschijnlijk nog in omdat de spanning in die scènes wel erg goed voelbaar is en het ook toont hoe fearless Cassellis te werk gaat. Maar op dat moment in de film ligt de focus van het verhaal al op Cassellis en z’n ontwikkeling van die harde cameraman naar een politiek en sociaal geëngageerder persoon, mede onder invloed van z’n nieuwe vriendin Eileen (Verna Bloom) en haar zoontje Harold.
Deze Harold werd trouwens gespeeld door een ‘echte’ vluchteling uit West-Virginia genaamd Harold Blankenship, die vrijwel letterlijk zichzelf speelde, want hij is daarna ook nooit meer op een wit doek verschenen…
Embedded realisme…
Wexler was al een Oscarwinnende cameraman – hij won voor z’n werk voor Who’s Afraid of Virginia Woolf? en later ook nog voor Bound for Glory – toen hij z’n speelfilm-regiedebuut maakte met Medium Cool. En wat mij opviel tijdens de film (wat eigenlijk een foutje is, maar ook een extra laagje toont) was dat ik ineens “Watch out Haskell, it’s real!” hoorde op het moment dat er een traangasgranaat net voor de camera werd gegooid. In die scène, waarin de camera (en cameraman Wexler) Eileen volgt in haar zoektocht naar haar zoontje, loopt zij niet alleen vrij naïef door de protesterende menigte, maar die shots zijn dus ook écht gefilmd tussen de demonstranten. En dat geeft de film een realisme dat niet nagebootst kan worden…
Mede daardoor voel ik ook nu tijdens het typen weer hoe ‘belangrijk’ deze film nog altijd is. Niet alleen omdat de thematiek nog altijd actueel is, maar ook doordat Medium Cool schijnbaar nogal invloedrijk was op de Hollywoodproducties die daarop volgden. Van Roger Ebert vind je op IMDb ook geen recensie van deze film, maar een essay over hoe invloedrijk deze film wel moest gaan zijn, in een Hollywood waar risico’s en onconventioneel filmmaken zoveel mogelijk vermeden diende te worden. Inderdaad: op dat vlak is er (helaas) ook weinig veranderd…
Medium Cool vs. Easy Rider
Indertijd werd Medium Cool dus overschaduwd door een ander opvallend regiedebuut: Dennis Hoppers Easy Rider. Qua romantische ‘rebellerigheid’ past Easy Rider wel beter in z’n tijd, waardoor ie mogelijk wat toegankelijker is en ook succesvoller was, maar ondanks het zeer cynische en confronterende einde van Hoppers film, lijkt Medium Cool toch wel ‘belangrijker’, of in elk geval tijdlozer te zijn geworden. Al blijft Easy Rider natuurlijk ook een geweldige klassieker, en inderdaad: waarom vergelijken?
Final credits
Onconventioneel (mij was de functie van enkele scènes ook niet geheel duidelijk), maar Medium Cool voelt dus nog altijd erg actueel aan. En die kritische blik op net-gebeurde feiten is niet de enige reden dat de Filmkrant deze film laatst in hetzelfde artikel recenseerde als het eerste seizoen van Aaron Sorkins geweldige The Newsroom.
Daarnaast wist ik niet dat Forster ‘vroeger’ zoveel charisma had, en dat past ook perfect bij z’n rol. Maar die rol is ook goed dubbel: van een gruwelijk lompe, afstandelijke en empathie-ontberende cameraman tot iemand die toch wel merkt dat hij mogelijk meer verantwoordelijkheid mag nemen in z’n werk. En dan is die eindscène mogelijk extra cynisch, of is dat enkel über-realisme?
Een vergeten classic..?