Paterson (2016)
Fijn hoe Jim Jarmusch een verhaal over een dichter gebruikt om zelf een soort ‘film-gedicht’ te maken, compleet met een Shakespeareaans-achtige resolutie. En dat klinkt dan misschien direct wat hoogdravend, maar Jarmusch’ films gaan juist altijd over ontzettend herkenbare mensen, misschien wel zoals jij en ik. In Paterson zie je namelijk hoe een buschauffeur al dagdromend en z’n omgeving analyserend z’n rustige en gestructureerde leven omzet in poëzie, en dat werkt volgens mij nóg beter door de geweldige casting van Adam Driver.
Wat een heerlijke droomfilm, die voor een groot deel van het publiek waarschijnlijk te traag en niet-conventioneel is, vrees ik. Voor cinemaliefhebbers en Jarmusch-fans echter een heerlijk nieuw hoofdstuk aan een weinig-overtroffen oeuvre, if you ask me…
Het verhaal
Paterson (Driver) is dus buschauffeur in het stadje Paterson, New Jersey (de derde stad van die staat). We zien een week in zijn leven als chauffeur, waarin hij talrijke opvallende verhalen opvangt van z’n passagiers. Maar we zien hem ook dagelijks ruim op tijd voor z’n werk en zonder wekker wakker worden naast z’n heerlijke vriendin Laura (Golshifteh – Poulet aux prunes, Rosewater, Pirates of the Caribbean: Dead Men Tell No Tales – Farahani), met wie hij samenwoont met bulldog Marvin. Al snel blijkt dat zijn dagen een redelijk strak schema volgen, een beetje zoals z’n werk als chauffeur.
Eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik wel even moest wennen aan Jarmusch’ voortkabbelende vertelstijl, waardoor ik vooral de eerste helft van de film m’n lichte onrust omzette in een soort spanning/verwachting dat er elk moment iets kón gebeuren. Maar het gaat Jarmusch niet om spektakel of aandrachttrekkerij; hij vertelt een verhaal over een normaal persoon die wat zoekende is, bijvoorbeeld in hoeverre hij z’n passie moet nastreven, maar ook hoe hij in z’n relatie staat. Terwijl ik dit typ voel ik direct al dat ik wil melden dat ik hiermee dus geen ‘grootse’ verwachtingen wil scheppen, althans niet qua dramatisering. Het gaat Jarmusch om de subtiele ontwikkeling van z’n karakters, maar dan zó menselijk dat je soms het gevoel krijgt dat er helemaal niks gebeurt. Een beetje zoals het echte leven. En mogelijk doordat Jarmusch je wat in een droomtoestand weet te krijgen/sussen, voelt het mooie einde ineens prachtig aan, waarschijnlijk doordat jij als kijker Paterson en z’n vriendin dan ook al lang in je hart hebt gesloten…
Poëtisch
Ik ken weinig regisseurs die zoiets überhaupt durven, het risico lopen dat mensen die niet direct op hun drama- of spektakel-wenken bediend worden af te schrikken. Maar Jarmusch is zo authentiek én getalenteerd, dat hij zich daar gelukkig niks van aantrekt. En je kunt zoiets wel durven, zonder talent kan dat ook finaal mis gaan. Op één of andere manier greep de film me echter steeds steviger vast (nogmaals: ik wil geen enkele ‘vette’ verwachting wekken hier hè), om uiteindelijk op een hele aardse, simpele manier Shakespeare’s beroemdste Hamlet-tekst als thema te tonen. Want heeft Jarmusch niet gewoon een film gemaakt die je keihard “Ja!” laat zeggen tegen het leven, hoe ‘normaal’ dat leven ook is? Dat je in alle hoeken van de mensheid schoonheid kunt vinden, waarin het contrast met z’n alles-proberende vriendin (hoeveel dromen heeft zij wel niet?) mooi subtiel is, onderstreept door Jarmusch’ signature gebruik van zwart-wit kleuren in alles wat zij uitvoert? En dat het hoofdkarakter naar z’n woonplaats vernoemd is, wil Jarmusch daarmee iets zeggen over dat ‘geluk’ (deels/vooral?) te vinden is als je in harmonie bent met je omgeving?
Cast
Driver kennen meiden van de tv-serie Girls, maar hij heeft inmiddels al een ontzettend divers oeuvre opgebouwd. Het grote publiek zal hem vooral kennen als Kylo Ren in Star Wars: The Force Awakens, maar hij schitterde ook al in prachtige films als Frances Ha, Inside Llewyn Davis, While We’re Young en Midnight Special, terwijl vandaag (9 februari 2017) ook Martin Scorsese’s Silence in de bioscoop gaat draaien, waarin hij ook één van de drie hoofdrollen vervult. Hier draagt hij misschien wel voor het eerst echt een hele film, en dat lijkt met net zo’n gemak te gaan als waarmee Jarmusch de film natuurlijk aan laat voelen. Het past allemaal zo goed dat hij werkelijk perfect gecast is in deze rol.
Farahani is in het verleden vooral gecast vanwege haar Midden-Oosten-achtergrond. Geboren in Teheran zou ze onder Trumps gewenste maar debiele immigratiebeleid deze film dus nooit gemaakt kunnen hebben, en alleen daarom al vind ik dat die vastgoedsjacheraar afgezet zou moeten worden, maar dat even terzijde. Farahani speelt iemand waarvan je als vriendje niet door hebt of ze nou dromerig is en wél 100% voor jou gaat, of dat er in dat hoofd toch hele andere zaken gebeuren dan je op het eerste gezicht denkt. En dat werkt wel goed inzake het meevoelen met Paterson. Verder bevat de film enkel minder- tot zelfs totaal onbekende acteurs, met uitzondering van een zeer mooie scène met rapper Method Man.
Final credits
Zoals de film oproept om “JAAA..!” tegen het leven te roepen, roep ik graag “JAAAAAAAAAA!” tegen deze mooie film. Ik vind het best jammer dat ik sommige mensen moet ‘waarschuwen’ dat de film zo rustig is, want ook al moest ik daar zelf in het begin ook heel even aan wennen, ik kan verder eigenlijk geen enkele negatieve kritiek vinden in m’n beleving van wederom een Jarmusch-parel.
Gaat dat zien..!
Thank you for this