Richard Jewell (2019)
Richard Jewell toont dat regisseur Clint Eastwood nog altijd aardig on top of his game is. In dit waargebeurde verhaal, over een beveiliger die binnen drie dagen van held naar verdachte ging, komen classic Eastwood thema’s naar voren: een voorliefde voor de underdog en zijn duidelijke afkeer tegen elke vorm van machtsmisbruik. De Oscargenomineerde Kathy Bates speelt één van de bijrollen die af en toe heerlijk ‘groots’ mogen gaan: tégen het randje van over-acting, maar dat werkt goed (Sam Rockwell, Jon Hamm en Olivia Wilde gaan daarin heerlijk mee). Al maakte hoofdrolspeler Paul Walter – BlacKkKlansman, I, Tonya – Hauser op mij ’t meeste indruk. Misschien wel omdat ik niet wist of ie nou echt zo dom/stom was, of dat zijn ‘goedzakkerigheid’ gewoon ongelooflijk groot was…
Het verhaal
Richard Jewell (Hauser) wil z’n hele leven lang al wetsdienaar worden, in welke vorm maakt eigenlijk niet uit. Hij is wat ’traag’, woont nog bij z’n moeder Bobi (Bates), en neemt z’n werk eigenlijk veel te serieus. Mogelijk dat een psycholoog hem ergens op het autismespectrum zou plaatsen, maar ik denk niet dat hij ooit van een psycholoog gehoord heeft. Als hij ontslagen wordt van z’n beveiligingsbaantje op een universiteitscampus, vindt ie in de zomer van 1996 werk in de beveiliging van een AT&T-festivalterrein in Atlanta, ten tijde van de Olympische Spelen daar. Tijdens de concerten speurt ie het publiek af naar verdachte personen, al nemen velen hem niet al te serieus. Totdat hij een onbeheerde rugzak ontdekt waarin een drietal pijpbommen blijken te zitten. Om geen gigantische paniek te veroorzaken besluiten de aanwezige politieagenten om het publiek rustig weg te leiden. Dat lukt deels, want voordat iedereen op veilige afstand is, gaat de bom af.
Richard wordt direct onthaald als held, want zonder zijn opmerkzaamheid zouden er veel meer dan de twee doden zijn gevallen. Voordat ie het door heeft is ie op CNN, heeft zelfs Tom Brokaw het over hem, en straalt z’n moeder van oor tot oor. Want zou haar zoon nu eindelijk wat succes vinden in z’n leven? Helaas, een overijverige FBI-agent oppert het profiel van een ‘wannabe hero’, en in dat profiel past Richard perfect. Zonder eerst een paar simpele dingen te onderzoeken, weet agent Shaw (Hamm) het eigenlijk direct zeker: Richard is de hoofdverdachte. Als hij zich door de mega-ambitieuze en geniepige journalist Kathy Scruggs (Wilde) laat verleiden tot het loslaten van wat informatie, stort de volgende dag Richards en Bobi’s wereld in, als de krantenkop meldt dat de eerdere held nu de hoofdverdachte is. Gelukkig voor Richard is hij ooit ‘bevriend’ geraakt met de gehaaide advocaat Watson Bryant (Rockwell), en die wil hem wel bijstaan in z’n strijd. Al lijkt Richard vooral erg eager om de FBI te helpen in hun onderzoek, niet wetende dat hij daarmee continu z’n eigen ruiten ingooit…
Vintage Eastwood
Eastwood kiest vaak de kant van de underdog, en ik kan me geen ‘grotere’ underdog voorstellen dan Jewell. Vrijwel blind gelovend in law enforcement staat Jewell waarschijnlijk voor een groot deel van de Amerikaanse bevolking die vrij blind diep in ‘het Amerikaanse verhaal’ geloven. De wereld is natuurlijk makkelijker te pruimen als je in een simpel zwart-wit-verhaaltje gelooft, maar gelukkig weet filmmaker Eastwood ook dat zo’n verhaal geloven gevaarlijk kan zijn. Ik schrijf “gelukkig”, omdat Eastwood als persoon sinds een aantal jaar wat éng-conservatief oogt (herinner je die speech die hij hield tegen een lege stoel, waarop hij zich voorstelde dat toenmalig president Obama zat, die hij op een soort Charlton ‘From My Cold Dead Hands‘ Heston-manier toesprak). Maar net als in The Mule (die ik een maand geleden pas zag, en nog moet recenseren) kiest hij hier voor een karakter dat erg positief is ten opzichte van Amerikaanse overheidsinstellingen, zonder Amerika op simpele wijze/zwart-wit te verheerlijken. Al zijn de ‘vijanden’ in deze film wel twee van Trumps grootste vijanden: de FBI en de media (al ziet Trump volgens mij in vrijwel iedereen een vijand..?).
Maar juist door die wat blinde aanbidding, is voor mij het hart van de film dan ook de prachtige scène, waarin Jewell erachter komt dat de mensen die hij aanbidt, precies de klootzakken zijn waar z’n advocaat hem jaren geleden al voor waarschuwde. Toen Jewell tegen Watson vertelde dat hij agent wilde worden, gaf Watson hem namelijk 100 dollar, met de quid pro quo (letterlijk gebruikt) dat hij geen klootzak moest worden, want macht zou hem zeker gaan corrumperen.
Cast & crew
Ik voel wat ‘politiekecorrectheidsspanning’ opspelen als ik over Hauser schrijf, zeker omdat hij zó goed de wat dommige sul speelt, dat ik lichtelijk twijfel aan z’n mentale capaciteiten. Aan de ene kant superlomp van mij, maar mogelijk ook een enorm compliment voor de rol die hij neerzet. Al speelde hij in I, Tonya een mogelijk nog dommere bodyguard, en in BlacKkKlansman was z’n KKK-karakter ook niet echt de brightest of the bunch. Ben je dus op zoek naar een domme schreeuwerd voor een film over extreem-rechtse sujetten, zoek niet verder dan Paul Walter Hauser. Wat overigens wel interessant is om te vermelden: Jonah – The Wolf of Wall Street, Superbad, The Beach Bum – Hill zou ooit deze hoofdrol spelen, maar dat is uiteindelijk niet doorgegaan. Hij is wel, samen met de ‘hoofdwolf’ uit die Scorsese-film (DiCaprio), nog wel betrokken als producent. Ik vond het overigens raar om Olivia Wilde voor ’t eerst een keer écht onaantrekkelijk te vinden, wat puur komt door het karakter dat ze speelt. Zeker in het begin, als haar stuk de voorpagina heeft gehaald, straalt ze een ontzettende ‘lelijkheid’ uit, wat natuurlijk die Amerikaanse streberigheid is (ten koste van alles en iedereen), waar ik gewoon een enorme afkeer tegen heb. Kathy – Misery – Bates is inderdaad erg goed in haar kleine rol (vandaar die Oscarnominatie), maar ik vond Rockwell net zo’n genot om naar te kijken. Jon Hamm is – net als in Mad Men – de slick gast aan de buitenkant, maar van binnen een aardige rat.
En zo heeft Eastwood het voor elkaar dat zo’n beetje alle acteurs in de film goed over komen. Okay, de tranen van Scruggs – bij een toespraak van moeder Bobi – kwamen wat simpel uit de lucht vallen, maar dat vergeef ik hem met gemak. Scenarist Billy – State of Play, The Hunger Games, Captain Phillips, Gemini Man – Ray mengde Marie Brenners Vanity Fair-artikel American Nightmare: The Ballad of Richard Jewell en Kent Alexanders boek The Suspect tot een meeslepend scenario, waarbij ik overigens nul moeite heb met het feit dat er wat ‘dramatische vrijheden’ zijn genomen in het vertalen van het werkelijke verhaal. Dit verhaal gaf master Eastwood namelijk alle gelegenheid om een indrukwekkende film te maken.
Final credits
Yes, ondanks ‘onze’ politieke meningsverschillen, blijf ik wel erg blij met Eastwood als filmmaker. Niet dat dit z’n beste film is – Gran Torino is in mijn ogen bijvoorbeeld heel wat beter hoor – maar een ‘gewoon goede Eastwood-film’ is nog altijd indrukwekkender dan de gemiddelde Hollywood-film. Ik herinnerde me de bomaanslag ook nog maar amper, dus de film biedt ook zeker een interessant stukje recente geschiedenis. Al bedenk ik me nu: zou Eastwood in Jewell president Trump zien, die ook tegen grote machten ‘vecht’, heel graag met de grote jongens mee doet, en graag als held gezien wil (en moet) worden?
Ach, laat ik daar niet verder op ingaan. Eastwood is een goede verteller, en Richard Jewell is van begin tot eind meeslepend, en bij vlagen kwaadmakend. En zelfs de irritante jongeren (begin 20’ers) achter ons, die de eerste helft van de film overal doorheen zaten te praten, hoorde ik na afloop direct het verhaal Googlen en met bewonderende verwondering uitroepen: “Wauw, is dit echt waargebeurd?”