Kimi no na wa. (a.k.a. Your Name – 2016)
Deze meest succesvolle anime ooit biedt zulke mooie beelden dat je af en toe naar gelaagde en bewegende schilderijen denkt te kijken. Daarnaast zitten er mooie Shinto-wijsheden in en biedt de film een fantastische fantasie die alsmaar grootser wordt door de verschillende onthullingen. Nu zie ik zelf inmiddels ook het ‘gevaar’ van geloven in zulke fantasieën, maar deze film toont ook een wat ongekend ‘zelfvertrouwen’: populaire en zelfverzekerde cultuur die niet uit Hollywood komt. En misschien is dit wel een (logische?) evolutionaire stap voor de wat striktere en collectivistische Japanse F-cultuur? Mogelijk één van de redenen waarom dit dé film van het jaar was in Japan in 2016. Al had ik ook wel even het gevoel naar een gedeeltelijke remake van The Lake House (met Sandra Bullock en Keanu Reeves) te kijken…
Het verhaal
Primair gericht op een (commercieel?) Japans publiek begint de film al met een soort van montage op een liedje van de Radwimps, één van Japans populairste rockbands. De hoofdkarakters Taki en Mitsuha worden geïntroduceerd, en vrijwel direct voel je dat er iets mis en/of gelinkt is aan/tussen hen. Hij is een wat schuchtere scholier in Tokio, terwijl zij met haar zusje op het platteland woont bij oma. Ze hebben beiden echter af en toe ‘afwezige’ dagen, en wat blijkt: hun geest/ziel/bewustzijn wisselt vrij willekeurig van (elkaars) lichaam. Soms zit Taki dus ineens in Mitsuha’s lichaam, en omgekeerd. Dat levert een paar leuke en verrassende scènes op, juist doordat die reguliere Japanse ingetogenheid direct verdwijnt als je Taki als Mitsuha wakker ziet worden en hij/zij direct haar borsten betast (en zij/hij omgekeerd tussen z’n benen grijpt). Dit is een ‘seksuele vrijheid’ die volgens mij juist zo onderdrukt wordt in Japan dat ze dat moeten ‘compenseren’ met grove manga-verkrachtingen, maar dat even terzijde. Wat ik hiermee wil zeggen: het viel me op dat de film hierin dus wat vrijer is dan ik gewend ben.
Taki en Mitsuha krijgen op een gegeven moment wel door dat ze beter kunnen samenwerken, en de manier waarop ze via notities op hun telefoon met elkaar communiceren doet dus nogal aan die film met Bullock en Reeves denken (ook schetsen beide mannelijke hoofdrolspelers nogal graag en vakkundig, iets wat in deze film plottechnisch een grote rol heeft). Daarbij is de manier waarop regisseur Makoto Shinkai de film geëdit heeft af en toe erg ingenieus, waardoor ik ook even een heerlijk Memento-gevoel kreeg. Qua verhaal word je daarna nog een aantal keren flink verrast (mogelijk zit de film wel té enthousiast vol?), wat uiteindelijk tot iets ontzettend mooi magisch en mystieks leidt, dat gelukkig net niet ‘kitsch’ wordt.
Pijnlichaam-drama
Dat is ook waarom ik het hierboven over een ‘gevaar’ had. Ik merk zelf namelijk altijd, dat ik in emotioneel heftige momenten (zoals bij een verbroken relatie of een sterfgeval dichtbij) het allermooiste drama kan schrijven. Ergens wil ik me dan dus megaheftig uiten, wat direct ook een soort van bevestiging naar mezelf toe is hoe zielig ik wel niet ben op dat moment. Lange tijd heb ik dat moeilijker kunnen verwoorden, totdat ik in Eckart Tolle’s boeken las hoe je ego die pijn juist grootser wil maken, precies zodat jij je speciaal voelt. Want het is toch ongelooflijk onrechtvaardig en zielig dat jíj gekwetst wordt..!?!
Verhalen die zo ongelooflijk en magisch-realistisch mooi zijn als deze (en zoals ik al typte: het neigt naar kitsch, wat het gelukkig (net) niet is) roepen bij mij dus inmiddels ook altijd de gedachte op: “Wauw, daar heeft iemand wat pijn weg moeten schrijven zeg!” Maar ergens zit er in dat ‘zwelgen’ in je eigen drama ook een groot deel onnodig lijden, en dat is het gevaar dat ik bedoel.
Post-Miyazaki shintoïsme
Nu kan die vorige alinea voor jou puur abracadabra zijn, dus laat ik terugkeren naar het feit dat Your Name aantoont dat fans van handgetekende animatie niet hoeven te vrezen dat na het pension van Miyazaki (van Studio Gibli) deze techniek verloren is gegaan, want wat zag het er af en toe echt práchtig uit zeg! Okay, een paar wat slechter uit de verf gekomen autoruiten vielen me ook op, maar overal gezien is dit één groot visueel feest. Dat er ook nog een flinke komeet aan de hemel verschijnt zag je al op de poster, maar dat zorgt voor nog meer kleurenprachtmogelijkheden. Daarnaast krijgen we als kijkers een paar mooie Shinto-wijsheden voorgeschoteld van oma. De film is ook volledig doorspekt met shintoïsme, wat overigens kan betekenen dat je als westerling ook wel iets behoorlijk ‘sprookjesachtigs’ moet accepteren/disbelieven. De Memento-link ontstond trouwens doordat je op een gegeven moment door krijgt dat de verhaallijnen toch wel wat anders lopen dan je verwachtte. En over die The Lake House-link nog even dit: dat blijkt dus een remake te zijn van het Koreaanse Siworae (a.k.a. Il Mare), en de vergelijking gaat ook lang niet helemaal op, omdat Your Name heel wat meer mystieke elementen bevat. En in die mystiek zitten heel wat mooie onderwerpen, maar misschien wel iets teveel? Als in: richting het einde wordt er wel wat ‘gestapeld’ qua climaxen…
Crew
Toen ik zojuist las dat regisseur en scenarist Shinkai ook de roman heeft geschreven waarop de film gebaseerd is, toen vielen er ook wel wat puzzelstukjes in elkaar. Dat dit een boekverfilming is, dat komt namelijk niet als verrassing. Zeker gezien de hoeveelheid inner voices, die nodig zijn om het verhaal voort te stuwen. Dat is in boeken natuurlijk gemeengoed, maar in films niet altijd onomstreden. Maar nogmaals: de film is bijna perfect in z’n schoonheid. Misschien iets té perfect, maar eigenlijk moet ik niet zeuren. Zeker ook omdat richting het einde toe een geloofwaardige ‘mooie’ climax onmogelijk lijkt, maar als je meegaat/gelooft in wat er gezegd wordt over dromen en die twilight zone tussen dag en nacht en tussen wakker zijn en slapen, dan blijkt alles mogelijk. Een heerlijke en rijke fantasie, die bij vlagen voor mij misschien iets té ‘rijk’ was, of heb ik als westerling gewoon te weinig weet van het shintoïsme?
Final credits
Als je houdt van fantastisch verzonnen verhalen, die we allen (kunnen) creëren om de wereld en onze gedachten en emoties daarin te ‘verzekeren’, definiëren, vorm te geven en/of ‘vastklampbaar’ te maken, dan is dit één van jouw films van het jaar. En ik herken zo’n heftig fantastische verliefdheid wel, die zó hemels aanvoelt dat je het gevoel krijgt dat het hele universum daar eeuwenlang aan gewerkt heeft. Dat is de grote kracht van deze film. Maar als iemand die een groot deel van z’n relationele leven los moest zien te komen van dit soort ’te perfecte’ visies op liefde, zag ik dus ook wel iets van ‘gevaar’. De film maakte echter ook wel zoveel indruk, dat ik de aflevering van Stranger Things, die ik daarna zag, in m’n herinnering al wat gemengd heb. Als in: qua mystiek zitten er ook wel wat lichte links met die populaire serie. En dat deze film ook in Amerika de meest opbrengende anime aller tijden is, dat zal wel de reden zijn dat J.J. Abrams de rechten al heeft vastgelegd voor een eventuele Amerikaanse remake…