Jojo Rabbit (2019)
Of het m’n vakantievermoeidheid was, dat weet ik niet zeker, maar ik merkte dat Jojo Rabbit mij een stuk steviger raakte dan ik vooraf verwacht had. Niet alleen vanwege de geweldige inzet van prachtige muziek die historisch totaal niet kan kloppen, maar zeker door het ontwapenende acteerwerk en een prachtig gedicht van Rilke. En om Taika – What We Do in the Shadows, Thor: Ragnarok – Waititi’s nazi-komedie-drama ergens mee te vergelijken: denk aan het heerlijk absurde van een Wes – Moonrise Kingdom, The Grand Budapest Hotel – Anderson-film, waarbij Andersons soms wat kille kunstzinnigheid is vervangen door ontwapenende naïviteit en prachtige emotie…
Het verhaal
Ergens in een Duitse stad richting het einde van de Tweede Wereldoorlog: Jojo (Roman Griffin Davis) is 10 jaar oud en fervent fan van Hitler en alles wat nationaal-socialistisch is. Zo’n groot fan zelfs, dat hij het gemis van z’n vader (die ergens in Italië zou vechten, maar mogelijk gedeserteerd is?) grotendeels heeft opgevangen door een denkbeeldig vriendje te creëren in de persoon van Adolf zelf (Waititi zelf). Adolf is een mix van een kinderachtige en huppelende hulp, Jojo’s geweten en de fascistisch leider die hij in werkelijkheid ook was. Een beetje het contrast met Jojo’s moeder Rosie (Scarlett Johansson), want haar zelfverzekerdheid schrikt zelfs kampcommandant en (gay?) alcoholist Klenzendorf (Sam Rockwell) af.
Aan het eind van de oorlog blijkt de Hitlerjugend niet genoeg om het krimpende Duitse leger van nieuw bloed te voorzien. Jojo sluit zich dan ook graag aan bij het door Klenzendorf gerunde Jungvolk (de nog jongere afdeling van eerdergenoemde Hitlerjugend), waar hij met z’n beste vriendje Yorki (Archie Yates) z’n best doet om stoer genoeg te zijn. Als hij echter een konijntje niet durft te doden, krijgt hij al snel de titulaire bijnaam. Een ietwat overmoedige granaatwerpoefening later en Jojo ligt – naar eigen zeggen vreselijk misvormd (maar in werkelijkheid is dat wel lichtjes overdreven) – in het ziekenhuis. Wat volgt is een periode waarin Jojo meer thuis is dan hij wil, totdat hij wat gestommel hoort op zolder. En dan begint z’n avontuur pas echt…
Prachtig gebruik van humor
Taika Waititi toont met al z’n films, dat hij over humor volgens mij hetzelfde nadenkt als ik: het is één van de beste therapeutische hulpmiddelen die we als mensheid hebben ontwikkeld. Humor zorgt dat de vaak verkrampende spanning van de heftigste onderwerpen afgehaald kan worden – waardoor ze mogelijk wél bespreekbaar worden? – zeker als het met het respect gebeurt waarmee Waititi het inzet. Om helemaal ‘safe’ te zitten is Waikiki’s Hitler een nogal overdreven kleinzerig en/of zielig typetje, wat ons als kijkers nóg duidelijker maakt dat we in hem zeker niets serieus moeten zien. Wat ik bedoel: vergelijk het met Gordon – Wall Street – Gekko of Jordan – The Wolf of Wall Street – Belfort, die niet overdreven genoeg bleken en door sommigen juist vereerd werden door hun portretteringen; daarvoor krijgen neonazi’s en/of white supremacists geen kans toe met Jojo Rabbits Hitler…
Wat je namelijk ook de hele film voelt, is hoe Waikiki goed ziet hoe zo’n gevaarlijk kuddegedrag verkocht kan worden. En ook daarin gaat hij eigenlijk compleet over the top, maar daarin voel je vooral een scherp cynisme richting mensen die de raarste zaken willen geloven, als hen dat maar ietsjes meer zelfvertrouwen geeft en/of ergens bij laat horen. Voornamelijk verwoord overigens door Elsa (Thomasin – Leave no Trace, The King – McKenzie), die vrij snel door heeft hoe de jonge Johannes – ‘Jojo’ – Betzler in elkaar steekt.
Cast
Ben ik ook direct aangeland bij de twee acteer-revelaties van de film: Roman Griffin Davis en Thomasin McKenzie. Davis is het filmvak met de paplepel ingegoten waarschijnlijk, want als zoontje van de cameraman van films als Kick-Ass, Seven Psychopaths, Guardians of the Galaxy, Three Billboards Outside Ebbing, Missouri en Captain Marvel en de clapper-loader/schrijver/regisseur Camille Griffin zal hij veel op sets zijn geweest, verwacht ik. De jonge Roman draagt de film met ogenschijnlijk gemak, al zit het hart van de film toch wel meer bij McKenzie, en kort ook bij Scarlett Johansson. Opvallend hoe klein Johanssons rol eigenlijk is (ze is wel genomineerd voor haar bijrol, naast haar hoofdrolnominatie voor Marriage Story!!), maar je komt er al snel achter dat de film veel meer over Jojo en Elsa gaat, dan over haar rol in het verhaal. Rockwell mag heerlijk los als SS-officier die de oorlog al lang belachelijk vindt, en die ogenschijnlijk liever staar- en zoenwedstrijdjes houdt met z’n rechterhand Finkel (Alfie – Theon in Game of Thrones! – Allen). Alhoewel die eindstrijd van de oorlog natuurlijk wel een goede plek is om een veel vetter uniform (met cape!) te ontwerpen, dan die verplichte uniformen van Hugo Boss.
Final credits
Jojo Rabbit zou van mij direct de Oscar voor Beste Gebruik van Muziek krijgen (al zou de film dan wel stevig strijd moeten leveren met Once Upon a Time … in Hollywood natuurlijk), als die zou bestaan. Heerlijk hoe onder andere The Beatles historisch totaal incorrect ingezet wordt, en eigenlijk zat ik de hele film wat te wachten op David Bowie. En gelukkig ‘leverde’ Waikiki perfect, want toen Bowie begon, schoten de tranen aardig in m’n ogen. Misschien ook wel vanwege dat super-kleine maar prachtige Rilke-gedicht. Of kwam het, doordat ik nog zat ‘na te glimlachen’ vanwege het feit, dat moeder Rosie haar zoontje Jojo op een gegeven moment liefkozend ‘Shitler’ noemt..?