The Martian (2015)
Gebaseerd op een boek van een schrijver die ook één van de spiritueel-interessantste verhalen van de laatste decennia schreef (The Egg) komt Ridley – Blade Runner, Prometheus – Scott met een verrassend geloofwaardig aanvoelende science-fiction film over een astronaut die na een heftige storm op Mars voor dood wordt achtergelaten door z’n missiegenoten. Wat zich dan ontspint is een beetje Moon meets Gravity met een klein beetje Interstellar, maar dan wel met flink wat relativerende humor. En dat maakt de film misschien wat té ‘vrolijk’, wat een beetje ten koste gaat van de nagelbijtende spanning, die er ook zeker wel in zit. Iets meer focus op de heftige wanhoop die zo’n astronaut moet voelen in zo’n situatie had deze film één van de beste science-fiction films in lange tijd kunnen maken, mede vanwege het hoopvolle toekomstbeeld. Nu is het overigens nog altijd een zeer indrukwekkende en realistische film die gelukkig weinig ‘last’ heeft van die NASA-mededeling eerder deze week, waarin ze aantoonden dat er tijdens de zomermaanden vloeibaar (pekel)water stroomt op die rode planeet. Al werd Scott wel twee maanden vóór het grote publiek ingelicht over deze ontdekking…
Het verhaal
Het astronautenteam van Ares III is bezig met wat grondonderzoek op Mars als er een fikse storm opsteekt. Missieleider Lewis (Jessica Chastain) besluit de missie af te breken, maar voordat ze met het team terug bij het lanceervoertuig zijn wordt Mark Watney (Matt Damon) geraakt door een losgeslagen antenne en verdwijnt hij in de zandstorm. Omdat het lanceervoertuig op het punt staat om te kieperen neemt Lewis de beslissing om zonder Watney te vertrekken, mede ook omdat z’n pak geen biometrische data meer kan verzenden en men er dus vanuit kan gaan dat hij overleden is.
Even later blijkt deze Watney helemaal niet overleden te zijn, en met z’n laatste zuchtjes zuurstof in z’n pak weet hij een Mars-station te bereiken, waar met behulp van zonnepanelen en flink wat technische snufjes een bewoonbare habitat is gecreëerd. Natuurlijk vrij van de ijzige buitenlucht en de af en toe opstekende stormen, maar ook met slechts een beperkte hoeveelheid voedsel. Gelukkig is Watney als botanist meegenomen op de missie, om uit te zoeken of er überhaupt iets kan groeien in de Marsiaanse grond. Door deze samenloop van omstandigheden wordt die taak er ineens één van levensbelang, want zonder contact te kunnen maken met Houston of de steeds verder wegreizende mede-crewleden zal hij minstens vier jaar moeten wachten tot er een nieuwe Mars-missie arriveert. Maar dan weet hij wél contact te leggen met Houston, en waar de gehele wereld al afscheid van hem had genomen, wordt er nu van alles bedacht om hem terug te brengen en/of er in elk geval geen PR-blunder van te maken…
Realisme
Het opvallendste aan The Martian, naast die iets te vrolijke toon en een best fijn en inspirerend toekomstbeeld, is dat door het veelvuldig gebruiken van ‘vaste camera’-beelden (van camera’s op z’n pak, in de habitat, in de Mars-voertuigen, et cetera) je een licht found footage-gevoel krijgt, alsmede het gevoel dat je naar een (goed onderbouwde) wetenschappelijke documentaire zit te kijken. Een vriendin van me verbaasde zich na afloop dan ook over mijn vraag hoe ver deze film in de toekomst geplaatst is, want zij was er continu vanuit gegaan dat we in het ‘heden’ zaten.
De reden dat het allemaal zo geloofwaardig aanvoelt zal zeker het gevolg zijn dat de film gebaseerd is op een boek van Andy Weir, die op z’n vijftiende al als programmeur aan de slag ging en ook meewerkte aan het computerspel Warcraft 2. Voor dit boek verdiepte hij zich, mede in samenwerking met NASA, in astrofysica, de geschiedenis van bemande ruimtevaart, de condities op Mars en plantkunde. Maar mogelijk het knapste is wel dat hij als rechtgeaard bèta-student ook die andere hersenhelft zo goed heeft ontwikkeld dat hij zeer meeslepende verhalen weet te schrijven. Daarbij moet ik mogelijk meedelen dat ik zojuist pas ontdekte dat hij de schrijver is van The Egg (zie link in intro), een verhaal wat in mijn ogen een prachtig spiritueel (en geweldloos) alternatief is voor zo’n beetje alle religies ter wereld. Ik schreef over dat verhaal ooit: “Omdat het geloven in iets schijnbaar erg menselijk is, dan zou de wereld een stuk fijner zijn als we in de ‘waarheid’ van dit verhaal zouden geloven.” Als ik echter vooraf had geweten dat het om dezelfde schrijver ging, dan was ik mogelijk wel wat meer teleurgesteld geweest dat juist die menselijke wanhoop en logische angsten van Damons karakter vrijwel ontbreken (al wordt er wel een keer naar gehint).
Crew
Nu ken ik Weirs boek niet, maar dat scenarist Drew Goddard geen flapdrol is in het schrijven van filmscenario’s bewees hij, in kwalitatief oplopende mate, al met World War Z, The Cabin in the Woods en Cloverfield. Regisseur Scott is natuurlijk één van de grootste sci-fi regisseurs aller tijden, maar hier blijft hij wel ‘dichter’ bij de hedendaagse Aarde, zowel letterlijk als figuurlijk. Kudo’s overigens ook voor de muziekkeuze, want ook al komt Major Tom niet voorbij, David Bowie ontbreekt gelukkig/natuurlijk niet op de soundtrack. Daarnaast kun je je mogelijk niet voorstellen dat ABBA bij zo’n film past, maar dat is dus wel het geval.
Cast
Matt Damon lijkt zeer makkelijk in z’n rol ‘gegleden’ te zijn, maar door het ontbreken van eerdergenoemde wanhoop wordt hij nou ook weer niet al te stevig uitgedaagd. Alhoewel er wel één mooie blik zit in het moment dat hij voor het eerst in lange tijd weer direct contact heeft met een ander mens. Daarnaast zit er één shot in waarin Watney erg vermagerd is, maar daarvoor verwacht ik eerder dat hij een body double heeft gebruikt, dan dat hij daarvoor a la Christian Bale (voor The Machinist en The Fighter) maandenlang heeft gevast. De snedigheid van zijn karakter, wat voor meerdere humoristische ‘ontspanningsmomenten’ zorgt, dat past natuurlijk wel goed bij Damon, die in vrijwel elk interview de lachers op z’n hand krijgt. En net als in Insterstellar krijgt Damon ook in deze film gezelschap van Chastain, die ook niet echt uitgedaagd wordt. Maar mogelijk komt dat ook doordat Scott wel degelijk lijkt uit te dragen dat het vooral de samenwerking is tussen crew en achtergeblevenen op Aarde, waardoor zulke grote problemen opgelost kunnen worden. Dat hij daarom juist geen focus wil op één karakter, maar juist de teamprestatie wil laten zien. Iets wat ook de hoop die de film uitstraalt ondersteunt.
Naast Damon en Chastain bestaat de immense cast uit o.a. Jeff – The Newsroom, Dumb and Dumber To – Daniels, Chiwetel – 12 Years a Slave – Ejiofor, Kate – 127 Hours – Mara, Kristen – SNL, The Skeleton Twins, Welcome to Me – Wiig, Sean – “ik ga in elke film dood” – Bean, Sebastian – Captain America – Stan, Mackenzie Davis, Aksel – Headhunters – Hennie en Donald – Community – Glover, terwijl de leukste chemistry bestaat tussen Damons en Michael Peña’s karakter. Deze namedropping heeft deze keer overigens weinig met de kwaliteit van de film te maken, maar meer met m’n verbazing hoe indrukwekkend deze cast is…
Final credits
Het feit dat Scott NASA’s mededeling eerder deze week, dat er in de zomer vloeibaar (pekel)water stroomt op Mars, niet meer in de film heeft kunnen verwerken, dat maakt eigenlijk niet zoveel uit. Thematisch zou het niks toegevoegd hebben en natuurkundig en/of biologisch had het inhoudelijk ook weinig veranderd, omdat hij dan mogelijk pekelwater had moeten destilleren, iets wat op een planeet waar zuurstof weinig ‘inheems’ is ook vrij lastig is.
Gezien Weirs eerdere verhaal (wat ook verfilmd schijnt te worden!) is het niet zo verwonderlijk dat The Martian vooral ook een inspirerende film is geworden, die jonge generaties waarschijnlijk extra ambitieus maakt om het ruimteprogramma een flinke boost te geven. En dat is an sich al genoeg reden om deze film aan iedereen aan te raden natuurlijk. Al was de film met iets meer realisme in de wanhoop die zo’n astronaut moet hebben gevoeld een stuk aangrijpender geworden, en daarmee beter invoelbaar. Maar mogelijk voelde Scott instinctief aan dat het hoopvolle achter deze ruimteverkenning dan mogelijk wat ondermijnd zou worden.
Of dat gevoel juist is, dat mag je mooi zelf bepalen…