Youth (2015)
Waar je bij La grande bellezza nog wel wat ‘moeite’ moest doen om optimaal te kunnen genieten van de grootse (onderliggende) thematiek, daar is Sorrentino’s nieuwste een stuk ’toegankelijker’ en iets directer, en zeker niet alleen vanwege de Engelssprekende hoofdkarakters. De thematiek over verloren (en weer herinnerde?) wijsheden, de verleiding tot cynisme tijdens het ouder worden, maar vooral ook het menselijke onvermogen daarin, wat goed zelfkritisch wordt getoond door vooral Michael Caine’s karakter, dat geeft de film een grotere herkenbaarheid dan Sorrentino’s vorige meesterwerk. Want dat dit wederom een ‘échte Sorrentino’ is, dat voel je al in de manier waarop in de openingsscène Florence and the Machine’s You’ve Got the Love wordt gecoverd. Waarmee Sorrentino mogelijk ook een metafoor biedt voor z’n eigen films, waarin hij zich wel degelijk heeft laten inspireren door masters of cinema als Fellini. Maar in z’n eigen ‘klassiekers’ (want zo voelen de meeste van z’n films ook direct aan) weet hij klassieke elementen wel te koppelen aan zeer verrassend (en vooral ook muzikaal) ‘leenwerk’…
Het verhaal
Fred Ballinger (Caine) komt al 20 jaar in het kuuroord in Zwitserland waar de hele film zich afspeelt. Hij heeft er aardig wat mensen leren kennen, waarvan scenarioschrijver/regisseur Mick Boyle (Harvey Keitel) de meest bevriende lijkt. In tegenstelling tot de gepensioneerde Ballinger – ooit één van de grootste componisten en dirigenten van het land – is Mick nog altijd actief en samen met wat assistent-schrijvers het scenario van z’n nieuwste film aan het afronden. De titel Life’s Last Day lijkt wat triviaal, zeker omdat over de hele film het thema ouder worden/de dood voelbaar is, maar die wordt toch eigenlijk zonder cynisme gebracht. Dat cynisme doet pas z’n intrede als de beoogde hoofdrolspeelster Brenda Morel (Jane Fonda) haar ongezouten mening geeft en Mick met nogal een probleem opzadelt…
Ballingers problemen zijn niet minder ‘lastig’. Z’n dochter Lena (Rachel Weisz) is net gedumpt door Micks zoon Julian (Ed Stoppard) en zoekt eigenlijk wat troost bij haar vader, in elk geval tot aan die scène waarin ze zich lijkt te herinneren dat pa helemaal niet zo’n goed voorbeeld was en mogelijk niet de juiste persoon is om hulp bij te zoeken. Ma is echter niet meer aanwezig, dus ergens moet Lena haar verdriet maar zien te verwerken tussen die twee oudjes en hun geweldige gesprekken, een geïnteresseerde bergbeklimmer met grote baard, een net gearriveerde Miss Universe (Madalina Ghenea) en een Amerikaanse acteur (Paul Dano) die ogenschijnlijk wel wat ‘jonge wijsheid’ lijkt tentoon te spreiden, maar eigenlijk valt hij daar ook wel wat mee door de mand. En dat Lena’s ex inmiddels een relatie heeft met popzangeres Paloma Faith, die een best geweldige en/of creepy versie van haar eigen Can’t Rely on You ten gehore brengt, dat helpt haar gemoedstoestand ook niet erg. En dan heb ik het nog niet gehad over de reden waarom haar ex het uitmaakte, plus het feit dat pa Ballinger een vertegenwoordiger van het Britse koninklijk huis maar af blijft wijzen (de koningin wil dat Ballinger een stuk dirigeert ter ere van haar mans verjaardag), tot het moment dat hij de tot tranen toe ontroerende reden geeft…
Rijkgevuld
Een kenmerk van Sorrentino’s films is dat ze veel ‘voller’ zitten dan je op het eerste gezicht mogelijk denkt. Alhoewel de ‘rijkheid’ in Youth eigenlijk al vanaf het begin overduidelijk is. Waar de een nog altijd rouwt om het verlies van z’n vrouw en eigenlijk graag met rust gelaten wil worden tijdens z’n pensioen, is de ander nog altijd vol vuur om z’n “testament” te maken, om nog altijd te bewijzen dat hij níet te oud is om nog mee te doen in de maatschappij. En waar de een liefde voor z’n vrouw boven z’n passie zet, daar lijkt de ander z’n passie te gebruiken om z’n gebrek aan liefde te verhullen? En Sorrentino weet het verschil tussen de wat meer gereserveerde Britse houding en het meer expressieve Amerikaanse perfect te projecteren op z’n karakters, waarmee hij als buitenstaander wederom een interessante kijk geeft in de (overheersende) Angelsaksische wereld. Iets wat hij in het nog altijd te weinig geziene This Must Be the Place ook al deed. En zo zou ik nog wel even door kunnen gaan, maar mogelijk is dat fijner voor jou om te zien/ontdekken/beleven…
Cast
Michael Caine is één van die acteurs die vrij moeiteloos z’n stijgende leeftijd blijft combineren met bijpassende rollen. De laatste jaren vooral bekend van bijrollen in Chris Nolans Dark Knight-trilogie, met ook bijrollen in Nolans Inception en Interstellar (wat maakt die Nolan veel films ja!), maar in de wat serieuzere films toont hij vooral een combinatie van wijsheid en kwetsbaarheid, iets wat voor z’n rol in Youth perfect is. Harvey Keitel heeft dan wel bijrollen gehad in Wes Andersons Moonrise Kingdom en The Grand Budapest Hotel, maar geheel bij z’n rol in Youth passend lijkt het alsof hij al vrij lang weinig serieuze rollen heeft gehad. Andersons wereld is zo uniek dat je die rollen niet echt mee kunt wegen in dezen, maar Keitel lijkt dus z’n leeftijd iets minder graag te spelen. Dat hij dat hier dan juist met verve doet, dat past dus niet alleen erg goed bij z’n rol als jong-willen-blijvende filmmaker, maar door het contrast met z’n carrière zorgt bijbehorende verrassing voor een extra laag, wat overigens niet de enige reden is dat ik nog wel even na zal blijven denken over zijn rol.
Rachel Weisz is perfect in de rol van afgewezen mooie vrouw, die ineens ontzettend onzeker wordt over haar uiterlijk, iets wat de mooiste vrouwen natuurlijk net zo goed kan overkomen. Paul Dano was dit jaar al geweldig als de jonge Brian Wilson in Love & Mercy, en ook al is de rol die hij hier speelt volgens mij een wat dubieuze (als in: hij klinkt erg wijs voor z’n leeftijd, maar als je goed analyseert wat ie zegt, lijkt het juist allemaal wat naïef, gebakken lucht en/of onwetendheid), precies dat dubieuze past wel bij hem. Jane Fonda is eigenlijk veel te kort in beeld, want haar rol in vooral Micks leven is daar veel te groot voor; iets wat overigens vooral een compliment voor de film is. En naast Madalina Ghenea’s rol als Miss Universe, en eerdergenoemde Paloma Faith, is eigenlijk alleen Alex Macqueens rol nog noemenswaardig, die als vertegenwoordiger van het koningshuis de weinig dankbare taak heeft om de daadwerkelijke ‘eis’ van de koningin als wens aan Ballinger trachten te verkopen…
Final credits
Ik was wat moe toen ik ‘m zag, en ondanks dat vermoeidheid er bij mij vrijwel altijd voor zorgt dat ik makkelijker ‘in’ een verhaal gezogen wordt – wat hier ook het geval was – vrees ik dat ik nog lang niet de volledige rijkheid van de film ‘gezien’ heb. Het fijne daaraan is wel, dat ik Youth dus nog zeker vaker moet zien om alles nog beter in elkaar te laten vallen. Zo’n tweede viewing zie ik overigens zonder enige weerzin tegemoet, want m’n herinnering aan vooral Caine’s en Keitels dialogen en acteerwerk is er één die ik graag zo levendig mogelijk houd.
Sorrentino is volgens mij vrij snel uitgegroeid tot één van de interessantste filmmakers van z’n generatie, met voldoende respect voor z’n voorgangers om daar dan wel van te lenen, maar dat voelt toch nergens als ‘jatwerk’ aan. Eerder als een ietwat hippe maar respectvolle hommage…