Relic (2020)

Goed dat ik die IMDb-samenvatting vooraf niet gelezen had, want daardoor kon ik mooi zelf aan het interpreteren slaan. Relic lijkt initieel namelijk een vrij standaard haunted house-horrorthriller, maar blijkt uiteindelijk een vrij ‘rustig’ drama, waarbij ik overigens wel best vaak m’n ogen wat samen kneep, want de sfeer is wel creepy as f…. Althans: dat vond ik. Waarbij ik moet melden dat ik halverwege zeker wat moeite voelde om verder te kijken. Goed dat ik dat volhield, want het einde was emotioneel zo sterk dat een vriendin van me keihard moest huilen.
In het kort: beetje een Lovecraft-sfeer (maar dan zonder de monsters, toch?), al schoten A Ghost Story en zelfs Hereditary ook wel wat door m’n hoofd. Inderdaad: er gebeurt vrij veel in dat hoofd…

Het verhaal
Kay (Emily – The Newsroom, Match Point – Mortimer) krijgt een verontrustend telefoontje, als haar alleenwonende moeder Edna (Robyn – The Matrix Reloaded & Revolutions – Nevin) al een tijdje niet meer gezien is. Samen met haar dochter Sam (Bella – The Neon Demon, Pride and Prejudice and Zombies – Heathcote) rijdt ze vanuit Melbourne naar haar geboortehuis, en inderdaad: ma/oma blijkt niet aanwezig. Een dagenlange zoektocht levert niets op, buiten het feit dat Kay en Sam zo een paar nachten in Kay’s ouderlijk huis verblijven. En ja, dat is exact zo’n huis waar alles kraakt en piept, al lijkt al vrij snel dat er meer kraakt en piept dan echt logisch lijkt…

De verrassing is vrij groot, als oma Edna ineens weer ten tonele verschijnt. Waar ze is geweest, dat vertelt ze niet, maar het sterkt Kay wel steeds meer in haar gedachte, dat oma niet meer alleen kan wonen. Sinds de dood van haar man (Kay’s vader) lijkt ze snel achteruit te gaan, dus dat ze vrij veel met iemand/iets onzichtbaars lijkt te kletsen, dat lijkt vooral een symptoom van opkomende dementie, of iets dergelijks. Langzaam maar zeker beginnen wij als kijkers dan ook te twijfelen aan wat nou ‘echt’ horror-achtig en wat het steeds chaotischer wordende hoofd van oma is. Iets dat na de ‘verdwijning’ van Sam steeds meer richting dit tweede lijkt te gaan. Maar hoe moeten we Kay’s steeds opvallender wordende gedrag dan interpreteren..?

Psychosomatisch benauwend?
We zijn inmiddels natuurlijk al zó gewend geraakt aan hoe films normaliter in de markt gezet worden, dat het steeds lastiger wordt om een film 100% ‘kaal’ in te stappen. Natuurlijk is het vooraf fijn om te weten of je je helemaal kapot gaat schrikken of juist lachen, maar ik denk dat niet weten wat te verwachten je filmbeleving echt wel verhoogt. Aan de andere kant: het lijkt dat de gemiddelde mens zich toch wel steeds meer entitled voelt (totaal off topic, maar ik denk dat dit komt doordat we ALLES als een product moeten gaan zien van een (neo-)liberale overheid), dus tijd verspillen aan een film die misschien niet in jouw straatje valt, dat voelt voor sommigen als werkelijk verschrikkelijk. Met andere woorden: de meeste mensen zullen het volgende (de IMDb-plotlijn die pontificaal getoond wordt) wel al weten, voordat ze Relic gaan kijken: “A daughter, mother and grandmother are haunted by a manifestation of dementia that consumes their family’s home.”
Ik denk dat mijn beleving van deze film wat hoger dan gemiddeld is, juist omdat ik dit zelf al grotendeels zo interpreteerde. Als in: doordat ik meer moest investeren in uitvogelen waar ik naar keek, was m’n voldoening na afloop ook groter. Ondanks dus, dat ik halverwege echt wel wat moeite kreeg om verder te kijken. Nu denk ik overigens dat dat meer komt door de enorm nare sfeer die de film ook oproept, dan door de rust in de vertelling (ik voelde zeker ook wel wat onrust/angst dat ik mogelijk wat tijd aan het verdoen was). Maar ik kon dus ook best wat op het verhaal projecteren – spoiler alertje – want was dat gevangen zitten van Sam (en Kay op gegeven moment) in die muren en krappe ruimtes (die steeds krapper leken te worden) niet een metafoor voor de aftakelende herinneringen van oma? Dat oma’s wereld dus steeds benauwender/kleiner werd, juist omdat ze door dementie steeds meer begon te vergeten (en daarmee haar ‘ik’ kwijtraakte)? En dat Kay’s acceptatie aan het eind ook de erfelijkheid van deze ziekte aanduidt – einde spoiler alertje..?

Cast & crew
Mortimer is perfect in dit soort getormenteerde-en/of-overbezorgde-volwassen-vrouw-rollen. Zal wel iets met haar zachte uiterlijk en ietwat Droopy-achtige ogen te maken hebben, dat ze veelvuldig wordt gevraagd voor zorgzame rollen met diepgang (denk Lars and the Real Girl, maar zeker ook aan de geweldige tv-serie The Newsroom). Tijdens de film dacht ik Heathcote al te herkennen, mogelijk omdat ze vrij grote ogen heeft, die vrij snel zowel angst, verwarring en empathie (alsmede een combinatie hiervan) weten over te brengen. Nu herinner ik me haar rol in Nicolas Winding Refns The Neon Demon (raar genoeg nooit gerecenseerd..?) ook weer directer, waarin haar ogen juist wat meer psycho overkomen. Robyn Nevin, die oma Edna speelt, zet – met hulp van de make-up- en haar-crew – vrij goed een verwarde vrouw neer, die haar zelfrespect echter nog niet verloren is. Dat zij een aardige filmografie kan overleggen, dat is gezien haar leeftijd (en talent) niet zo heel raar, maar ik vond het wel opmerkelijk dat ze dus in het tweede en derde deel van de The Matrix-trilogie te zien was. Al werkte ze daarvoor voornamelijk voor (Australische) tv-series…
Benoemen dat Relic gemaakt is door een vrouwelijke regisseur (Natalie Erika James maakt hiermee ook nog eens haar speelfilmdebuut), dat hoeft over een tijd(je) hopelijk niet meer gemeld te worden, maar in dit geval lijkt het wel nuttig om te melden. Juist omdat ik denk, dat de film daardoor beter is geworden. Naast het hoofdthema (wat vrij universeel is qua hoe het de verschillende sekses raakt) is dit namelijk zeker ook een verhaal over de dynamiek tussen moeder, dochter en kleindochter, en het lijkt me weinig seksistisch om te stellen dat vrouwelijke regisseurs hier waarschijnlijk beter in zijn. Wel opvallend, of mogelijk tekenend voor James’ status als nieuw regietalent, is dat de Russo-broers (regisseurs van blockbusters als Avengers: Endgame) én Jake – Nightcrawler – Gyllenhaal als (uitvoerend) producent betrokken waren bij Relic. Het toont in elk geval, dat James als talentvol regisseur onder de radar al de aandacht van ‘grotere’ vakgenoten heeft getrokken. Daarnaast werkte degene die verantwoordelijk was voor de muziek in de film, eerder al voor iemand als Sofia Coppola (aan o.a. Marie Antoinette, Lost in Translation en The Bling Ring).

Final credits
Ja, ik wil hiermee lichtelijk wat namedroppen, al voel ik direct terughoudendheid om hier te hoge verwachtingen aan te koppelen. Ik vond Relic zeker meer dan de moeite waard, ondanks dat ik dus kan begrijpen dat deze film niet iedereen zal behagen. Mede omdat mensen mogelijk met verkeerde verwachtingen naar deze film gaan (of gelokt worden). En het is ook wel apart, dat een film met zo’n uitstraling (door titel en filmposter), uiteindelijk een best mooi drama is over ouder worden, en hoe dit als horror aan kan voelen voor betrokkenen.
En hoe relaxed was het, om in die eindscène de spanning van m’n oogleden te kunnen halen, omdat ik niet meer alert hoefde te zijn om ze à la seconde samen te kunnen knijpen…

IMDb: https://www.imdb.com/title/tt9072352