Swiss Army Man (2016)
Alleen al vanwege het feit dat de makers van Swiss Army Man weg kunnen komen met waarschijnlijk de grootste quatsch die je ooit in een film kunt zien, dat zal voor velen al genoeg reden zijn om geïnteresseerd te zijn in deze film met Paul Dano en (een dode!) Daniel Radcliffe. Dat ze daarmee wegkomen komt deels door Dano’s spel, maar vooral doordat ze onder alle quatsch wel een mooi klein verhaaltje vertellen, wat ook dagen later nog intrigeert. Het regisseursduo dat opereert onder de naam Daniels (bestaande uit Dan Kwan en Daniel Scheinert) brak in 2014 door met een videoclip die inmiddels bijna 700 miljoen (!!) keer is bekeken: Turn Down for What. Daarin zag je al behoorlijk wat van hun gekte (en obsessie met ‘wilde penissen’), die ze in Swiss Army Man volledig los mogen laten. Maar uiteindelijk dus wel ingekaderd in een serieuzer verhaaltje…
Het verhaal
Als ik ooit de willing suspension of disbelief moet aanhalen, dan is dat wel bij deze film. Want om uiteindelijk bij de ‘boodschap’ van de makers te komen moet je namelijk door zo’n grote hoeveelheid ongelooflijke quatsch, dat je dat ongeloof van je écht wel opzij moet willen zetten. Het verhaal gaat namelijk over Hank (Dano), een nogal depressieve drenkeling die op een onbewoond eiland gestrand lijkt (ikzelf wist vooraf overigens NIKS over deze film, wat zeker een aanrader is). In een korte intromontage zien we hoe hij alsmaar wanhopiger wordt, en net als hij zich op wil knopen ziet hij dat er een lichaam is aangespoeld op het strand. Als dat lijk (Radcliffe) echter dood blijkt, is Hanks hoop op redding weer verkeken en trekt hij de strop weer strakker om z’n nek. Maar dan begint het rottende lijk scheten te laten. En niet zo’n beetje.
En dan begint het quatsch-avontuur. Hank komt er namelijk al snel achter dat dit lijk, dat hij later “Manny” zal noemen, wel meer ‘kan’ dan enkel een niet-aflatende hoeveelheid scheten laten. Al snel doopt hij hem Swiss Army Man (als Engelse variant op de Zwitserse zakmes waar je alles mee kunt), want het lijk is werkelijk multi-inzetbaar. Al snel komen we er echter achter, zeker ook vanwege het zelfbewuste karakter van Hank zelf, dat die inzetbaarheid mogelijk ook wel een manier van Hanks geest is om om te kunnen gaan met eenzaamheid en of waanzin. Dat Sammy’s ‘communiceren’ vooral tot doel heeft om Hank met z’n demonen in het reine te laten komen. Want dáár zit het echte verhaal van Swiss Army Man, al zullen velen deze film enkel herinneren vanwege bijvoorbeeld die nogal onconventionele jetski…
Geniaal origineel
Waar ik onlangs in m’n recensie van Baby Driver wat vertelde over het niet-zo-originele van dat verhaal, daar zul je niet vaak een film hebben gezien met een originaliteit als deze. Op de poster las ik: “You’ve never seen a movie like this. Yeah, you’ve heard that a million times, but this time it’s true.“, en daar kan ik me voor 100% bij aansluiten. Nu zijn er echt wel meer films die op een vergelijkbare manier met waanzin omgaan hoor, maar daarvoor zul je toch wel flink op zoek moeten op minder-conventionele sites of in één of andere cultcorner ergens (als die nog bestaan). Wat ik eigenlijk vooral en alleen wil zeggen: Swiss Army Man toont vrij ultiem hoe je met een juiste essentie (of “boodschap”) de allergrootste bullshit functioneel kunt inzetten in een film. Dat ze daarin geslaagd zijn, dat zal de ‘serieuzere’ filmkijker sowieso al geïnteresseerd genoeg maken, toch? En hadden videotheken nog bestaan, dan hadden we hierover – wel met een select groepje, verwacht ik – ook dagen- zo niet wekenlang door kunnen puzzelen. Want ook voor ‘plotpuzzelaars’ biedt de film voldoende uitdagingen.
Cast & crew
Door z’n uiterlijk wordt Dano logischerwijs vaak gecast als drol/nerd/loser, maar dat soort rollen heeft ie dan ook wel geperfectioneerd. Koppel dat aan een ogenschijnlijk behoorlijke mate aan intelligentie, en je hebt een aardig winnende combinatie. Dat hij daarbij ook nog kan zingen bewees hij al in de prachtige Brian Wilson-biopic Love & Mercy, al zit z’n gekte in deze film ook wel door z’n zang heen verweven. Toen ik gisteravond de soundtrack liet horen aan een vriend van me, die totaal unaware was van het bestaan van deze (en andere) film(s), kwam ik er ook meteen achter dat ook de soundtrack nogal ‘apart’ is. Maar ja, als je de film gezien hebt, dan vallen al die rare dromerige songs en teksten wél op hun plaats.
Ik vraag me overigens wel af hoe hard en lang Daniel Radcliffe heeft moeten lachen toen hij over het Sammy-‘karakter’ hoorde. En hoe groot is de uitdaging om een lijk te spelen, dat in de letterlijk zieke geest van iemand anders tot leven lijkt te komen? Ik zou graag de blooper reel van deze film zien, want ik kan me voorstellen dat meer dan de helft van de foutieve takes door in de lach schietende acteurs kwam. Maar Radcliffe grijpt de uitdaging met beide handen vol aan en zet een rol neer die eigenlijk veel memorabeler is dan die van een tovenaarsleerling…
Dan(iel) Kwan en Daniel Scheinert regisseerden én schreven deze film, dus zij verdienen alle krediet voor de raarheid van deze film. Na flink wat kortfilms en dus die opvallende videoclip van DJ Snake en Lil Jon is dit hun speelfilmdebuut. Qua weirdness komt alleen Quentin Dupieux nu als mogelijke vergelijking in me op, die met Rubber, Wrong en Réalité lange tijd de titel van koning van goed absurdisme droeg. Maar volgens mij zijn er bij dezen nieuwe koningen opgestaan…
Final credits
Ik moest aan het eind van de aftiteling nog hardop lachen toen ik de standaard juridische zin “The characters in this motion picture are fictitious and any similarity…” voorbij zag komen. “Ja, duh..!!?“, hoorde ik mezelf al lachend denken, “Zulke van de pot gerukte karakters zijn uniek!”
Maar toch voelde ik aan het eind van de film dus wel wat de makers wilde zeggen, en viel zelfs die allergrootste-door-mij-in-film-geziene-quatsch ineens wél op z’n plek, en nestelde deze film zich nog dieper in mijn top van meest opvallende films die ik in tijden zag. Wát een aanrader voor mensen die open staan voor wat raars… :)