Can You Ever Forgive Me? (2018)
Goede films over schrijvers gaan meestal over het menselijk brein, en dan vooral de zelfbewuste, zelfkritische en/of duistere kanten daarvan. Denk aan de Emma Thompsons zelfmoordoverpeinzing aan het begin van Stranger Than Fiction of aan het overkoepelende thema van The End of The Tour. Ook Can You Ever Forgive Me? is zo’n film, waarin bovenstaande het beste wordt getypeerd in een korte scène waarin Melissa McCarthy’s karakter haar beste vriend wil laten struikelen, en haar eigen reactie hierop. McCarthy speelt sowieso haar beste (en meest serieuze) rol ooit. Als een vrouwelijke Charles Bukowski is ze zelfs genomineerd voor een Oscar, voor haar geweldige rol in dit waargebeurde verhaal, waarin ook Richard E. Grant weer eens een keer lekker flamboyant mag schitteren…
Het verhaal
Lee Israel (McCarthy) heeft ooit wel lichtelijk succes als schrijver gekend, maar de laatste jaren is haar carrière behoorlijk afgegleden. Haar agent (good ol’ Jane – SNL – Curtin) is aan het begin van de film al bijna klaar met Israels ant-establishment-gezeur, al weet iedereen in de uitgeverswereld natuurlijk wel dat veel feestjes echt niets meer dan ‘ons kent ons’-poppenkast-vertoningen zijn. En natuurlijk is het de ‘echte’ kunstenaar die hier tegenaan schopt, al blijft de film wel spelen met Israels onzekerheid in hoeverre ze wel een goed schrijver is of niet. Al is dat, in mijn ogen althans, juist ook een kenmerk van een ‘goed’ kunstenaar; die blijvende zoektocht. Maar Israels laatste boek verkoopt niet, dus haar geld is eigenlijk allang op, terwijl haar writer’s block haar alcoholverslaving zeker niet verbetert.
Dan besluit ze om een oude brief, die ze ooit van Katherine Hepburn kreeg, te verkopen aan zo’n authentiek boekwinkeltje. De eigenaresse daar, Anna (Dolly – Bridget Jones’ Diary – Wells) is erg enthousiast, ook om eens een echte auteur te ontmoeten, en in hun al dan niet ontluikende relatie zit veel van de subtiele kracht van deze film. Maar de verkoop heeft Israel dus wel op een idee gebracht, want de verkoop van brieven van grote schrijvers blijkt lucratief. Maar wat als je ontdekt dat de inhoud van zulke brieven ook van belang is, en jij juist je beroep hebt ‘gekozen’ omdat je goed bent in het verzinnen van de juiste ‘inhoud’..?
Fijne balans én sfeer
Bovenstaande betekent niet dat je niet ook hard kunt lachen met Can You Ever Forgive Me? hoor. Maar zoals in de beste komedies gebeurt dat hier vanuit een duidelijk voelbare tragiek. Want hoe langer de film duurt, hoe duidelijker het wordt dat Israel nog een stuk harder is afgegleden dan haar norse en cynische blik doen vermoeden. Maar ook door die humor ga je uiteindelijk wel van haar ‘houden’, iets wat mij bij ‘getroebleerde’ karakters nog wel eens in de weg wil staan. Hier gelukkig totaal niet. Die scène waarin ze zich niet in kan houden om haar beste vriend te laten struikelen, en daarna ook door heeft dat ze zelfs niet weet wat ze in haar eigen hoofd/lichaam kan vertrouwen, dat toont goed inzicht in onze menselijkheid. Waar films natuurlijk vaak de beste versies van ons willen laten zien, is het altijd fijn om te zien dat ook onze mindere versies best de moeite waard kunnen zijn. Zeker als je deze flaws ook durft toe te geven en zelfs te ownen. Ik hoorde laatst nog iemand zeggen dat ze vond dat ze iets niet mocht denken, waarop ik eigenlijk wilde reageren dat dat echt totaal tegen mijn kijk/levensvisie in gaat. Schrijver zijn is in mij ogen juist wél die dingen voelen, denken of zeggen waar ‘normale’ mensen (wie zijn dat eigenlijk?) zich voor schamen, of waar ze niet echt aan durven…
Qua sfeer vindt de film dus een goede balans tussen tragiek, menselijkheid en humor, maar ook de NY-kunstenaarssfeer bekoort mij altijd wel. Nog mooier is natuurlijk Israels ontnuchterende positie daarin, die mij mogelijk wat onterechte ’trots’ laat voelen, dat dat mogelijk nog wel een restant is van onze stichting van die stad. Zo van: mensen die zich verbeelden ‘meer’ te zijn dan anderen lekker afzeiken, zodat ze hun plek weer weten…
Cast & crew
Eén van de redenen waarom dit verhaal over Isreals struggles werkt, is Richard E. Grant. Waar hij enorm veel kwetsbaarheid uitstraalt, tracht ie ook z’n hoofd boven water te houden door drugs te dealen. En daar is hij eigenlijk helemaal niet zo goed in. Hij helpt Israel dan wel met haar shenanigans, maar bij de eerste problemen kiest hij ogenschijnlijk vrij asociaal voor zichzelf. Je hebt dan echter allang door dat hij het leven sowieso niet zo heel goed ‘begrijpt’, maar door het juist zo flamboyant te spelen, wordt dat nooit echt te zwaar. Net zoals ik me ook zojuist pas herinnerde hoe subtiel Israels problemen getoond worden, en dat geeft McCarthy’s rol nog een flinke extra menselijke laag. Overigens geweldig om te zien dat McCarthy hier de lakmoesproef voor écht goede comedians weet te doorstaan, die Will Ferrell bijvoorbeeld doorstond met eerdergenoemde Stranger Than Fiction (en Jim Carrey met tal van films natuurlijk, waaronder Eternal Sunshine of the Spotless Mind en Man on the Moon, onlangs nog geweldig getoond in de documentaire Jim & Andy…).
Regisseur Marielle Heller brak een paar jaar geleden door met haar debuutfilm The Diary of a Teenage Girl; een film die ik nog niet heb gezien, maar wel al langere tijd klaar heb/had staan om te gaan kijken. Mede ook omdat Kristin Wiig hierin speelt, ook zo’n komedie-actrice die allang heeft aangetoond drama aan te kunnen (denk aan Welcome to Me). Maar die Diary-film schijnt ook een mooi opvallende American indie te zijn, en dat is lange tijd mijn favoriete genre geweest. Het scenario van Can You Ever Forgive me? werd overigens geschreven door Nicole Holofcener en Jiff Whitty. Deze laatste lijkt me ingeschakeld te zijn om die New Yorkse-gayscene-sfeer op de juiste wijze neer te zetten, iets waar hij als acteur reeds ervaring mee opdeed in James Cameron – Hedwig and The Angry Inch – Michaels Shortbus. Holofcener is zelf overigens bekender als regisseur. Zo maakte ze onder andere Enough Said (en talloze afleveringen van ‘onafhankelijke’ TV-series) met wijlen James Gandolfini…
Final credits
Ja, aan alles voel je dat deze film door interessante makers uit de New Yorkse scene gemaakt is. Het zelfonderzoekende, rebelse maar ook ‘eerlijke’ karakter zit zeker niet alleen in Lee Israels en Jack Hocks (Grant) personages, maar bijvoorbeeld ook in het heerlijk cynische eindshot, dat het hele verhaal eigenlijk in een ander daglicht zou kunnen zetten. Maar ja, dan zou de commerciële wereld net zo zelfbewust en zelfkritisch móeten zijn, maar zolang dat als zwakte wordt gezien in die wereld, schuiven we lastige zaken beter onder het tapijt dan dat we er eerlijk over zijn, zeker als je het kunt goedpraten met iets banaals (of ‘naïefs’) als “Maar geld verdienen is toch goed voor de economie en dus voor het land?”
Haha, dat ik met zoiets zou eindigen had ik niet verwacht, maar het toont mogelijk wel hoe goed deze film ook zeker de juiste snaren weet te raken…