Good Kill (2014)
In hoeverre deze nieuwe van Andrew – Gattaca, Lord of War – Niccol lijdt onder de eerdere release van Clint Eastwoods controversiële(re) American Sniper is wat moeilijk in te schatten, maar tijdens de film maakte ik al de flauwe grap dat hij deze net zo goed “American Droner” hadden kunnen noemen. Want ondanks de zeer duidelijke in your face-kritiek op het Amerikaanse drone-programma – waardoor straaljagerpiloten niet meer de lucht in gaan maar ergens in een Amerikaanse woestijn via een beeldscherm een onbemand vliegtuigje besturen en zo ‘vijanden’ uitschakelen – blijft de film toch behoorlijk simpel en vlak. Ondanks wel flink wat potentie, het goede acteerwerk van vooral Ethan – Boyhood – Hawke en de eigenlijk enorme grofheid van de titel, waar we waarschijnlijk allemaal gewoon overheen lezen…
Het verhaal
Gebaseerd op waargebeurde feiten zien we voormalig jachtvliegerpiloot Thomas Egan (Hawke) in een container ergens in de woestijn in de buurt van Las Vegas zitten, terwijl hij een drone bestuurt die in een woestijn aan de andere kant van de wereld een Talibanstrijder terug naar z’n schepper stuurt. “Good kill,” bezigt ie bijna automatisch tegen z’n ‘baas’, Luitenant Kolonel Jack Johns (Bruce Greenwood). Nog even het aantal lijken noteren en klaar is de missie. Egan verlaat de container, stapt in z’n muscle car en rijdt terug naar z’n white picket fenced-huis in een buitenwijk van Vegas. Onderweg zien we ‘m worstelen met z’n werk: hij mist de missies die hij ooit in z’n straaljager uitvoerde en krijgt steeds meer twijfels bij het feit dat zijn werk meer en meer uit handen wordt genomen door gastjes die ze oppikken in amusementshallen, juist vanwege hun gaming-kwaliteiten.
Z’n vrouw Molly (January – X-Men: First Class, Mad Men – Jones) ziet met lede ogen toe hoe haar man zich steeds meer in zichzelf keert. Met de komst van een nieuwe collega, Vera Suarez (Zoë – Mad Max: Fury Road – Kravitz), en bevelen van hogerhand dat ze nu ook veel ‘grijzere’ missies voor de CIA moeten gaan uitvoeren, begint ook de controverse ín de schiethal/container toe te nemen. Maar waar de wat ‘erotische’ spanning die Suarez teweegbrengt een nogal onnodige (maar waarschijnlijk waargebeurde) afleiding veroorzaakt, daar tonen die CIA-missies vooral hoe oncontroleerbaar de Verenigde Staten hun militaire apparaat hebben laten worden. Dáárin zit de beste kritiek op dit onmenselijke droneprogramma; de rest van de film lijkt vooral iets waarvoor Amerikaanse ogen mogelijk nog geopend moeten worden, maar wat voor ons – als mogelijk wat meer kritische buitenstaanders/-landers – wat flauwtjes aanvoelt…
Goede dood..?
Mogelijk is het een bekende legerterm, maar hoe lomp klinkt het (en hoe ‘ontmenselijkt’ ben je) als je na het aan gruzelementen schieten van een mens het over een “good kill” hebt? Ik was ooit aanwezig bij een lezing van wijlen lord Richard – Jurassic Park, Ghandi – Attenborough – waarin hij als oude man in tranen uitbarstte toen hij het had over de onmenselijkheid van oorlog, waarin voorspellingen over de uitslag gebaseerd worden op het afstrepen van troepenaantallen tegen elkaar. En ook in het boek Voyage au bout de la nuit (Reis naar het eind van de nacht) beschrijft Louis Ferdinand Céline op gruwelijk cynische wijze de lompheid van oorlogvoeren, als soort ‘bloedporno’ van de powers that be. Helaas is dit echter geen thema in Good Kill, terwijl de film zich daar wel voor leende. Nu is het een drama over iemand die het erg vindt dat hij mensen niet meer vanuit een vliegtuig, maar vanachter een beeldscherm moet doden. Ik kreeg er een beetje een ironisch “Ach gut, manneke toch, wat erg!“-gevoel bij, zeker omdat er wel degelijk iets heel interessants had geschuild achter zijn worsteling met de oneerlijkheid van het gevecht. Want af en toe lijkt het wel alsof Egan het voormalige ‘fysieke’ gevecht vanuit een vliegtuig mist, omdat hij daar écht risico loopt, wat iets zou kunnen zeggen over een mogelijk doodsverlangen van hem..? En wat dacht je van het contrast tussen de ‘heroïek’ van zo’n Amerikaanse gevechtspiloot en z’n daarmee mogelijk gepaard gaande onmogelijkheid om z’n American Dream te leven, met mooi huis, prachtige vrouw en twee kinderen? Zaken die wel door m’n hoofd schoten tijdens de film, maar die mijns inziens te weinig ‘ruimte’ kregen om écht behandeld te worden. En dat is toch best jammer…
Cast & crew
Zeker omdat Ethan Hawke wederom toont gewoon een erg goed acteur te zijn. Ook January Jones viel me behoorlijk positief op, terwijl Bruce Greenwood z’n rol zo uit z’n mouw lijkt te schudden. Zoë Kravitz begint de muzikale connotatie van haar achternaam steeds meer los te laten, want ze heeft best een behoorlijk talent. Ik zou haar wel eens een keer in een grotere of misschien wel hoofdrol willen zien.
Niccol maakte met Lord of War een behoorlijk scherpe film over de wereldwijde wapenhandel (en één van de beste rollen van Nicolas Cage in de laatste 10-15 jaar). En waar je zou verwachten dat Good Kill mogelijk thematisch wat overeenkomsten met die film zou vertonen, zit er mogelijk een duidelijkere link met Gattaca, waarin Hawke ook de hoofdrol speelde. In het meest positieve geval kun je Good Kill als voorloper op die intrigerende sci-fi-film zien, waarin de onmacht van het individu ten opzichte van ‘het systeem’ wel een stuk scherper wordt neergezet.
Final credits
Weet je, mogelijk zijn Amerikanen zó onwetend dat dit soort films hun ogen wél opent. Voor mij had de film veel meer mogen ‘schuren’, als in: meer controverse had alles een stuk scherper gemaakt. Want er zitten zeker wel interessante aanknopingspunten in de film – zoals Egans mogelijke doodsverlangen, het contrast tussen het Amerikaanse heroïsme en de American Dream, de onmacht van het individu t.o.v. het systeem en het oncontroleerbare van het Amerikaanse militaire apparaat – maar in hoeverre die vooral in mijn hoofd ontstonden en daarmee té persoonlijk zijn om de film daarvoor te prijzen, daaraan twijfel ik nog.
Daarbij komt nog dat de wel degelijk aanwezige (en terechte!) kritiek op het Amerikaanse ‘defensie’-beleid overduidelijk en bijna letterlijk wordt uitgesproken, precies zoals je dat als kritische kijker verwacht. Ook dát had scherper gekund…