Captain Phillips (2013)
Het meest opvallende aan Captain Phillips is misschien wel dat het niet die moralistische film is geworden die je na het zien van de trailer kunt verwachten. Paul – The Bourne Ultimatum, Green Zone – Greengrass heeft dit waargebeurde verhaal vooral omgezet naar een erg spannende film, met af en toe wat hints naar grotere problemen, maar hij laat onze westerse morele arrogantie gelukkig behoorlijk achterwege. Dat hij daarbij de waarheid wat heeft verdraaid om het drama te vergroten vind ik geen enkel probleem, want het blijft natuurlijk slechts film. Al zette de film mij (natuurlijk) wel weer aan tot wat kritische overpeinzingen…
Het verhaal
Richard Phillips (Tom Hanks) is kapitein van de Maersk Alabama, een groot containerschip dat lading vervoert in de door piraten geteisterde wateren van de Arabische Zee en de Golf van Aden. Gelijktijdig met het laden van dit onder Amerikaanse vlag varende schip ergens in Oman (?) zien we ook hoe een groep Somalische mannen wordt ge- en bedreigd om de zee weer op te gaan om schepen te gaan kapen. In de loop van het verhaal wordt er licht gehint naar hoe ze tot deze lompe acties over zijn gegaan, en dat had van mij misschien nét iets meer aandacht mogen krijgen. Maar het toont vooral dat Greengrass dus geen eenzijdige vertelling vanuit ons westers perspectief wilde laten zien…
Niet veel later is het schip onderweg en waar alle schepen in die regio extra voor gewaarschuwd werden overkomt de Maersk Alabama: ze worden aangevallen door piraten, onder leiding van de kleine maar erg fanatieke Musa (Barkhad Abdi). De Maersk Alabama was overigens het eerste Amerikaanse vrachtschip dat door piraten gekaapt werd in meer dan 200 jaar. Want dat het de piraten lukt om het schip te overmeesteren hoeft natuurlijk niet ingekaderd te worden in van die ‘spoiler-alert‘-meldingen, toch?
Wat volgt is een vrij spannende machtsstrijd, plus de ontberingen die de kapitein daarna moet doorstaan om z’n bemanning te redden, inclusief acties van een Amerikaanse SEALs-team…
Kritische overpeinzingen
En daar viel de film ook zeker op, dat Greengrass mij ongestuurd liet nadenken over de ethiek achter de inzet van zo’n gruwelijk overweldigende militaire macht. Aan de ene kant is het best “vet” om te zien hoe zij te werk gaan, zoals lompe computergames ook overweldigend vet kunnen zijn. Maar aan de andere kant voel ik dan ook direct hoe zo’n macht (en land) extra kritisch gevolgd moet blijven worden. En toen herinnerde ik me een interview met Oliver Stone (zie Russia Today), die het nogal beangstigend vindt dat de VS inmiddels weer hun first-strike capability terug heeft, die ooit aan de vooravond van de Cubacrisis stond. Wat betekent dat ze militair gezien zóveel verder zijn dan elke potentiële vijand dat ze eigenlijk kunnen doen en laten wat ze willen, zonder zich nog zorgen te hoeven maken over eventuele terugslagen.
Daarnaast wordt er dus een link gelegd tussen globalisering, overbevissing en het ontbreken van enig toekomstperspectief voor Somalische vissers, die al dan niet onder drang van agressieve stamoudsten op zoek moeten naar andere vormen van inkomen, en hoe wanhopig men hierin kan worden…
Moralistische wrijving?
En zoals ik al zei: daar had mogelijk wel iets meer aandacht naar uit mogen gaan. Alhoewel het ongestuurde, waar ik het hierboven over had, dan mogelijk weggevallen was. Maar een discussie over de redenen waarom deze arme Somaliërs naar drastische inkomstenbronnen moeten gaan zoeken wordt volgens mij nergens echt gevoerd, of wel? Want zou dat ons niet te hard op de nare gevolgen van overbevissing e.d. wijzen? Zoals er wel vaker weinig onderzoek wordt gedaan naar achterliggende redenen van grotere problemen, omdat er mensen/instellingen/overheden zijn die niet willen dat bepaalde onderliggende beerputten opengetrokken worden (om hier nou dieper in te gaan op het geringe onderzoek naar bijvoorbeeld Griekse corruptie, omdat daar bepaalde Duitse bedrijven niet ongeschonden uit zouden komen gaat mogelijk wat te ver, dus laat ik dat maar achterwege).
Terug naar de film: Greengrass weet de film dus op de juiste manier erg spannend te maken én houden, zonder met een arrogant vingertje te wijzen naar wie nou ‘goed’ en wie nou ‘slecht’ zou zijn. En dat zorgt voor iets van wrijving, maar dat maakt de film dus ook interessant om over na te blijven denken…
Final credits
De Oscarbuzz die de film al ontvangt begrijp ik ergens wel, maar vind ik ook wel wat overdreven. Captain Phillips is een zeer goed gemaakte film, en zeker hoe ze het waargebeurde verhaal zo spannend neer weten te zetten is bewonderenswaardig. Koppel dat aan het uitgooien van wat lijntjes richting dieper liggende oorzaken voor de piratenproblematiek, en je hebt inderdaad een film die zeker belangrijk genoeg was om te maken.
En wat maakt het dan uit dat de échte kapitein helemaal niet zo’n held was die Tom Hanks wil zijn in de film, en zelfs flink wat waarschuwingen in de wind sloeg? Als film werkt het allemaal behoorlijk tot zeer goed…