The Killing of a Sacred Deer (2017)
Ik neem aan dat de werktitel voor de eerste Amerikaans( geproduceerd)e film van Yorgos Lanthimos iets als “karma truly is a bitch” is geweest, want voor z’n minst Griekse film kiest ie wel voor een thema dat nogal vrij klassiek Grieks tragisch is. Koppel dat aan de ongemakkelijke en/of onconventionele vertelvorm, aangezet door vrij emotieloos acteerwerk van enkele topacteurs, en mogelijk begrijp je wel dat ik tot halverwege deze arthousefilm ook wel twijfelde wat ik had gedaan als ik ‘m thuis op TV had gekeken. Maar nu ik wat tijd heb genomen om ‘m even te laten bezinken, merk ik pas dat ie dan vooral interessanter en ‘beter’ lijkt te worden. En voor wát een heftig dilemma staat Colin Farrells karakter zeg..!
Het verhaal
Steven Murphy (Farrell) is een succesvol chirurg in Cincinnati, getrouwd met de mooie Anna (Nicole Kidman) en vader van twee kinderen: de 14-jarige Kim (Raffey – Tomorrowland – Cassidy) en haar twee jaar jongere broertje Bob (Sunny Suljic). Een perfect leven lijken ze te leiden, mede ook gezien hun bijna robotachtige en te perfecte dialogen. Dat zorgt sowieso al voor een wat aparte afstandelijkheid, en doordat zo’n beetje alle echte emotie uit de dialogen gelaten wordt, voelt het direct aan als soort van aanklacht tegen versimpeling, het oppervlakkiger worden van de samenleving, ons platte materialisme, et cetera. Maar laat je niet verleiden om al teveel op zoek te gaan naar een thema op dat niveau…
Het verhaal neemt uiteindelijk namelijk een enorm sinistere draai als Stevens contact met de ook veel te nette Martin (Barry – Dunkirk – Keoghan) intenser wordt. Martin wordt thuis uitgenodigd, maar lijkt ook erg aanhankelijk. Langzaam wordt duidelijk dat Steven iets met de dood van Martins vader te maken heeft, en daar komt hét duivelse dilemma van de film uit voort: – SPOILER ALERT – Martin deelt namelijk mee, dat Steven verantwoordelijk is voor de dood van z’n vader (iets wat gedurende de film langzaam wat duisterder wordt), en dat er daarom ook één van Stevens gezinsleden (met uitzondering van hemzelf) zal moeten sterven, om de balans te herstellen – EINDE SPOILER ALERT. Dat is natuurlijk een beslissing die Steven nooit kan nemen, maar wel rechtstreeks te maken heeft met de betekenis van de voor velen waarschijnlijk erg aparte titel…
Mythe van Iphigenia
Door m’n directe familie-link met Griekenland heb ik Lanthimos’ films mogelijk altijd al wat sneller interessant gevonden, maar waar z’n vorige films vooral heerlijk raar waren (Lanthimos is één van de drijvende krachten achter een stroming genaamd “Greek Weird Wave“) en mij daarmee ook minder uitdaagden om ze te ‘snappen’, daar lijken z’n Engelstalige films wat conventioneler van opzet (wat ze niet zijn, btw!), waardoor ik merk dat ik iets meer de drang voel om ze wel te begrijpen. Bij The Lobster voelde ik de menselijkheid tussen al het absurdisme door met groot gemak, maar in deze film is het toch wel iets lastiger om mee te gaan met welke van de karakters dan ook. Nu heeft dat zeker ook een functie in het verhaal en de thematiek, maar daardoor duurde het bij deze film ook een stuk langer om tot deze recensie te komen, dan dat dat bij bijvoorbeeld Kynodontas (a.k.a. Dogtooth) of Alpeis het geval was. Totdat ik hoorde over de mythe waar het verhaal van The Killing of a Sacred Deer op gebaseerd is. En hier wil je mogelijk wel weer een – SPOILER ALERT. De mythe van Iphigenia vertelt namelijk over het dilemma waar koning Agamemnon voor kwam te staan, nadat hij gezondigd had door een hert van de god Artemis te doden. De prijs voor zijn zonde: z’n dochter offeren! Iets wat natuurlijk veel verwantschap heeft met het bijbelse verhaal van Abraham en z’n zoon Isaak, maar dat verhaal kan natuurlijk best ‘geleend’ zijn uit dat oudere Griekse verhaal. En Keoghans rol heeft ergens zeker ook iets weg van de god uit het Oude Testamant, die nogal straffend en/of wraakzuchtig was – EINDE SPOILER ALERT.
Cast
En dat lijkt ook wel de emotieloosheid in het acteren (deels) te verklaren, zeker dat van Keoghan. Het lijkt alsof het karakter van Martin ook niet anders kan dan de logica van karma te volgen, waardoor hij ook niet de reden is van het ‘kwaad’ in de film. Daarbij laat jij je waarschijnlijk ook eerst (conventioneel?) meevoeren met het ogenschijnlijke slachtoffer in het verhaal, totdat je erachter komt dat hij misschien wel de bad guy van het verhaal is, en dan ook nog zo één die te schijterig is om verantwoording te nemen voor z’n acties..?
Door de ongewone manier van hoe Lanthimos z’n acteurs laat acteren is het best lastig om Farrells en Kidmans acteerprestaties goed in te schatten. Juist omdat ze zo ‘plat’ lijken te zijn, kun je denken dat er iets mis is gegaan in de regie, maar de daarmee gecreëerde afstandelijkheid zorgt er mogelijk ook wel voor dat je juist wel mee kunt blijven gaan in het verhaal, zonder dat je “Wat een quatsch!” naar het scherm wilt schreeuwen. Juist door die ‘onnatuurlijkheid’ voel je als kijker misschien wel aan dat je ook niet ‘normaal’ kunt/mag reageren? Daarbij speelt Farrell, nog minder dan in The Lobster, niet de stoere gast die hij vaak speelt (of speelde?), maar juist een wat alcoholistische chirurg die vooral materialistische platitudes bezigt. Kidman verrast mij wederom met het ogenschijnlijke contrast tussen de (ook letterlijke) naaktheid waarmee ze rollen durft te spelen en haar nogal fake real life-‘karakter’ als botox-liefhebber. Cassidy en Suljic kende ik niet, maar zijn qua uiterlijk wel erg goed gecast. Naast de ongemakkelijk goed spelende Keoghan valt zeker ook Bill Camp op, een acteur die vrijwel iedereen zal herkennen, maar waarvan dan? Check z’n filmografie op IMDb en je zult waarschijnlijk net zo verrast worden als ik. Maar degene die ik ook nog heel graag even noem, terwijl ze maar één of twee scènes heeft, is good ol’ Alicia Silverstone, die inmiddels de leeftijd heeft dat ze uitstekend een aantrekkelijke moeder van een bijna volwassen tiener kan spelen. Terwijl ze toch al meer dan 20 jaar geleden doorbrak met haar hoofdrol in Clueless…
Final credits
Ja, interessant vanwege nog heel wat meer redenen dan ik hierboven al aangegeven heb, maar wel ook een film waar je dus wel wat in moet ‘investeren’ om uit te kunnen leggen waarom. Nu typte ik hier dus wel in de tweede persoon over mezelf, want mogelijk dat jij ‘m direct door hebt, maar wil ik dat wel toegeven?
Naast het duivelse dilemma dat in Griekse tragedies best gewoon was, gaat de film ook over opofferingsgezindheid/egoïsme, maar mogelijk is het ook wel als aanval bedoeld op onze patriarchale samenleving. Qua gevoel deed ie me ook wel denken aan Get Out (zo’n Stepford Wives-achtig gevoel van een groot geheim onder een te ‘perfecte’ maatschappij) en aan A Ghost Story, maar dat dan meer vanwege de af en toe (functioneel) trage vertelling. En mocht deze film een soort van Oscar-buzz gaan krijgen (wat gezien de lovende recensies zou kunnen), dan verwacht ik dat de sound designer z’n beste pak wel vast kan gaan laten stomen, want hij heeft ook een duidelijke en goede bijdrage geleverd aan de kracht waarmee de film binnenkomt…