The Light Between Oceans (2016)
Derek – Blue Valentine, The Place Beyond the Pines – Cianfrance’s nieuwste begint als een prachtig romantisch drama, om over te gaan in prachtige menselijke dramatiek, waar de romantiek uiteindelijk nogal overschaduwd wordt door een dieper menselijk instinct. Net als het prachtig pijnlijke Blue Valentine en het intrigerende The Place Beyond the Pines biedt deze film ook een erg intelligente kijk in rauwe emoties die ons als mens vormen; emoties die juist niet altijd stroken met gangbare ‘beschavingsregels’, en die vanwege hun duisterheid in makkelijkere romantische drama’s vaak vermeden worden.
En dat levert dus een erg mooie film op voor een waarschijnlijk niet al te grote doelgroep, maar het bood tortelduifjes Michael – Shame – Fassbender en Alicia – Ex Machina – Vikander wel hun filmsamenwerkingsdebuut te maken, waarin Vikander misschien nog wel harder schittert dan haar (lucky bastard) boyfriend…
Het verhaal
Ex-militair Tom Sherbourne (Fassbender) toont de definitie van survivals guilt als hij na WO I terugkeert naar Australië, waar hij een baan aanneemt waar de vorige uitvoerder knettergek van werd: vuurtorenwachter op een onbewoond eilandje ergens voor de West-Australische kust: Janus Rock (of kortweg Janus). Als getraumatiseerde oorlogsheld denkt hij de isolatie van die baan te verdienen, als soort boetedoening of zo. In het kustplaatsje waar hij solliciteert vangt ie echter een glimp op van de waarschijnlijk meest begeerde vrijgezelle dame van het dorp: Isabel (Vikander). Als hij de impopulaire baan logischerwijs direct krijgt, vertrekt hij echter alleen naar het eilandje, op minstens een paar uur varen de Indische Oceaan op.
Toch gloort er hoop door een opgestarte correspondentie met Isabel. In goed romantische stijl zijn enkele brieven voldoende om knetterverliefd op elkaar te worden, maar Tom mag geen vrouwen op het eiland ontvangen. Enige optie is om te trouwen, en dat vinden ze beiden natuurlijk totaal geen probleem. Ze zijn ook erg gelukkig samen, resulterend in een scène die de studiobazen liever risicoloos met body doubles of helemaal niet hadden geschoten. Dus speelden Vikander en Fassbender de scène waarin ze heel romantisch z’n snor afscheert zelf.
Opspelende hormonen en biologische klokken verlangen vrij snel een baby, maar na twee miskramen lijkt dat er niet in te zitten. Maar dan spoelt er een roeibootje aan met daarin het dode lichaam van een man en een nog levend baby-meisje. En waar alles in Tom zegt dat hij dit moet rapporteren, neemt Isabels primitieve kinderwens de situatie over, en besluiten ze de baby als hun dochter op te voeden. Alles lijkt pais en vree, totdat langzaam duidelijk wordt wat de rol van die andere grote naam in de cast is: Rachel – The Lobster, The Mummy – Weisz.
Pijnlichaam
Cianfrance maakt dus weer een film over mensen die onverstandige dingen doen, puur omdat hun instincten/mens zijn hen niets anders laten doen. Daarin maakt hij geweldig gebruik van iets wat Eckart Tolle in The Power of Now ‘het pijnlichaam’ noemt: een opeenhoping van oude emotionele pijn, verbonden aan en in stand gehouden door het ego. Waar je ego continu bezig is met afscheiding van iets ‘groters’ – door je bijvoorbeeld de drive te geven de beste, leukste, mooiste, stoerste, lompste, … te worden; oftewel door jezelf af te zetten tegen anderen (zonder die afscheiding heeft het ego namelijk minder ‘nut’) – daar gebruikt je ego die oude pijnen (die eigenlijk alleen in de weg zitten) om jou te laten voelen dat al jouw persoonlijke drama echt wel gerechtvaardigd is, want ‘jij’ bent toch superbelangrijk, en die pijn dus ook. Mogelijk begrijp je nu ook wel dat iets te bewust zijn van al dit soort ‘inzichten’ mij wel eens bang maakt om hier al te ver in te gaan, want is dat drama niet juist ook nodig om prachtige invoelbare ‘kunst’ te maken?
Nu kan ik me voorstellen dat je totaal niet begrijpt waar bovenstaande ineens vandaan komt. Als je echter ‘ziet’ dat Cianfrance speelt met de universele angst van gebroken illusies (concreter gemaakt door het wel of niet lezen van brieven, want Isabel is bang dat dat haar coping-illusie breekt?), dan blijkt wel dat hij zó’n begenadigd kunstenaar is dat hij met dit soort ‘grote’ thema’s speelt. Dus achter dat prachtige gebruik van het pijnlichaam om drama herkenbaar en stevig aan te zetten, daar wil ik ook wel geloven dat Cianfrance zich daar bewust van is. Hij lijkt namelijk een erg goed oog te hebben voor wat ons als mensen beweegt, en ook net zo goed tegenhoudt…
Cast
Om een film als deze boven het interessante/conceptuele uit te laten stijgen is het van groot belang dat het toch herkenbaar gebracht wordt. Daarvoor ligt de grootste verantwoordelijkheid natuurlijk bij de regisseur, maar zonder goede acteurs kan het dan alsnog volledig mis gaan. Gelukkig heeft hij in Oscarwinnares Alicia – The Danish Girl – Vikander een perfecte Isabel gevonden, die mooi verandert van een stralende en ietwat mysterieuze schoonheid naar een wanhopige vrouw. De oerkracht die daarachter zit was voor mij goed invoelbaar, en dat is voor een groot deel zeker haar verdienste. Michael – X-Men: Apocalypse – Fassbender speelt de zeer zelfkritische en bijna zelfkastijdende kerel zeer goed en naturel, maar in zijn blik lijkt altijd al een soort van innerlijke pijn te schuilen. Soms lijkt hij daar amper voor te hoeven acteren, maar waarschijnlijk is dat schijn. Hij is namelijk de ideale acteur voor een rol als taakbewuste man, die duidelijk weet wanneer hij een grens overschrijdt, maar net zo goed uitstraalt dat hij zo’n volgende ‘last’ ook nog wel kan dragen..?
Final credits
Yes, The Light Between Oceans is een prachtige film, waar m’n enige kritiek mogelijk op is dat het vrij duidelijk gezet wordt hoe en wat je moet voelen. Maar Cianfrance doet dat wel met een inzicht in onze psyche die weinigen gegeven is, en dat maakt deze film meer dan interessant. Thematisch gezien duidelijk van dezelfde maker als Blue Valentine (hij heeft duidelijk iets met moeder-kind-relaties), met een veel duidelijkere boodschap dan in The Place Beyond the Pines, en met een acteerstelletje dat tussen het acteren door ook lijkt te laten hoe ze in real life verliefd werden op elkaar.
Conclusie: een erg rustige mooie film, een prachtige tranentrekker, maar toch ook een film die ik zeker niet iedereen aan durf te raden…