Boyhood (2014)

Allereerst: ik ben al erg lang een groot fan van Richard Linklater. Ik denk dat er weinig filmmakers zijn waarvan ik (relatief bekeken) meer heb gezien dan van hem. Dus met die achtergrond – en bijbehorende hoge verwachtingen, ook nog eens gevoed door de louter positieve dingen die ik er over gehoord had – ging ik Boyhood in. Gevaarlijk natuurlijk, maar Linklater zou Linklater niet zijn als hij me toch weer op een andere manier wist te verrassen.
Want wát een opvallend prachtige film is Boyhood geworden zeg. Naast één van de meest opmerkelijke producties van de laatste decennia…

Het verhaal
De opmerkelijkheid van de productie zit verweven met het verhaal: Linklater heeft namelijk twaalf jaar lang elke zomer scènes voor deze film geschoten, waarin hij zich vooral focuste op Mason Jr. (Ellar Coltrane), die 6 is aan het begin van de film, en waar we aan het eind van de voorbijrazende 2 uur en 45 minuten ‘afscheid’ van nemen als student aan een universiteit. Met andere woorden: we zien Mason en z’n zusje Samantha echt compleet opgroeien van kleuter naar jongvolwassene. En juist door nergens teveel drama toe te voegen aan het waarschijnlijk vrij losse scenario creëerde dat bij mij misschien wel een soort van vadersentiment. Want ik merkte dat Masons rit in een auto bij mij voor wat bezorgdheid zorgde, mogelijk omdat ik verwachtte dat er – ‘film-geconditioneerd’ als ik ook ben – wel ergens een keer iets mis moest gaan. Of puur omdat ik zo met hem meeleefde dat ik écht hoopte dat hij goed op z’n pootjes terecht zou komen. En volgens mij is dat een gevolg van de geweldige subtiliteit die Linklater in z’n film heeft weten te stoppen.

Want het leven van Mason Jr, z’n zusje, moeder (Patricia Arquette) en Mason Sr (Ethan Hawke) verloopt zeer realistisch niet echt op rolletjes. Pa en ma zijn al uit elkaar voordat de film begonnen is, en moeder valt in haar zoektocht naar een veilig ‘nest’ voor haar kroost toch nogal vaak voor uiteindelijk de verkeerde mannen. En waar simpelere films waarschijnlijk voor een samenkomst tussen pa en ma aan het eind van de film zouden kiezen, verloopt dat in Boyhood allemaal heel natuurlijk, maar dus mogelijk wel anders. En tussen al die zeer herkenbare situaties door zien we hoe Mason Jr. langzaam z’n eigen weg weet te vinden, waarbij ik me echt afvroeg hoeveel er van die weg echt gescript is, en hoeveel gewoon het werkelijke leven van Coltrane weerspiegelt…

Opvoedsubstituut?
Ik heb het bewust wat minder over het pad dat Samantha (Masons zusje) bewandelt, voornamelijk omdat Linklater zich op Mason focust, maar zeker ook omdat haar pad mogelijk nog ‘aparter’ te beschrijven is. Samantha wordt namelijk gespeeld door Lorelei Linklater. Inderdaad: de dochter van de schrijver/regisseur. Want hoe moet het voor haar zijn geweest, om een groot deel van haar opgroeien door papa op film vastgelegd te zien worden? In dat licht is de scène waarin Mason Sr. als ‘vrijbuitende-vader-voor-het-om-en-om-weekend’ z’n kinderen tracht bij te praten over seksualiteit opmerkelijk en/of mooi, want ik kan me voorstellen dat Linklater hierin Hawke mogelijk een deel van z’n eigen vader-advies heeft laten overbrengen op z’n eigen dochter. Of is dat gewoon een gruwelijk groot compliment voor het realisme en de openheid waarmee dat in de film gebeurt?

Talkie…
Zoals ik al zei: ik heb bijna alles gezien dat Linklater ooit maakte. Na de mogelijk wat onderschatte Slacker en Dazed and Confused kwam hij met het eerste deel van wat uiteindelijk de ‘Before-trilogie’ zou worden: Before Sunrise. Negen jaar later maakte hij Before Sunset, en vorig jaar verscheen Before Midnight, waarin hij Jesse en Celine volgt, een Amerikaan en Française die elkaar eerst ontmoeten in een trein door Europa, daarna elkaar negen jaar later weer treffen in Parijs, en negen jaar verder als stel door wat huwelijksproblemen gaan. Ook dat was een ontzettend opvallende totaalproductie (naast dat het in mijn ogen de beste romantische films ooit zijn?), maar een andere overeenkomst met Boyhood is dat de geweldige dialogen de boventoon voeren. Het voelt allemaal zo naturel aan, dat je écht het gevoel krijgt dat je bijvoorbeeld naar een bevriend stel zit te kijken, of in het geval van Boyhood dat je dus het gevoel krijgt dat de hoofdpersoon bijna familie lijkt…

Final credits
Natuurlijk kan ik nog veel meer schrijven over deze film, maar laat ik het hierbij houden. Ik ben een nog groter fan geworden van autodidact Linklater. Ik las dat een ‘collega’ Boyhood vergeleek met Malicks The Tree of Life, zeker qua diepgang en invoelbaarheid. Maar waar je bij The Tree of Life wel wat meer ‘moeite’ moet doen om je onder te dompelen in het verhaal, daar is Boyhood juist zó herkenbaar dat je mogelijk nog eens niet door hebt dat je naar een prachtig en diepgaand stuk menselijkheid hebt zitten kijken. En ik verwacht dat dat er ook voor gaat zorgen dat deze film zó fijn in m’n hoofd zal blijven hangen, dat ie aan het eind van het jaar erg hoog op m’n topfilms-van-het-jaar lijstje gaat komen.
En wie weet gaat de Academy of Motion Picture Arts and Sciences Linklater nu eens écht belonen voor z’n werk, want in deze zin over de twee Oscarnominaties die hij op zak heeft (voor de scenario’s van Before Sunset en Before Midnight) wil ik eigenlijk het woordje “slechts” gebruiken. Ik verwacht (en hoop) dan ook dat ie daar over een half jaar een mooi aantal aan toe kan voegen…

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt1065073