Cassette: A Documentary Mixtape (2016)
Deze Amerikaans-Duits-Nederlands-Britse documentaire biedt niet enkel mooie nostalgie naar een vervlogen tijd, maar ook heerlijk dramatische oneliners over het belang van het cassettebandje in het leven van tal van grote muzikanten. Daarnaast komt niet alleen de nuchtere bescheidenheid van uitvinder Lou Ottens naar voren, maar z’n ondernemerschap sijpelt ook overal doorheen. Als Nederlanders zouden we daar erg trots op mogen zijn (ik weet dat zoiets tegen onze ‘natuur’ in gaat), en als Brabanders mogelijk zelfs nog meer, want naast sterren als Henry Rollins, Thurston Moore (van Sonic Youth) en Daniel Johnston (!!!) wordt ook dat innovatieve Brabantse ondernemerschap getoond. En als Eindhovenaar zie ik wel waar het prachtige drama van dit verhaal zit, maar weet ik net zo goed dat ‘wij’ daar gewoon (te?) nuchter/normaal onder willen blijven. En dat levert een leuk ‘combinatiecontrast’ op met de Amerikaanse makers van deze docu en de vele geïnterviewde muzikanten, want die Amerikanen hebben niet zo’n last van bescheidenheid…
Het verhaal
Zo vergelijkt één van de oprichters van Sonic Youth het gebruik van cassettebandjes met ’t menselijk lichaam: wij zijn ook niet digitaal, en hoe langer wij de paden des levens bewandelen, hoe ‘slechter’ wij ook worden, hoe meer kraakjes en krasjes er op onze zielen komen. En daar zit het mooie aan deze docu: Cassette: A Documentary Mixtape is zeer breed opgezet. Van het ontstaan van het cassettebandje en het huidige leven van uitvinder Ottens tot de invloed van dit bandje op vele muzikanten over de hele wereld. We zien Henry Rollins trots door z’n eigen verzameling struinen (zie still hieronder) en Daniel Johnston vertellen dat hij zonder cassettebandjes allang opgenomen zou zijn geweest, terwijl een NY’se hiphop-DJ verkondigt dat hiphop en cassettebandjes eigenlijk synoniem zijn, als in: al die undergroundmuziek en dikke feestjes kon je enkel terughoren als iemand er een opname van gemaakt had. En omdat die Philips-uitvinding uit begin jaren 60 van de vorige eeuw audio-opnameapparatuur mobiel maakte, ontstonden met de opkomst van het cassettebandje ook de bootleg-tapes. Veel artiesten hadden geen geld om in een studio iets op te laten nemen, maar met zo’n mobiel apparaatje kon je ineens 90 minuten aan muziek opnemen, mits je halverwege het bandje wisselde natuurlijk.
Heerlijke nostalgie
Goed om te zien hoe Ottens zelf helemaal niet zo nostalgisch was, gedurende z’n werkleven. Hij dacht aan de toekomst, en aan verbeteringen van bestaande producten, waardoor hij begin jaren 80 ook sterk betrokken was bij de uitvinding en ontwikkeling van de CD. Met andere woorden: de man die het cassettebandje uitvond, was ook degene die z’n ogenschijnlijke ondergang uitvond: de compact disc en CD-speler. Maar waar de CD inmiddels via digitale bestanden door de cloud vervangen is, daar is het cassettebandje in bepaalde subculturen misschien nog wel populairder dan die andere tastbare en/of mechanische informatiedrager: vinyl. Het is overigens lastig te beoordelen in hoeverre mijn gevoelde nostalgie nou volledig bedoeld was door regisseur Zack Taylor, want ik kreeg zelfs flashbacks naar vroeger bij de regenachtige shots van Ottens’ huidige (maar aardig gedateerde) villa in Knegsel. Ik dacht terug aan de tijd dat ik de hele top 20 van de top 100 aller tijden opnam en zo vaak terug luisterde, dat ik nog altijd het begin van Deep Purple’s Child in Time begin te neuriën als ik het einde van Led Zeppelins Stairway to Heaven hoor (die nummers volgden elkaar eind jaren 80/begin jaren 90 ook al op in zulke lijsten), of aan de tijd dat “Press Play on Tape” het begin van een heerlijke game-middag betekende. En zelfs naar die ene mixtape die ik ooit ontving van een meisje :).
Daar zit het mooie rebelse van het cassettebandje: het was de eerste keer dat je als muziekliefhebber zelf iets kon samenstellen zoals jij dat wilde. In deze tijd van Spotify natuurlijk volledig gemeengoed, maar als je de tijd hebt meegemaakt dat je uren-/dagenlang nummers aan het verzamelen was om je gevoelens aan iemand te kunnen tonen, dan begrijp je wel wat de vele enthousiastelingen in deze documentaire bedoelen.
Final credits
En dat zorgt ook voor verbroedering, een gevoel van kameraadschap. Iets wat je ook voelt in een scène met Ottens en één van z’n voormalige medewerkers, die vertelt dat de cassette eigenlijk is geboren uit de onhandigheid van een zeer slimme man. En die slimheid bleek niet alleen vanwege het uitvinden van een handzame versie van de bandrecorder, maar vooral omdat hij de grote baas van SONY ervan wist te overtuigen om deze Philips-uitvinding als standaard te nemen. Iets wat Philips op videocassettegebied iets minder succesvol wist te herhalen overigens, maar soit. Laten we gewoon kei trots zijn op het succes van een uitvinding die bijna 60 jaar geleden nog altijd van groot belang is voor tal van creatieven. Of zoals Ottens het zelf zegt: “Daar is goed aan verdiend ja!”