Interstellar (2014)

Christopher Nolan zet met Interstellar een flinke en hoopvolle stap voorwaarts, zeker als mijn interpretatie van wat ie wil zeggen de ‘juiste’ is. Waar z’n eerdere films vooral geweldig waren vanwege het gepuzzel (denk Memento en Inception) en hij daar in z’n Batman–reboots The Dark Knight en The Dark Knight Rises behoorlijk cynische maatschappijkritiek doorheen mixte, daar gaat hij hier dus een stap ‘verder’ door dat cynisme te vervangen door iets van metafysische hoop. En dat heeft inderdaad wel wat weg van het beste werk M. Night Shyamalan. Al snap ik het ook wel dat velen deze film, waarin wetenschap en spiritualiteit bij elkaar komen, vergelijken met klassieke sci-fi films als 2001: A Space Odyssey, Planet of the Apes en Solaris. Maar ik denk dat die links pas over enkele jaren gezocht moeten worden, als de initiële ‘awe‘ wat is gaan liggen…

Het verhaal
Ik zal niet al teveel vertellen over het verhaal, dat aan ene kant eigenlijk vergelijkbaar klein is met dat van Gravity, maar ook mega-episch én onderhuids een stuk spiritueler dan menigeen door zal hebben. In deze alinea’s zal ik niets spoilen, maar verderop mogelijk wel. Maar dat zal ik op tijd aangeven.
Coop (Matthew McConaughey) is een voormalig testpiloot en ingenieur die zich nu – net als de rest van de bevolking van de steeds verder afstervende aarde – vooral richt op het verbouwen van eten op z’n boerderij. Z’n vrouw is gestorven, dus hij zorgt samen met z’n schoonvader (John Lithgow) voor z’n zoon Tom en dochter Murph. Deze negenjarige dochter (Mackenzie – The Conjuring – Foy) heeft wat last van klopgeesten, en waar pa een voormalig wetenschapper is die niet gelooft in ‘spoken’, daar blijken die ‘verschijningen’ toch iets meer te betekenen. Zeker als ze daardoor uiteindelijk stuiten op een organisatie die zich ernstig zorgen maakt over het voortbestaan van de mensheid.

Na een gedurfde sprong in het verhaal zit Coop ineens als piloot in een ruimteschip, op zoek naar een planeet waar de mensheid verder zal kunnen leven. Want de aarde lijkt steeds vijandiger en minder bewoonbaar te worden. Vergezeld door wetenschappers Amelia (Anne Hathaway), Doyle (Wes Bentley) en Principal (David – The Butler – Oyelowo) gaan ze op zoek naar restanten van eerdere missies. Maar op hun reis komen ze er al snel achter dat dat hele ruimte-tijd-continuüm – dat de betere/interessantere sci-fi-films onderzoeken – toch best ingewikkeld in elkaar steekt. En met hen puzzelen wij als kijker heerlijk mee, alhoewel mijn interpretatie ervoor zorgde dat ik die theoretische puzzel uiteindelijk helemaal niet meer het belangrijkste vond…

Non-dualiteit vs. de Wet van Murphy
En dan kom ik nu natuurlijk op het moment dat veel van mijn interpretatie mogelijk wat kan SPOILEN voor jou. De “alles wat kan gebeuren, zal ook gebeuren“-interpretatie van de Wet van Murphy staat namelijk nogal centraal in Interstellar. En dat gegeven kun je vertalen in dat alles wat je kunt verzinnen, ook daadwerkelijk zal gebeuren. Van daaruit is het een vrij ‘kleine’ stap naar het spirituelere “vraag dat wat je wilt aan het universum, en het zal gebeuren“. En als ik dan één term die Nolan gebruikt in de film verander in iets ‘groters’, dan past mijn interpretatie vrijwel naadloos op de film. Waarmee ik ook veel van de kritiek die deze film al oproept (over hoe de puzzel rationeel mogelijk niet klopt) kan weerleggen. Nu is mijn ’theorie’ inzake non-dualiteit nog lang niet uitputtend en/of definitief (en wordt dat mogelijk ook nooit). Maar waar de redding voor de mensheid in Interstellar komt van iets menselijks uit de toekomst, daar zou ik dat menselijke willen vervangen door bewustzijn of energie. Want in mijn non-duale beleving zijn we allen gelijk én onderdeel van één groter geheel/bewustzijn. In die beleving (als in de film) is tijd ‘slechts’ een noodzakelijke extra dimensie, nodig omdat we onze werkelijkheid anders rationeel niet kunnen duiden. EINDE SPOILER – En zoals je ziet gaat dit mogelijk nogal ‘ver’, maar door het feit dat dit dus vrij naadloos past op zo’n beetje alles wat ik zag in Interstellar, snap je waarschijnlijk wel waarom ik zo onder de indruk ben…

Klassieker?
Halverwege de film kreeg ik een beetje het gevoel dat Interstellar ook gezien kan worden als een link tussen veel bekende sci-fi films en onze werkelijkheid. Dat gebeurde in de nieuwe Star Trek-films natuurlijk ook al, maar hier is het gekoppeld aan een (wat realistischer?) doemscenario over onze aardse toekomst. Daarnaast lijkt Nolan ook af en toe te refereren of iets van een hommage te brengen aan eerdergenoemde klassiekers als 2001: A Space Odyssey en Solaris. Maar dan legt Nolan er nu wel een wat meer hedendaagse spirituele laag er overheen. Of die laag nu wat minder ‘diepgang’ of juist een geheel andere diepgang teweegbrengt, dat is grotendeels afhankelijk van jouw interpretatie. Ik ben dan ook ontzettend benieuwd naar hoe over een paar decennia op deze film teruggekeken wordt. Is het écht die post-new-age-klassieker geworden waar ik nu mogelijk ook wel wat op hoop, of toch niet? En ik weet dat ik hierin voorzichtig moet zijn, want na het zien van Prometheus was ik mogelijk ook wat té enthousiast. Die Ridley Scott-film is namelijk niet echt prominent in m’n hoofd blijven hangen…

Crew
Nolan schreef het scenario wederom met z’n broer Jonathan, maar daarbij hebben ze wel een beroemd theoretisch fysicus geraadpleegd als script consultant. Techneuten kunnen hun hart daarom ook ophalen. Ik had bijvoorbeeld zelf nog helemaal niet nagedacht waarom zowel hier als in 2001 het ruimteschip zo hard ronddraait dat er 1g wordt gecreëerd. 1g is namelijk overeenkomstig één maal onze zwaartekracht, dus juist door dat ronddraaien kun je door het ruimteschip bewegen alsof je op aarde zou zijn. En zo verwacht ik dat veel van de theorieën uit de film wetenschappelijk wel kloppen.
Naast het feit dat alle visual fx er werkelijk geweldig uit zien, is ook het camerawerk van Hoyte van Hoytema (een Nederlands-Zweedse Zwitser?) prachtig, maar wel zó gekadreerd dat het op één of andere manier iets lijkt te verbergen. Alsof er iets niet helemaal klopt, of dat er net wat meer om ons heen gebeurt dan we kunnen waarnemen met onze zintuigen. En dat versterkt de thematiek én de geloofwaardigheid van de film.

Final credits
Ja, ik typ alweer teveel, maar ik verwacht dan ook dat er wel wat filosofische en/of spirituele essays over deze film geschreven zullen gaan worden. Maar daarnaast is de film dus ook gruwelijk episch, bij vlagen erg spannend, en ook op emotioneel vlak weet Nolan de juiste snaren te raken. Eén van m’n recensiehelden – Andrew O’Hehir – noemde in dat licht ook Steven Spielberg. Daarnaast had vooral O’Hehir dus wel wat heftige kritiek op deze film, maar met mijn interpretatie kan ik dat eigenlijk vrij eenvoudig ‘wegwuiven’. Zonder arrogant te willen overkomen, btw…
Ik verwacht dat de film ook voor futuristen geweldig interessant zal zijn, al zal de film voor rationele plot-puzzelaars mogelijk niet volledig bevredigend zijn. Ik vond het geweldig dat de film me goed liet voelen dat we mogelijk nog maar een miljardste van onze rationele potentie als ‘soort’ kunnen bevatten. Maar wat ik het beste vind, is dat de film volgens mij op meerdere niveaus intrigerend is, en dus voor een grote doelgroep heel fijn vermaak biedt. Of meer…
En wat een verademing is een Amerikaanse science-fiction film, waarin we op zoek gaan naar andere werelden, zonder één wapen!

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt0816692