Call Me by Your Name (2017)
Toen ik wat vrienden na het zien van deze film appte dat ik me het eerste uur wel af en toe afvroeg wat er – buiten die heerlijke lome zomersfeer in de film, erg fijn op de koudste dag van het jaar – nou zo bijzonder was aan Call Me by Your Name, maar dat ik aan het eind van de film misschien wel letterlijk ‘veranderd’ was, was het grapje van één van hen onbedoeld ontzettend treffend: “Oh, ben je nu ineens gay geworden dan?” Exact een deel van de thematiek waarmee deze op onverwachte wijze fantastische film mij zo raakte. Want wat een seksualiteit-overschrijdend prachtig verhaal vertelt deze film zeg, juist door zaken niet zo definitief te definiëren. Iets wat op meerdere vlakken meer dan urgent is en potentieel ‘verlichtend’ kan werken…
Daarnaast acteert Timothée Chalamet inderdaad de sterren van de hemel en ben ik – wederom thematisch relevant – best verrast hoeveel andere hetero-mannen deze film net zo prachtig lijken te vinden. Zou dat de reden zijn dat ik bij het beluisteren van de soundtrack continu aan deze film terugdenk als de waarschijnlijk (nu al) mooiste romantische film van het jaar..?
Het verhaal
Elio (Chalamet) ligt met z’n semi-vriendinnetje in bed als de Amerikaanse onderzoeksassistent Oliver (Armie – The Social Network – Hammer) arriveert bij het Italiaanse huis van Elio’s ouders; de Amerikaanse archeoloog Mr. Perlman (Michael – The Shape of Water – Stuhlbarg) en z’n Franse vrouw Annella (Amira Casar). Elio spendeert z’n zomers met vrienden en vriendinnetjes, boeken lezen en veel muziek maken, terwijl Oliver aan de slag gaat als assistent van pa. In het begin ergert Elio zich nogal aan de wat over-zelfverzekerde Amerikaan, maar ergens voel je al aan dat hij ook wel tegen hem op lijkt te kijken, en eigenlijk graag vrienden met ‘m zou worden.
De twijfel in de 17-jarige Elio wordt steeds groter, al verloopt alles dus zo natuurlijk, dat ik me het eerste uur van de film ook (alhoewel totaal niet storend) afvroeg waarom ik zoveel goede dingen had gehoord over deze film. Ik verwachtte dat er een relatie zou gaan ontstaan met een waarschijnlijk zeer tragische gebeurtenis daarin, maar ik had op dat moment zelf dus nog helemaal niet door hoe mijn verwachtingen, opvattingen e.d. op het punt stonden om mega-subtiel onderuit geschopt te worden. Het verhaal kabbelt namelijk net zo natuurlijk voort als de lome Italiaanse zomer waarin het zich afspeelt, en langzaam zie je de twee mannen naar elkaar toe groeien. Compleet met het pijnlijk elkaar af denken te moeten troeven – juist door bijvoorbeeld expliciet over seks met vrouwen te praten – totdat prachtig subtiel duidelijk wordt dat alles wat Elio begint te voelen wederzijds is. Iets wat uiteindelijk een speech van pa Perlman oplevert, waarin hij mij bijna letterlijk wees op een ‘onvrijheid’ in mijn eigen hoofd…
Magnifiek confronterend
En ja, daarin is deze film werkelijk magnifiek. Juist door niks ‘definitief’ te maken en alles gewoon oordeelloos te laten zijn, raakte hij me uiteindelijk dus zo stevig. Daarbij moet ik mogelijk melden dat ik het inmiddels ontzettend fijn vind om allerlei mogelijk in de weg zittende opvattingen en/of meningen steeds meer te kunnen herkennen (en daarmee los te laten?), waardoor ik me in m’n hoofd dus steeds vrijer begin te voelen. De dramatist in mij zou dat graag willen koppelen aan een concept als ‘verlichting’, maar ik wil niks al te groots maken en jou daarmee mogelijk distantiëren, zeker niet in een recensie van een film die juist zo anti-polariserend is. Want ja, er zit vrij expliciete mannenseks in deze film waarbij ik me ook wel een paar keer wat ongemakkelijk voelde om het te zien, maar uiteindelijk is vooral Elio’s ontwikkeling zo prachtig invoelbaar, dat ik in m’n intro hierboven dus “seksualiteit-overschrijdend” typte.
Daarbij zegt de film – SPOILER ALERTJE – ook iets mega-herkenbaars als het vinden van geluk in verdriet, wat in het eindshot van deze film prachtig geacteerd wordt door Chalamet – EINDE SPOILER ALERTJE. En waarom die grap (zie intro) zo treffend was, komt juist door de ongelooflijk natuurlijke ontwikkeling van de liefde tussen Elio en Oliver, zonder daar meteen iets definitiefs aan te koppelen. En daarmee projecteer ik waarschijnlijk ook een eigen oude ‘angst’, denk ik, want ik kan me nog goed momenten herinneren waarin ik wat heftig reageerde op het feit dat ik een man/jongen wel degelijk knap vond, maar dat direct weg dacht te moeten drukken door stellig tegen mezelf “Maar ik ben geen homo..!” te zeggen. Ergens vergelijkbaar met hoe ik m’n neefje nu z’n zusje zie pesten met “Jij bent gek!”, een jeugdangst van me waar ik inmiddels gelukkig overheen gestapt ben…
Cast & crew
Natuurlijk verdient regisseur Luca – Io sono l’amore – Guadagnino wederom alle respect voor de herkenbare menselijkheid die z’n karakters uitstralen. Want naast de volledig terecht voor een Oscar genomineerde Chalamet had Michael Stuhlbarg – ooit wat oppervlakkig door mij verward met (een wat oudere) Joaquin Phoenix in Seven Psychopaths – alleen al voor die speech een nominatie mogen ontvangen. Wat een fantastische wijsheid zit daarin, en hoe kwetsbaar open wordt die door Shulbarg gedeeld. En dit was overigens niet de enige film die voor een Beste Film genomineerd was, waarin Chalamet speelde. Hij heeft namelijk ook een cool rolletje in het op andere manier bijna even fantastische Lady Bird (recensie volgt later, bij de bioscooprelease hier), terwijl ik hem vorige week ook in bijrolletje in een sneak preview van Christian Bale’s Hostiles zag (ook die recensie volgt later). Dat hij die Oscar niet won heeft dan mogelijk ook meer te maken met het vertrouwen dat de Academy-leden waarschijnlijk met mij delen, dat hij een carrière tegemoet gaat waarin hij nog wel vaker genomineerd zal gaan worden. Hammer ken je als de Winkelvoss-tweeling uit The Social Network, maar hij speelde bijvoorbeeld ook de titelrol in The Lone Ranger, en met Henry – Man of Steel – Cavill in The Man from U.N.C.L.E., om er slechts een paar te noemen. Hier lijkt z’n rol wat ‘makkelijker’, omdat hij enkel die lange knappe en wat nonchalant zelfverzekerde Amerikaan hoeft te spelen, die hij ook gewoon lijkt te zijn, maar ook daarin zit toch wel een subtiliteit die de infatuation van Elio invoelbaarder maakt hoor.
Maar dat kan ook door de sterke regie van Guadagnino komen. Hij maakte hiervoor trouwens A Bigger Splash, die ik niet gezien heb, maar meer omdat ik daarover weinig geweldige dingen hoorde. Hij is overigens bevriend met Tilda – Only Lovers Left Alive, We Need to Talk About Kevin – Swinton, die de hoofdrol in Io sono l’amore speelde, en waarmee hij nu aan de remake van de ‘feministische’ horror-cult-klassieker Suspiria werkt. Waar ik dan wel behoorlijk van schrok, is dat er op IMDb een Call Me by Your Name Sequel aangekondigd wordt. Mogelijk gaat ie daarmee wederom een vastzittende opvatting van mij – dat sequels vrijwel altijd onnodige commerciële melkkoeien zijn – wel volledig onderuit halen. Misschien wordt het wel vergelijkbaar met de geweldige Before-trilogie van Richard Linklater en moet ik die lichte teleurstelling, die ik voelde bij het zien van de plannen voor dat vervolg, wel loslaten…
Final credits
Iets wat mijn waardering voor deze geweldige film bijna niet kán doen verminderen hoor, hoe fantastisch het verhaal van Call Me by Your Name ook werd afgerond met dat eindshot. En ook al kon ik initieel veel beter meegaan in Elio’s relatie met Marzia (Esther Garrel) – die overigens nooit zo diep, ver, organisch, normaal en/of prachtig ging als z’n relatie met Oliver – ik had vooraf nooit kunnen denken dat ik een verhaal over een homoseksuele relatie zo mee zou kunnen voelen.
En ja, die opmerking past té goed bij hetgeen deze film mij op geweldige wijze getoond en zelfs geleerd heeft…