Live by Night (2016)
Wat er precies mis is met Live by Night, Ben Afflecks vierde film die hij zelf geregisseerd heeft, vind ik nog wat lastig te duiden, maar het zit hem in een ietwat onbevredigend verhaal en een behoorlijke miscasting, namelijk die van Affleck zelf in de hoofdrol. In slechts één scène vond ik hem redelijk overtuigen als wel-of-niet wannabe gangster, terwijl het verhaal wel volgepropt lijkt met ‘grote’ thema’s als boetedoening, wraak en moraliteit in een amorele wereld. Het onbevredigende aan het verhaal zou nog ‘weggepoetst’ kunnen worden als het verhaal gebaseerd was op een waargebeurde geschiedenis, maar dat is het niet. Al is het scenario wel een adaptatie van een Dennis Lehane-boek, die eerder ook al de boeken schreef waarop toppers als Mystic River, Gone Baby Gone (Afflecks regiedebuut) en Shutter Island gebaseerd waren. Maar het noemen van dat rijtje maakt de teleurstelling die ik voelde na het zien van Live by Night eigenlijk nog wat groter…
Het verhaal
Joe Coughlin (Affleck) heeft als soldaat in de verschrikkelijke Eerste Wereldoorlog gediend en door alle grofheid die hij daar zag besloten nooit meer bevelen van anderen op te volgen. Een sterke propositie als jonge crimineel, want samen met z’n maatjes pleegt hij steeds gewelddadiger overvallen in de roerige jaren 20 van de vorige eeuw. Als hij echter verliefd wordt op de verkeerde dame (Sienna Miller) en na een overval een aantal agenten doet verongelukken lijkt het echter gedaan met Joe: de criminele baas Albert White (Matthew Maher) heeft door dat Joe z’n liefje op de verkeerde plekken aait, en na een gruwelijke (maar gevolgloze?) trap in z’n edele delen wordt hij net op tijd ‘gered’ door z’n vader (Brendan Gleeson), die als politiechef en dus vader van een opkomend crimineel voor wat grijsheid in het verhaal zorgt.
Als Joe even later voldoende hersteld is, wordt hij door de Italiaanse maffia naar Florida gestuurd, om daar de toelevering van rum te waarborgen. Het is namelijk de periode van de drooglegging, en zoiets biedt stoere criminelen natuurlijk dé kans om furore te maken. In Florida wordt al snel een deal beklonken met de Cubanen, waaronder de prachtige Graciela (Zoe Saldana), en zij lijkt Joe ook vrij makkelijk z’n vorige liefje te doen vergeten. Maar lukt het Joe, om tegen de wensen van bijvoorbeeld de lokale KKK-afdeling en z’n oude nemesis in z’n ongewilde Italiaanse partners tevreden te houden, waarbij hij ook nog moet zien te dealen met het net-niet-corrupte pragmatisme van lokale sheriff Figgis (Chris Cooper)..?
‘Plotvol’ maar onbevredigend…
Zoals je ziet: het verhaal zit vól met plot-ingrediënten, die gezamenlijk een zeer rijke film op (moesten) leveren. Nu is de film zeker vermakelijk genoeg hoor, zeker ook omdat vanwege de hoge production value (geweldig al die oude auto’s, pakken, e.d.; zie still hierboven), maar als je een topfilm verwacht, dan zul je waarschijnlijk ook teleurgesteld raken. Ik denk echter dat de grootste fout van de film, die waarschijnlijk voor ongeveer de helft verantwoordelijk is voor waarom deze film niet echt werkt, is dat Affleck zichzelf als hoofdrolspeler heeft gecast. Waar hij in bijvoorbeeld The Accountant wel een mysterieuze ‘bad guy‘ wist neer te zetten, daar lijkt hij voor een wat meer reguliere gangsterrol niet echt geschikt, if you ask me. En als je Affleck dan niet kunt accepteren in die rol, dan blijft dat continu je hoed op houden in gezelschap ook een wat irritante eigenschap, iets waar ik bij een betere castingkeuze waarschijnlijk helemaal niet over gevallen zou zijn. Daarbij is het verhaal dus níet gebaseerd op een waargebeurd verhaal, want eigenlijk zou dat het enige ‘excuus’ zijn dat het verhaal niet echt een bevredigende ontwikkeling doormaakt. Als het dan een intense karakterstudie van een ‘grijze gangster’ zou zijn (“Joe was once a good man” prijkt op de poster), dan had dat de film makkelijk kunnen redden, maar nu trok de film me lang niet genoeg mee om écht geïnteresseerd te zijn in z’n verhaal. En dat is deels de fout van een ongeloofwaardige casting, maar daarmee zou ik voorbij gaan aan het scenario, dat gewoon ook niet sterk genoeg is. Ondanks dat er dus wel degelijk wordt gespeeld met grotere thema’s als zonde, wraak en boetedoening (letterlijk zelfs).
Cast & crew
Zo vond ik Chris Messina, in de rol van Joe’s rechterhand, die rol veel geloofwaardiger neerzetten dan Affleck zijn ook wat dubieuze rol. Sienna Miller mocht wel wat van haar talent laten zien, waar Zoe Saldana’s rol toch ietwat gedwee is voor een vrouw met Caraïbisch bloed. Elle Fannings rol is interessant, maar in haar rol voel je vooral de teleurstelling van een grootse maar mislukte thematiek. Chris Cooper is en blijft een zeer begenadigd acteur, en het is erg duidelijk wat zijn rol in het verhaal is, maar hij heeft dezelfde ‘last’ als Fanning. Degene die overigens het beste in z’n rol past, wat waarschijnlijk overigens totaal niet relaxed is voor hemzelf, is Matthew Maher. Hij is geweldig getypecast als redneck, en in zo’n ‘inbred‘-rol is hij onovertroffen. Dat maakt z’n rol goed kwaadmakend, maar ik kan me ook voorstellen dat hij zelf toch wel een iets breder oeuvre ambieert. Als laatste deed Robert Glenister als Albert White, Coughlins ‘hoofd-tegenstander’, me qua uiterlijk aan zo’n over-the-top slechterik denken die bijna karikaturaal werd. Ik snap het randje wel waarop Affleck met hem wil balanceren, en dat werkt voor een groot deel ook wel, maar ik wilde zojuist bijna “à la Dick Tracy” typen. Al dat zou wel een te grote declassering zijn.
Lehane schreef dus de romans waarop Mystic River, Gone Baby Gone en Shutter Island gebaseerd zijn, maar hij schreef eerder ook het scenario – op basis van z’n eigen kortverhaal overigens – van Michaël Roskamps Amerikaanse debuut The Drop. Ik denk toch dat z’n koppeling aan historische feiten iets teveel de indruk wil wekken dat het een ‘belangrijk’ verhaal is dat hij wil vertellen, en mogelijk kun je best wel een grootse metafoor vinden in hoe de onder- en bovenwereld op onverwachte wijzen met elkaar verweven zijn, maar dan moet je gaan zoeken naar iets waar ik me door de film niet tot uitgedaagd voelde worden.
Final credits
Ja, mogelijk was dit wel een aardig idee voor een strakke TV-serie van een aflevering of acht tot tien geweest, waarin de onderliggende motivaties iets meer ruimte/tijd hadden gekregen om voelbaar/inleefbaar te worden. Had daar dan een stoerder acteur in de hoofdrol voor gecast (Oscar Isaac zou geschikt zijn, alhoewel hij zo’n rol al geweldig speelde in A Most Violent Year), en nog een paar schrijvers naar de thematiek en het verhaal laten kijken, en dan was het mogelijk wél geworden waar Affleck op hoopte. Nu is het een vermakelijke film, die op een lome avond mogelijk best vermakelijk escapisme biedt, maar in een periode dat grote Oscarfilms worden uitgebracht – en ik dus onbewust ook kritischer word – zie je de flaws in zo’n film mogelijk té duidelijk…