American Made (2017)
Eigenlijk een best belangrijke film, omdat het toont hoe de CIA en de Amerikaanse overheid in de afgelopen eeuw de wereld hebben ge-/misvormd door foute regimes, kartels en andere schavuiten te steunen. Voornamelijk om het ‘communistische gevaar’ tegen te houden, maar mogelijk was dat ook ‘slechts’ een PR-vermomming van iets nóg platters: flinke winsten voor iets waar voormalig president Eisenhouwer zelf ooit voor waarschuwde: het almachtige military industrial complex. Nu is American Made toch ook vooral een snelle actiefilm hoor, gezet tegen de strapatsen van Oliver North en Ronald Reagan begin jaren 80, waarbij de grote rol van de CIA in de opkomst van één van de machtigste drugskartels ooit duidelijk wordt. Met een perfect passende Tom Cruise in de (waargebeurde!) hoofdrol…
Het verhaal
Barry Seal (Cruise) is burgerluchtvaartpiloot bij TWA en gelukkig getrouwd met de prachtige Lucy (Sarah – 21 & Over – Wright). In z’n werk is ie echter niet zo gelukkig, dus als de wat geniepige CIA agent Schafer (Domhnall Gleeson) zijn hulp inroept in het bevoorraden van de Sandinisten in Nicaragua en daar flink wat geld en avontuur tegenover stelt, is Barry vrij snel om. Nu blijkt al snel dat die communistische Sandinisten helemaal niet zo happig zijn om de geleverde wapens te gebruiken, maar ze zijn wel erg goed in het smokkelen van cocaïne. En laat het opkomende Medellín-kartel, met een initieel wat teruggetrokken Pablo Escobar, die wapens nou graag verwelkomen én over een enorme hoeveelheid cocaïne beschikken, waardoor er een handig driehoekshandeltje ontstaat.
Met hulp van de CIA weet Seal zo’n beetje elk ander drieletterig Amerikaans agentschap in de luren te leggen, en het duurt dan ook niet heel lang voordat hij meer dan letterlijk zwemt in het geld. Z’n vrouw is initieel wat pissig dat hij niet meer de zekerheid van die TWA-baan heeft, maar zonder verdere uitleg zwicht ze ook direct voor alle mogelijke luxe. Als de werkelijkheid echter lichtjes doorsijpelt via de onwetende of deels wegkijkende media en Oliver North in opspraak raakt (ja, de Iran-Contra-affaire heeft hier ook mee te maken, waarin de contra’s eerdergenoemde Sandinisten waren), lijkt Seal ineens afgeserveerd te worden door de CIA. Behoorlijk lullig voor hem, want dan kan hij dus niet meer voldoen aan Escobars (en Ochoa’s) wensen, waarmee hij direct een gevaar voor dat toch al gruwelijk paranoïde kartel is geworden…
Smooth en licht cynical sailing
De film loopt heerlijk – al had ik halverwege een lichte ‘interessedip’, mogelijk vanwege een niet al te duidelijk neergezette structuur – en bevat ook genoeg ‘progressief’ cynisme inzake de dubieuze rol van de Amerikaanse overheid op geopolitiek niveau. Velen geloven nog altijd vrij makkelijk de door overheden geboden ‘waarheid’, maar je voelt in American Made bij vlaagjes wel eenzelfde scherpte als in films als Syriana en Sicario. Met als culminatie de manier waarop Seals relaas over hoe geweldig hij Amerika vindt wordt afgebroken. Maar, mede gevoed door m’n diepgevoelde teleurstelling dat de cynische waarheid over Amerika’s rol in de wereld zo overduidelijk wordt gemist door zovele westerlingen, had ie voor mij wel wat meer een ‘punch‘ mogen hebben. Iets van een dik dramatische climax waar naar toe gewerkt wordt en waardoor de scherpe boodschap véél beter aankomt. Nu zit ik met het gevoel dat de film een beetje eenzelfde avonturenfilm als Mel Gibsons wat vergelijkbare Air America is (over drugshandel door Amerikaanse piloten tijdens de Vietnam-oorlog), die vet is om te kijken, maar die je ook niet echt zal aanzetten tot een revolutie. Iets wat in mijn ogen wel bijna zou mogen/moeten, als je écht beseft hoe rot al die overheidsinstanties de wereld trachten te sturen.
Cast & crew
Bij een rol van avontuurlijke piloot met een kwajongensachtige blik denkt 99% van de casting directors natuurlijk meteen aan Tom Cruise. Goed dat ze dat hier ook deden, want ik kan weinigen voorstellen die dat net zo goed zouden kunnen. Als fan van The Walking Dead zou ik Jeffrey Dean Morgan wel in zo’n rol kunnen zien, alhoewel Cruise’ gebrekkige lengte wel licht functioneel was in z’n rol. Gleeson is een erg goed acteur met al een ontzettend jaloersmakend oeuvre (denk aan o.a. Frank, Ex Machina, The Revenant en Star Wars: The Force Awakens), maar ik vind z’n Amerikaanse accent nog altijd iets te aangeleerd klinken. Sarah Wright werd al ooit enkel vanwege haar looks gebruikt in 21 & Over, maar zet hier wel een heerlijke all American girl neer, iets wat mogelijk niet ver van haar Arkansas-roots af zal liggen. Maar de opvallendste rol is mogelijk die voor haar broer JB, gespeeld door Caleb – Get Out – Landry Jones. Z’n perfecte white trash-kop wordt door David Lynch vrijwel vergelijkbaar gebruikt in één van de redenen waarom ik de laatste maanden zo weinig films kijk: Twin Peaks The Return (a.k.a. seizoen 3), en ik denk dat ie wel een goede make-up artist nodig heeft om van die typcasting af te komen. Hij maakte z’n debuut overigens ooit in No Country for Old Men.
Amerian Made is geregisseerd door Doug Liman. Hij maakte natuurlijk eerder al Mr. and Mrs. Smith en The Bourne Identity, dus dat zulke actie deze native New Yorker weinig moeite lijkt te kosten, dat is niet zo verwonderlijk. Ook weet hij een lekker tempo te hanteren, waarbij hij natuurlijk wel afhankelijk was van het scenario. En dat is weer geschreven door iemand met de geweldige naam Gary Spinelli. Opvallend is dat zijn enige eerdere schrijfcredit die voor een Dolph Lundgren-film uit 2012 is, al is hij nu ook door Liman meegenomen naar diens volgende project: Chaos Walking, een dystopische film over een wereld van enkel mannen, mede geschreven door een persoonlijk held: Charlie – Synecdoche, New York, Anomalisa – Kaufman.
Final credits
Ja, zeker belangrijk vanwege die nog altijd niet bekend genoege Amerikaanse bemoeienis-boodschap, maar ook als je dat geen bal interesseert (zoals dat velen weinig lijkt te interesseren), dan is American Made ook gewoon een lekkere vette actiefilm met mooie beelden en een lekker tempo, waarbij je aan het eind nogmaals verbaasd zult zijn als duidelijk wordt dat al die karakters dus zo’n beetje echt (hebben) bestaan.
Tom Cruise in een actiefilm is nog altijd een bijna gegarandeerd succes, en ik verwacht dat velen ook hier wel van zullen genieten, mede omdat het ook gewoon een ontzettend vet waargebeurd verhaal is natuurlijk. Al had ie voor mij dus wel wat scherper gemogen. En ik weet dat ik dat van zo’n 98% van hedendaagse films vind, maar in dit geval beïnvloedde die onvoldoende scherpte m’n beleving toch wel degelijk…