Philomena (2013)
Doordat er goed ‘gespeeld’ wordt met het verschil in opvattingen, waarden en leeftijden van de twee hoofdrolspelers van Philomena weet Stephen Frears een behoorlijk prachtige film te maken, die bij vlagen ook gewoon erg leuk is. Ik had geen haast om deze te kijken omdat ik bang was dat het een wat zeurderig/zwaar verhaal zou zijn (no disrespect, btw), maar dat is het zeker niet. Ik had bijna “komedie” als genre aangevinkt, maar uiteindelijk was het drama toch te hartverscheurend om dát te doen. Alhoewel die humor dus wel ingezet wordt om je langzaam mee te laten gaan in het ongelooflijke en kwaadmakende waargebeurde verhaal van Philomena Lee…
Het verhaal
Okay, schrijvers Steve Coogan (die zelf één van de hoofdrollen speelt) en Jeff Pope hebben wel wat vrijheid genomen toen ze Martin Sixsmiths boek naar het witte doek vertaalden, maar dat is mogelijk alleen een probleem in de ogen van mierenneukers. Voor het maken van een goede film is dat in mijn ogen bijna altijd genoodzaakt, want er zijn genoeg films die net niet sterk genoeg zijn omdat er juist teveel aan de ‘waarheid’ wordt vastgehouden (mede Beste Film-genomineerde American Hustle had daar mogelijk ietwat last van).
Maar het verhaal: het titelkarakter, bijna onzichtbaar erg goed gespeeld door dame Judi Dench, denkt op haar 70e (?) nog altijd terug aan het moment dat ze als jonge meid zwanger werd en door haar vader werd gestraft door naar een klooster gestuurd te worden. Daar beviel ze van een zoontje, maar omdat de vrije seks die ze had als grote zonde werd gezien hadden de nonnen in het klooster er geen enkele moeite mee om haar zoontje Anthony ter adoptie (of “te koop”) aan te bieden aan welgestelde Amerikaanse gezinnen. De nonnen zagen het als een soort straf voor haar promiscuïteit, terwijl de jonge Philomena zelf haar kost en inwoning moest betalen door keihard voor de nonnen te werken.
Zonder afscheid te kunnen nemen werd haar zoontje ‘verkocht’, iets wat begrijpelijk een ongeneesbare wond achterliet bij zo’n jonge moeder. Maar dit en bovenstaande wordt allemaal in flashback verteld, want het grootste deel van de film speelt zich in ‘onze tijd’ af, waarin voormalig Labour-partij adviseur en BBC-journalist Martin Sixsmith (Coogan) toevallig op dit verhaal stuit. Met behoorlijke tegenzin besluit hij dit human interest-verhaal op te pakken, want dat is toch niets voor zo’n ervaren journalist als hij?
Langzaam wordt ie echter steeds dieper in Philomena’s tragiek gezogen, en wij als kijkers met hem…
Cynisme versus vergeving
En daar zit één van de sterkste punten van de film, in het tonen van twee totaal verschillende protagonisten, waardoor het voor een zeer brede doelgroep makkelijker is om ‘mee te gaan’ in het verhaal. Sixsmith is de cynische atheïst die vrij lomp overal vraagtekens bij zet en geen enkel decorum respecteert, terwijl Philomena zo’n veel te lieve Ierse vrouw is die nog altijd vasthoudt aan haar geloof in God en de mensheid. Dat ze daarin af en toe wat ‘dommig’ wordt neergezet zou je bijna als soort van uitbuiting van haar karakter kunnen zien, dat ze af en toe wordt ‘misbruikt’ om grappen over te maken, maar ze weet die ogenschijnlijke naïviteit in één scène volledig weg te spelen. Wat een prachtige scène was dat zeg! Waarschijnlijk juist omdat ik me meer met Sixsmith identificeerde en haar dus ook wat ‘dommig’ zag, maar dat werkte qua beleving dus wel erg goed…
Cast en crew
Naast de geweldige en subtiele Judi Dench past Coogans rol hem ook like a glove. Okay, je herkent dat cynisme uit veel van z’n rollen (van “Can I say ‘no’?” uit Jarmush’ Coffee and Cigarettes via What Maisie Knew tot The Trip), maar het werkt hier erg goed. En ook al heeft Sophie Kennedy Clark als de jonge Philomena slechts een bijrol, ze valt wel erg positief op. Ik kende haar nog niet, en toen ik zojuist op IMDb zag dat ze ook in Nymphomaniac speelt, verbaasde me dat nogal. Alhoewel je het wel aan Von Trier over kunt laten om in zo’n schattig wat suffig meisje iemand te zien die wel in zo’n erotisch getinte film past.
Regisseur Stephen Frears ken je mogelijk van High Fidelity of Dangerous Liaisons, alhoewel hij recentelijker nog scoorde met The Queen (al is dat ook alweer acht jaar geleden). Daarna maakte hij wat mindere en simpelere komedies (waaronder Tamara Drewe), maar nu is hij weer on top of his game. Mooi ook om het verschil in cinematografie te zien tussen de scènes uit het heden en die uit het verleden, waarvoor hij ook andere camera’s gebruikte…
Final credits
Ja, Philomena biedt niet alleen een prachtig staaltje vergiffenis en acceptatie, maar ‘gelukkig’ ook genoeg humor om de heftige tragiek van het achterliggende verhaal wat draaglijker te maken. Want er zitten flink wat kwaadmakende scènes in dit waargebeurde verhaal. En zowel qua humor, maar ook in de omgang met de heftigere gebeurtenissen uit Philomena’s leven, daarin werkt het contrast tussen de twee hoofdkarakters erg goed. Mogelijk dat dat ook de reden is dat bepaalde gebeurtenissen, die normaliter op z’n minst verwondering op zouden roepen, hier niet ongeloofwaardig overkomen…