Transcendence (2014)
Het duurde even voordat ik zin had in Transcendence, ondanks dat de trailer me een paar maanden geleden wel degelijk aan sprak. Maar de eerste reacties waren niet echt positief (om even een eufemisme te gebruiken), en ik weet nu wel waarom. Want ondanks dat de als regisseur debuterende cameraman Wally Pfister flink wat tijd neemt om het verhaal in te leiden, denk ik toch dat de thematiek wat boven z’n pet gaat. Dus laat ik m’n kritiek maar (positief) samenvatten als “overambitieus”.
Het verhaal
Will en Evelyn Caster zijn gelukkig getrouwd en werken beiden aan een manier om ons bewustzijn los te koppelen van ons lichaam. Vooral Will (Johnny Depp) is dé ster in zijn vakgebied, en Evelyn (Rebecca – Vicky Cristina Barcelona – Hall) speelt een toch wel wat cliché net-wat-minder-intelligente-vrouw-die-haar-man-graag-zo-goed-mogelijk-bijstaat. Will stelt tijdens een seminar wel wat interessante vragen, maar dat de film niet echt dieper in gaat op wat zoiets ECHT zou betekenen voor onze psychologische en/of spirituele ontwikkeling, dat zat me de rest van de film toch wel aardig dwars. Zeker omdat er wel degelijk zware kritiek wordt geuit op hun werk, zelfs tot aan een aanslag op Wills leven toe.
Er is namelijk een anti-technologie-groep, onder leiding van Kate – 127 Hours, Happythankyoumoreplease – Mara, die niet wil dat er bepaalde grenzen overschreden worden. Latent lijkt daar een wat christelijke/religieuze agenda achter te zitten (het is ook een Amerikaanse film natuurlijk), maar daar wordt dus helaas voorbijgegaan aan het interessante van wat het scheiden van bewustzijn en lichaam zou betekenen voor ons ‘mens zijn’. Maar dat deze actiegroep op één of andere manier succesvol zal gaan zijn aan het eind van de film is al vanaf het allereerste shot duidelijk, want daarin zien we de verteller – vriend van Will en Evelyn en mede-wetenschapper Max (Paul Bettany) – door een elektriciteitsloos San Francisco lopen…
Kritiek
En daar ligt waarschijnlijk ook de main focus van Pfister, op het tonen van hoe hij visueel z’n mannetje kan staan, bijvoorbeeld door een distopisch beeld van een wereld zonder elektriciteit te laten zien. Iets waar ik zelf overigens wel vaker met vrienden over gefantaseerd heb, omdat het in mijn ogen héél snel mis zal gaan met onze wereld/beschaving als alle elektriciteit uit zou vallen. En dat Oscarwinnaar Pfister een koning is in het tonen van mooie beelden, dat bewees hij al lang als vaste cameraman van Christopher – The Dark Knight Rises, Inception – Nolan. Hier heb ik echter het gevoel dat hij denkt ook Nolans intelligentie te bezitten, maar daar lijkt hij toch de mist in te gaan. Naast het feit dat hij qua menselijke spiritualiteit slechts wat oppervlakkige zaken aanhaalt, iets waar Nolan zich volgens mij bewust niet aan waagt, omdat hij wel weet waar z’n beperkingen liggen…
Coolheid
Dat Pfister vooral iets vets wilde maken, hopende dat er niet echt gelet werd op het menselijke aspect van z’n thematiek, blijkt ook wel uit een paar grappig bedoelde links met andere films. Het is geen verrassing dat Will/Depp in de film sterft, maar niet voordat z’n bewustzijn naar een computer is gekopieerd, van waaruit hij de wereld lijkt te willen veroveren. Maar tijdens dat sterfproces zegt Depp letterlijk iets als “I’m a dead man“, waarbij elke filmkenner direct aan Jim Jarmush’ meesterwerk zal denken. En ook Morgan Freeman krijgt een te flauwe link naar een eerdere film van hem, al is die Bruce Almighty-link iets minder opzichtig.
Final credits
Nee, ik dacht nog even de mogelijkheid open te laten dat ik de film niet goed door had, omdat er wel degelijk ook interessante dingen aangehaald lijken te worden, zoals het feit dat de kunstmatige intelligentie in de film enkel gevaarlijk wordt gevonden in de ogen van angstige trigger happy mensen (lees: Amerikanen). Als in: alles wat nieuw of anders is wordt als gevaarlijk gezien. Want daarin laat Pfister ook wat dingen (onbewust?) open, of heeft hij helemaal niet door dat hij hier niet echt ‘sluitend’ in is..?
Ik denk dat dit onderwerp beter tot z’n recht had gekomen in een TV-serie, of in de handen van een écht grote regisseur. En ik heb me echt nog redelijk ingespannen om wél iets van de film te maken. Maar daarin vraagt de film best veel van je, wat normaliter niet zo erg is, maar wel als de uiteindelijke afwikkeling toch te makkelijk blijkt. Jammer…