Loin des hommes (2014)
Viggo Mortensen toont in dit rustige maar behoorlijk ‘rijke’ Loin des hommes, over een Westerse onderwijzer die in het Algerije van 1954 (aan het begin van de onafhankelijkheidsstrijd) een Algerijnse moordenaar naar de rechtbank moet brengen, wederom wat voor geweldenaar hij is. Buiten het feit dat hij vrij moeiteloos zowel Frans, Arabisch en Spaans spreekt, heeft ie eigenlijk maar weinig woorden nodig om z’n menselijkheid te tonen. Dat levert een zeer subtiel genuanceerde en western-achtige road movie op, gezet in een tijd die nog altijd z’n sporen nalaat…
Het verhaal
Daru (Mortensen) is een eenling in het Atlasgebergte van Algerije. Hij geeft onderwijs aan arme Algerijnse kinderen, wat steeds meer weerstand oproept bij de Franse kolonisten. Die weerstand is natuurlijk ook een gevolg van de groeiende spanning tussen de kolonisten en de gekoloniseerden, wat wel al bleek uit het jaartal dat aan het begin van de film getoond wordt: 1954; het jaar waarin de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijd losbarstte, die acht jaar later zou leiden tot de daadwerkelijke onafhankelijkheid van dit Noord-Afrikaanse land.
In die spanning krijgt Daru de opdracht om een gevangene naar de rechtbank in een stadje te brengen, één dag lopen verderop. Deze Mohamed (Reda Kateb) heeft een neef vermoord, omdat hij graan wilde stelen van Mohamed en z’n familie. Doordat de precieze beweegredenen van Mohamed maar langzaam duidelijk worden, snappen wij (met Daru) maar niet waarom hij zich naar z’n onvermijdelijke dood laat leiden, wat voor Daru ook de reden is om hem helemaal niet weg te willen brengen. Langzaam ontvouwt zich echter een band tussen de twee, doordat beide mannen zich steeds meer verbazen over en in kunnen leven in elkaars beweegredenen. Terwijl ze in de tussentijd ook nog verwikkeld raken in de oplaaiende oorlog…
Prachtige rust
Loin des hommes draait niet voor niets in de filmhuizen, omdat dit drama véél te rustig is voor een mainstream publiek. Als je je niet mee laat voeren in de ontwikkeling van de karakters zul je dit een saaie film gaan vinden, want de Franse regisseur David Oelhoffen geeft de karakters alle tijd om met hun handelingen het verhaal te vertellen. Dat het gebaseerd is op een kortverhaal van Albert Camus zullen fans van Camus mogelijk herkennen, maar ergens heb ik het gevoel dat dit verhaal op film beter werkt. Waar in een boek veel van de gedachten van karakters worden uitgeschreven, is het in film juist mogelijk om dat veelal weg te laten, om de kijker zo zijn eigen invulling te laten geven op basis van de ‘actie’. En doordat ‘wij’ ons makkelijker identificeren met de Westerse Daru (natuurlijk ook omdat hij het hoofdkarakter is), vragen wij ons dus ook af waarom Mohamed wil worden uitgeleverd. En als duidelijk wordt waarom, dan blijkt hij ineens een stuk wijzer en ‘ontwikkelder’ te zijn dan hoe de kolonisten over de Algerijnen dachten in die tijd. Wat ook het moment was dat ik me voorstelde hoeveel woede er bij die overheerste volkeren moet zijn opgebouwd, en dat deed me denken dat wij westerlingen daar eigenlijk nog altijd best goed mee weggekomen zijn.
Crew & cast
“Prachtige beelden en ook mooie muziek,” was het commentaar van een wat oudere man na afloop van de film. “Prachtige panoramabeelden ja,” was het instemmende maar wat platte commentaar van z’n kompaan. Dat hun analyse op dat moment nog niet dieper ging is ook niet zo erg, maar het toont dus wel het talent van cinematograaf Guillaume Deffontaines. Even moest ik denken aan Nuri Bilge Ceylans Once Upon a Time in Anatolia, waarin het weidse landschap ook bijna een karakter in de film werd. Daarnaast is de muziek gemaakt door Nick Cave en Warren Ellis, wat bij de aftiteling kort even als verrassing kwam, maar daarna eigenlijk ook vrij logisch was. Samen maakten ze al de muziek van menig ‘nieuwe klassieker’ als The Proposition, The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford, Lawless én The Road.
Mogelijk dat de link met Mortensen toen ook gelegd is, bij het maken van The Road. Want dat zo’n bekende Amerikaanse acteur zich leent voor zo’n ogenschijnlijk toch wat kleine Frans-Algerijnse film is op z’n minst opmerkelijk. Toch toont Mortensen al veel langer geen ‘standaard’ acteur te zijn, want wát een oeuvre heeft hij de laatste decennia opgebouwd. Daarnaast las ik járen geleden al dat hij ook een begenadigd poëet is, dus dat hij extra geïnteresseerd is in taal, dat wist ik al. Dat hij echter ogenschijnlijk makkelijk vreemde talen spreekt, dat had ik enkel op basis van z’n rol in Alatriste nog niet durven concluderen. En dan neem ik dat ‘elfs’ uit de Lord of the Rings-films niet al te serieus. Kateb is trouwens niet zo’n onbekende acteur als je op het eerste gezicht mogelijk denkt, want hij speelde ook al in Zero Dark Thirty én het geweldige Un prophète…
Final credits
Loin des hommes is een mooie film over twee nogal contrasterende karakters die met elkaar opgezadeld zitten, maar die door een combinatie van lot, openheid én menselijkheid elkaar steeds beter leren begrijpen. Niet het meest originele of spannende gegeven en ook geen wereldschokkende film, maar de uitvoering raakte me meer dan ik vooraf verwachtte. Kreeg tijdens het eindshot zelfs een klein brokje in m’n keel.
En nu weet ik zeker dat ik The Battle of Algiers toch maar eens een keer moet gaan kijken, want die IMDb-top250-film staat me al veel te lang aan te staren in m’n DVD-kast.