Trash (2014)
Trash is een goed gemaakte en best indrukwekkende film over corruptie in Brazilië, en hoe dat vooral de arme bevolking van bijvoorbeeld Rio de Janeiro benadeelt. Stephen Daldry heeft een meeslepend en avontuurlijk drama gemaakt, wat mogelijk wel wat over-gedramatiseerd is, zeker als je ziet hoeveel overheidsinstellingen hun medewerking hebben verleend aan deze film. Is dat schone schijn, of is de mate van corruptie téveel aangezet om het drama ingrijpender te maken? Waarschijnlijk overigens het enige echte kritiekpunt dat ik op deze film heb.
En toch verwacht ik dat dit waarschijnlijk Daldry’s eerste (!) film wordt die niet genomineerd gaat worden voor een Oscar…
Het verhaal
Raphael (Rickson Tevez) en Gardo (Eduardo Luis) werken, zoals zovele favela-bewoners in Rio, op één van de vele vuilnisbelten van de stad. Als ze een portemonnee vinden, die ene José Angelo (Wagner Mauro) in de openingsscène nog net op tijd in een passerende vuilniswagen wist te gooien, vinden ze niet alleen flink wat geld, maar ook een sleutel. Door de openingsscène weten we als kijker al dat er nogal wat corrupte politie/politici bang zijn voor de inhoud van deze portemonnee, dus het duurt niet lang voordat agent Frederico (Selton Mello) alle vuilnisbelten van Rio laat afstruinen en nogal hard aan de lokale bevolking laat weten dat medewerking verstandig is.
Gardo praat bijna z’n mond voorbij als Frederico langskomt, wat direct extra aandacht op de jongens vestigt. Gelukkig voor hen kennen ze een Amerikaanse priester (Martin Sheen) en NGO-medewerkster (Rooney Mara), die als westerlingen onze verontwaardiging over (en weerstand tegen) zoveel corruptie weerspiegelen. Op een fijne en natuurlijke, maar zeker ook spannende/avontuurlijke manier, besluiten Gardo en Raphael (en later éne Rato) uit te gaan zoeken wat al die aanwijzingen, codes, e.d. betekenen, vóórdat ze achterhaald worden door de corrupte politieagenten. Want Raphael heeft zelf al aan den lijve ondervonden dat hun jonge leeftijd geen reden is dat een agent je niet zomaar ongestraft overhoop kan knallen…
Geloofwaardig?
Net zoals de Amerikaanse priester en vrijwilliger worden wij westerlingen natuurlijk erg kwaad over deze mate van corruptie en politie-geweld. Nu weet ik niet of dat juist elitair of naïef is, dat we denken dat dat alleen in (voormalige) derdewereldlanden als Brazilië voorkomt, maar het ‘voordeel’ van zoveel ver-van-m’n-bed-show-corruptie is dat het zo’n film wel geloofwaardig kan maken. Plus dat je met een gerust hart lekker ongenuanceerd kwaad kunt zijn over zoveel onrecht. En ook al ondermijnt al die medewerking aan de film van zovele overheidsinstanties die geloofwaardigheid mogelijk wat, we hebben allemaal gezien hoe grof het politie-optreden was bij het ‘schoonmaken’ van enkele favela’s voorafgaand aan het WK Voetbal afgelopen zomer. Iets waar overigens tegen het einde van de film ook een lichte sneer over gemaakt wordt…
Cast
De jochies in de film (Tevez, Luis en Gabriel – de rat – Weinstein) spelen waarschijnlijk een rol die dichtbij hun eigen leven ligt, want net als in bijvoorbeeld Cidade de Deus (a.k.a. City o God) werkt dat allemaal erg goed. De mix van kwajongensachtige streken, anti-volwassenheid en drang naar avontuur zorgde ervoor dat ik makkelijk mee wilde gaan in hun zoektocht naar de waarheid. Daarnaast zet Mello de voor niets terugdeinzende corrupte agent precies neer dat je hem ook wel moet haten als kijker, terwijl Mauro’s rol initieel erg klein lijkt, maar in flashbacks wel degelijk kan laten zien wat hij in bijvoorbeeld de Tropa de Elite-films ook al liet zien. Martin Sheen speelt de rol van behulpzame priester met een paar vingers in z’n neus, en Rooney – The Social Network, Her, The Girl with the Dragon Tattoo – Mara past perfect in de rol van vrijwillige lerares Engels waar je als jochie graag hulp bij zoekt. Haar screen presence is sowieso geweldig, maar mogelijk ben ik ook wel wat verblind door haar schoonheid, to be honest…
Crew
Stephen Daldry regisseerde eerder Billy Elliot, The Hours, The Reader en Extremely Loud and Incredibly Close, en ik denk dat hij de enige regisseur is die alle door hem geregisseerde films voor een Oscar voor Beste Film en/of Beste Regie genomineerd zag worden (leuke filmquiz-vraag?). Die kwaliteit voel je ook in alles doorsijpelen in Trash, alhoewel ik dus niet verwacht dat deze film genomineerd zal worden in één van bovenstaande categorieën. Daarvoor is de film net iets te ‘generiek’ of zo. Maar mogelijk kan de film meedoen voor de Best Foreign Languange-Oscar? Het scenario is geschreven door Richard Curtis, die vooral bekend is van z’n komedies (van Blackadder tot Notting Hill en The Boat That Rocked (die hij ook regisseerde, btw)), maar die zich de laatste jaren iets meer lijkt toe te leggen op wat serieuzere films. Zo schreef hij een paar jaar geleden ook al het scenario voor War Horse. En juist deze twee Britse filmmakers zorgen er toch ook een beetje voor dat de film een licht ‘gemaakt vanuit een veilige ivoren toren’-gevoel heeft. Als in: ze nemen ons westerlingen aan de hand om mee te kijken hoe slecht sommige mensen het wel niet hebben in andere landen. Gelukkig voor Brazilianen lijkt dat land echter wel een behoorlijke inhaalslag te maken (boodschappen doen in Rio zelf is duurder dan hier in Nederland), al bevat het verhaal ook zeker een waarschuwing dat het land nog altijd terug kan vallen in een gecorrumpeerde dictatuur. Op dat vlak riep de film heel kort even hetzelfde gevoel op als wat ik had bij Bobby, een toevallig door Martin Sheens zoon Emilio Estevez geregisseerde film over de moord op Robert Kennedy. Een moord, die door sommigen ook werd gezien als hét tipping point in de Amerikaanse geschiedenis waarin de corruptie het won van het Amerikaanse idealisme…
Final credits
Ik weet inmiddels uit eigen ervaring hoe lastig het is om lelijke foto’s en/of shots te maken in/van Rio de Janeiro, dus de film is sowieso een must-see als je die prachtige stad kent. Maar die schoonheid is mogelijk vooral ‘leuk’ voor de elite (waar wij als toeristen natuurlijk ook toe behoren), want de rauwheid van de favela’s wordt ook zeker en duidelijk getoond. Ikzelf voelde me weer even op m’n mountainbike door die stad fietsen, maar de film zal ook voor mensen die daar nooit geweest zijn een leuk en bij vlagen ontzettend spannend avontuur bieden, waar je graag in meegaat. En dan is het de makers dat wat zwart-wit aanzetten van goed versus kwaad makkelijk te vergeven. Trash is niet zo heftig als Cidade de Deus of Tropa de Elite, maar zeker meer dan de moeite waard om te zien…