Arrival (2016)

Arrival komt in mijn persoonlijke top 5 van het jaar, punt.
Dat ik dat nu al weet komt doordat topregisseur Denis – Incendies, Prisoners, Enemy, Sicario (enkel één-woord-titels in z’n oeuvre?) – Villeneuve aan het eind van z’n film dezelfde conclusie trekt – overigens vanuit een totaal andere invalshoek – als die ik niet lang geleden trok na flink wat ‘spirituele hersenspinsels’. Omdat ik die spinsels zelf ook wel eens raar, vergezocht en mogelijk zelfs wat van-de-pot-gerukt vindt, overigens altijd gericht op het beter begrijpen van hoe wij als mens in elkaar zitten, kun je mogelijk begrijpen waarom deze film zo resoneert bij mij. Iets wat Interstellar heel kort even deed, en Doctor Strange vorige week ook, alhoewel wel wat oppervlakkiger. Dus dat persoonlijke moet je nu mogelijk nóg serieuzer nemen dan normaal. Verwacht dan ook iets wat ik dus ongelooflijk interessant vind, meer in lijn met ‘science-fiction’ films als Moon, Ex Machina en Blade Runner. Inderdaad, dat zijn ook films die de science-fiction puur als context gebruiken (mogelijk om jou sneller uit je conventionele gedachtenpatronen te halen), maar die in werkelijkheid dus iets vertellen over hoe wij als mensen in elkaar steken. Verwacht dus geen Independence Day, want dan kom je waarschijnlijk teleurgesteld de zaal uitgelopen. Een zaal die ik overigens graag snel weer inloop…

Het verhaal
In de openingsscène zien we hoe linguïste Louise Banks (Amy Adams) een dochtertje heeft, deze opvoedt, maar na een gevecht tegen kanker ook weer los moet laten. Dat hakt er natuurlijk gruwelijk in, dus als ze in haar collegezaal ineens erachter komt dat die zo leeg is doordat er over de hele wereld maar liefst twaalf UFO’s zijn ‘geland’, reageert ze ook wat apathisch. Ze gaat naar huis, waar plotseling kolonel Weber (Forest Whitaker) opduikt. Omdat ze niet kunnen communiceren met de buitenlandse bezoekers wordt Louise als taalkundige ingeschakeld, om te kijken of zij iets begrijpt van de geluiden die uit die ruimteschepen komen.

Niet veel later maakt ze kennis met theoretisch fysicus Ian (Jeremy Renner), en voordat ze eigenlijk bekomen zijn van het zien van dat aparte halve ei dat hoog boven de vlaktes in Montana ‘zweeft’, worden ze in pakken gehesen om het ruimteschip in te gaan. Aan hen de taak om contact te leggen en uit te zoeken wat ze hier komen doen. Een taak die nogal onder tijdsdruk staat, want China, Rusland en Soedan lijken de ruimteschepen die boven hun grondgebieden hangen liever zo snel mogelijk met raketten te bestoken, zeker als de eerste communicatie ontcijferd wordt. En terwijl Louise daarin flinke stappen zet, begint ze steeds vaker visioenen van haar dochtertje te krijgen…

Geen zorgen meer
Allereerst ga ik hier zo een ‘spoiler alert‘ plaatsen, want denk niet dat ik hieronder kan uitleggen waarom ik deze ‘film’ zo geweldig vind zonder iets inhoudelijks te zeggen dat ik vooraf gelukkig niet wist. De film, en mogelijk ook het achterliggende verhaal van Ted Chiangs kortverhaal Story of Your Life, komt uiteindelijk tot eenzelfde resolutie als in Interstellar: – SPOILER ALERT – dat tijd niet zo lineair is als wij in onze realiteit ervaren. Alhoewel hier gezegd wordt dat ons besef van tijd mede afhankelijk is van onze manier van communiceren. Eigenlijk wordt gezegd dat enkel het ‘nu’ bestaat, iets wat ik eerder al van Eckart Tolle in The Power of Now las. Het fijne aan die ’theorie’, die ik voor mezelf vertaald heb in dat je dus ook enkel hoeft te ervaren wat er nu op je pad komt (mocht je je ooit iets afvragen inzake een ‘doel’ van ons bestaan hier op deze aardkloot), is dat eigenlijk alle zorgen wegvallen. Deels gesteund door een opvatting uit de wereld van de non-dualiteit – dat vrije wil niet bestaat, wat overigens voorzichtig onderbouwd lijkt te worden door nieuw neurologisch onderzoek – valt ook alle angst en ook hechting weg, wat dan weer resoneert met het boeddhisme. Als in: uit alle rare gedachtekronkels, opvattingen en theorietjes die zich in de loop der jaren in mijn hoofd gevormd hebben, heeft zich iets samengebald wat aan het eind van Arrival dus keihard bevestigd lijkt te worden. Want als tijd niet-lineair verloopt (en alles dus via een multiversum mogelijk allemaal gelijktijdig plaatsvindt of zo?), waarom zou je je dan druk maken over iets wat in een kunstmatige toekomst gebeurt, of nog last hebben van iets wat eerder gebeurd is – EINDE SPOILER ALERT? Ik hoop dat je nu begrijpt waarom dit door mij dus als ongelooflijk ‘fijn’ ervaren werd, want in die gedachtekronkels omarm ik zeer bewust onzekerheid (om ‘open’ te blijven staan), maar om daar dan af en toe iets van bevestiging in te voelen voelt dan toch een beetje als erkenning dat ik niet zo gek ben als waar ik soms wel eens voor vrees. En voordat je je zorgen gaat maken om mijn geestelijke gezondheid: dat hoeft niet hoor, want zie de kop boven deze alinea ;).

Cast & crew
Amy Adams is één van de beste actrices van haar generatie, en het zou me niets verbazen als ze voor deze rol een Oscarnominatie gaat krijgen. Niet dat het direct opvalt hoe goed ze is, maar ze weet heel subtiel die apathie zo te spelen, dat ik mee ging voelen in haar open staan voor alles, hoe ze totaal geen angst voelde voor wat er zou kunnen gebeuren. Als in: het lijkt alsof ze sowieso al vrij weinig hechting voelde, terwijl je gedurende de film haar ongeloof toch wel in iets van hoop ziet veranderen. Renners rol is 100% ondersteunend, en heel veel lijkt hij niet te hebben hoeven doen. Whitaker geeft een karakter, dat normaliter zeer plat wordt neergezet, direct meer diepgang door enkel z’n blik, en dat voedt de gelaagdheid van deze prachtfilm. In de overige rollen viel me enkel Michael Stuhlbarg als CIA-man op, maar ook hij hoefde zich volgens mij niet zeer hard in te spannen.
In hoeverre Villeneuve en scenarist Eric Heisserer iets toegevoegd hebben aan Ted Chiangs verhaal weet ik pas wanneer Sinterklaas mij zijn verhalenbundel komt brengen, maar Heisserers filmografie doet dat niet direct vermoeden. Naast het scenario van Arrival schreef hij namelijk de mislukte remakes van A Nightmare on Elm Street en The Thing, terwijl hij tussendoor het vijfde deel van Final Destination mocht invullen. Villeneuve’s ‘handtekening’ is echter wel duidelijk zichtbaar, want gaan zijn films niet vrijwel altijd over zeer intieme persoonlijke zaken, maar dan gezet tegen zeer grote/heftige gebeurtenissen? Incendies, Sicario in elk geval zeker, en Prisoners eigenlijk ook wel…

Final credits
Als je m’n recensies vaker leest, dan weet je dat ik hou van kleine, persoonlijke, zeer menselijke en herkenbare verhaaltjes, al dan niet in een groter geheel. Ja, dat kan ook in (quatsch-)blockbusters, en hier gebeurt het dus in een film die wel degelijk groots is, maar dus ook zeer intiem. Geweldig passend ook bij m’n soms wat ‘eenzame’ zoektocht door m’n eigen hoofd en al die rare theorieën, want die gaan ook van héél klein tot een opvallende verklaring waarom het universum bijvoorbeeld maar groter en groter en groter wordt. En in een wat cynische theorie wil ik wel eens voorstellen hoe buitenaardse wezens, als ze de aarde ooit bereiken, mogelijk eerst een paar jaar in hun schip moeten blijven, omdat ze niet uit een slappe lach komen omdat wij zo planeetvernietigend dom zijn. Laat er in Arrival nou ook een moment zitten waarin Louise – hoe minzaam ook – uitgelachen lijkt te worden door één van de ‘aliens’. En dat ik me de vraag, waarop die lachende reactie volgde, me niet meer kan herinneren, dat is nóg een reden om deze film snel weer te gaan zien.
Wat een topfilm, if you ask me..!

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt2543164